رویکرد «نشر چشمه» در معرفی و عرضه مدون کتاب‌هایی از نویسندگان معاصر که کمتر شناخته شدهاند، علتی بود تا با سمیه نوروزی، دبیر بخش داستانهای خارجی این ناشر گفت‌وگو کنیم.
نوروزی ایده شکل گیری «جهان نو» را از وقتی می داند که خواندن رمان به زبان فرانسه را شروع کرده و با طرح جلدها و مجموعه‌ها و در کل ایده ناشران خارجی در طبقهبندی و نظم دادن به محصولاتشان آشنا شده است. او دراین مورد به خبرآنلاین گفت: «از آن جا که رشته دانشگاهیام هم ادبیات فرانسه بود، طبعا ناشری که بیشتر از همه توجهم را جلب می‌کرد، «گالیمار» بود. توی ایران هم از شیوه کتاب درآوردن و نظم انتشارات «خوارزمی» و «امیرکبیر» سابق خیلی خوشم میآمد.»
این مترجم ادامه داد: «همیشه توی ذهنم این سوال بود که چرا ناشران ایرانی کمتر پیش میآید که کارهاشان را طبقهبندی کنند و چرا در قطع و کاغذ و طرح جلد، خلاقیت به خرج نمیدهند. البته این سوالها فقط تا وقتی توی ذهنم بود که با مشکلات این کار آشنا نبودم... وقتی دوستان «نشر چشمه» پیشنهاد همکاری به من دادند، اولین دغدغهام همین طبقهبندی رمانهای خارجی بود. طرحهایی در سر داشتم که با اعضای تحریریه و حتی مدیر فروشگاه در میان گذاشتم و با همفکری اعضا، شروع کردیم به تقسیم‌بندی موضوعی رمانهای خارجی. به طور طبیعی فعالترین بخش ادبیات خارجی، ادبیات روز دنیا بود. بنابراین اولین مجموعهای که تعریف شد، «جهان نو» نام گرفت.»
نوروزی با اشاره به اینکه تمام رمانهایی که بعد از پایان جنگ جهانی دوم چاپ شدهاند، در بخش «جهان نو» منتشر میشوند، افزود: «بعضی آثار نیز هستند که قبل از این تاریخ درآمدهاند، ولی به خاطر ایده مدرن نویسندههاشان، نمیشود عنوان کلاسیک را به آنها اطلاق کرد؛ مثل آثار لویی فردینان سلین یا مارسل پروست. این نویسنده‌ها را نیز موردی بحث میکنیم و در مجموعه «جهان نو» منتشرشان میکنیم. یعنی نویسندههایی که به اصطلاح کلاسیک-مدرن محسوب میشوند نیز، در این مجموعه جای دارند.»
وی افزود: «توبیاس وولف، دیوید پیس، دیدیه ون کولارت، هیوبرت سلبی جونیور، میراندا جولای، داسیا مارینی، ادویج دانتیکا، دیوید گلیمور، چیماماندا گزی ادیشی، امریک پرسبرگر» از جمله نویسندگانی هستند که برای اولین بار در ایران معرفی می شوند.»
نوروزی در ادامه با اشاره به سایر آثاری منتشرشده نیز گفت: «ما مجموعهای تعریف کردهایم تحت عنوان «جهان کلاسیک» و قصد داریم علاوه بر تجدید چاپیهامان، آثار کلاسیک دیگری را در این مجموعه منتشر کنیم. ولی به دلیل رعایت همهجانبه قوانین کپی رایت در ایران، اجازه دهید به نویسنده مورد نظرمان اشاره نداشته باشم.»
او در مورد دیگر بخش های جدید هم اضافه کرد: « بخش «جهان سیاه» همان ادبیات به اصطلاح نوآر است. این مجموعه رمانها یا مجموعه داستانهای پلیسی، جنایی و جاسوسی و کارآگاهی را در خود جای میدهد. در حال حاضر چند اثر از ژرژ سیمنون داریم که مجوز گرفته و در نوبت چاپاند. کتابهای در دست ترجمه هم داریم که باز به همان دلیلی که در قضیه رمانهای کلاسیک مطرح کردم، اجازه میخواهم اسمشان را نگویم. «جهان خیال» که حاوی رمانها یا مجموعه داستانهای علمی و تخیلی است.»
دبیر بخش داستان خارجی «نشر چشمه» در مورد شیوه انتخاب آثار نیز به خبرآنلاین گفت: «در رایگیریهایی که اعضای تحریریه در آن شرکت داشتند، حدود ده نویسنده انتخاب و کتابهاشان تهیه شد. این کتابها در اختیار مترجمهای علاقهمندی قرار میگیرد که استانداردهای لازم را داشته باشند. در کنارش، هر مترجمی که دوست داشته باشد، ترجمهاش را همراهِ اصل اثر تحویل دفتر «نشر چشمه» میدهد؛ بعد از خواندن ترجمه و تحقیقاتی درباره اصل اثر، کتاب تایید یا رد میشود.»
وی افزود: « ذکر این نکته ضروری است که در تایید یا رد کتابها، به هیچ وجه سلیقه شخصی اعمال نمیشود. چون طی جلسات و مذاکراتی که داشتیم، برای جلوگیری از هرگونه اعمال سلیقه، فرمهایی طراحی کردهایم که طبق آن، سطح کیفی آثار رسیده را بررسی میکنیم. آثاری که امتیاز مورد نظر ما را بگیرند، پذیرفته میشوند. مابقی آثار هم میتوانند نواقصی را که دارند برطرف کنند تا نمره قبولی را کسب کنند.»
یکی از ویژگی‌های بخش «جهان نو» مترجمان جوان کتابها هستند، نوروزی درمورد همکاری با جوانان گفت: « جوانها به خاطر وقت بیشتری که میگذارند و حوصلهای که در پیگیری تغییرات زبان مبدا و مقصد دارند، هم سوادشان را در زبان مبدأ بالا بردهاند و هم سعی کردهاند زبان مقصد را بهتر بشناسند. انگیزهای که جوانها دارند، واقعا قابل مقایسه نیست با بعضی (تاکید میکنم بعضی) پیشکسوتهای این حرفه. مترجمهای جوان انگیزه دیده شدن دارند؛ انگیزه بیشتر کار کردن، در عین دقت. یعنی کمیت را فدای کیفیت نمیکنند. جوانها خیلی کتاب میخوانند و اصلا زندگیشان شده خواندن رمانهای روز دنیا و شناختن و تحقیق درباره ادبیات کشورهای دیگر.»
وی ویژگی دیگر جوانان را که باعث ادامه همکاری با ایشان می‌داند، منعطف بودن این نسل عنوان کرد و افزود:« این انعطاف باعث میشود کار نشر به سمتِ حرفهای شدن پیش برود. منظورم از منعطف بودن این است که مترجمهای جوان راحتتر از دیگران اجازه پیشنهاد به ویراستار میدهند و کلا به امر ویرایش اعتراض ندارند. به این دلیل که قبل از کار توجیه شدهاند ویرایش به بهتر شدن کار کمک میکند و در نهایت، کار هر قدر بهتر باشد، به نفع خود مترجم است. نکته مهم دیگر در به خدمت گرفتن مترجمهای جوان، به آینده‌نگری و به نوعی جاهطلبی ما برمیگردد. این که ما هم بتوانیم مثل تمام ناشران حرفهای سالها در خدمت این مترجمها باشیم و بهنوعی بتوانیم یک نسل با استعداد و پرتلاش را به دنیای ادبیات معرفی کنیم.»
نوروزی درمورد اهمیت ویرایش آثار نیز گفت: «ما با گروهی از دوستان کار ویرایش آثار را برعهده داریم و قطعا روانی متن فارسی برای خواننده در اولویت است. یعنی بعد از تطبیق متن با اصل اثر برای جلوگیری از جاافتادگی یا تایید لحن ترجمه یا انتقال سبک نویسنده، متن اصلی را کنار میگذاریم و یک دور کامل رمان را از نظر فارسی ویرایش میکنیم. بعضی کارها شاید دو یا سه بار ویرایش میشوند. البته هرچه جلوتر میرویم، سعی داریم با مترجمهایی کار کنیم که ویرایش کارشان منطقیتر باشد و به اصطلاح به بازترجمه اثر منجر نشود.»
دبیر بخش داستان خارجی «نشر چشمه» انتخاب آثار و قبول ترجمه را امری سلیقه ای ندانست و توضیح داد: «هر اثری، تاکید می کنم، هر اثری که با استانداردهای مورد نظرمان تطابق داشته باشد، مورد تایید است. مهم ترین استانداردهامان عبارتند از «روان بودن متن فارسی»، «انتقال زبان و سبک اثر»، «میزان احتیاج به ویرایش»، «عدم وجود ترجمه خوب دیگر در بازار»، «تطابق با برنامههای طراحی شده نشر»... و در نهایت شهرت نویسنده و اثر در ایران و جهان و این که ترجمه از زبان اصلی صورت گرفته باشد، نه باز ترجمهای باشد از زبانی دیگر.»
مترجم «معرکه» نوشته سلین درمورد حق کپی‌رایت آثار هم گفت: «نشر چشمه در راستای اهداف بلندمدتی که در سر دارد، شروع کرده به مکاتبه با ناشران خارجی و با پرداخت مبالغی توافقی، توانسته نظر چند ناشر را هم جلب کند و به اصطلاح کپی‌رایت آثارشان را بگیرد. فعلا کپی‌رایت آثار چند نویسنده را از نشر «گالیمار» فرانسه، نشر «اشتایدل» آلمان و چند ناشر آمریکایی گرفته‌ایم و طبق قانون کپی‌رایت، از این پس روی جلد آثار منتشر میکنیم. اولین کتابی که کپی‌رایت گرفته و به بازار آمد، «تصادف شبانه» نوشته پاتریک مودیانو بود با ترجمه حسین سلیمانی‌نژاد.»
141/60
نظر شما