از سالهای گذشته تاکنون به این مشکل برخوردیم که نقشه راه منسجمی در آموزش نداریم که بتوانیم براساس آن تصمیم گیری کنیم و درباره تحولات و اتفاقات جهانی به طور مشخص اعلام نظر کنیم. بخصوص در بحث های تربیتی و فلسفه تعلیم و تربیت این خلاجدی است.
از این رو بحث سند ملی آموزش مطرح شد. ظهور سند ملی آموزش مصادف با سرآغاز برنامه توسعه یا افق چشم انداز 1404 است. برنامه ای که در سال 83 از سوی رهبر معظم انقلاب به دولت، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت ابلاغ شد. از آن زمان، وزارت آموزش و پرورش نیز در تکاپو افتاد تا سندی فرادستی تدوین کند
آنچه در کلیات سند ملی آموزش آمده نشان می دهد که این سند از حدود 5 سال قبل متولد شده و خود حاوی چند سند میانی است که سند فلسفه تربیت ازجمله آنهاست. در این سند براساس مبانی هستی شناسی، انسان شناسی، ارزش شناسی و معرفت شناسی، ابعاد مختلف تربیت تعریف شده است. سند ملی آموزش در سنجش کلیات که بیشترین رمزگشایی ها تاکنون از آن صورت گرفته، سرشار از مباحث پیچیده فلسفی در سه حوزه چیستی و چرایی و چگونگی تعلیم و تربیت و بحث های نظری است. سند فلسفه تربیت رسمی و عمومی نیز ازجمله اسناد میانی است که صرفا به مباحث نظری اختصاص دارد.
این که تغییر و تحول در نظام آموزش عمومی در راه است، اخباری که هر روز از رسانه ها سرازیر می شود و گاهی هم پشت والدین و دانش آموزان را می لرزاند، هیچ ابهامی ندارد.
نگاهی به برخی جزییات اعلام شده از تحولات نظام آموزش نشان می دهد که در فاز اول اجرای تغییر نظام آموزش، مراکز پیش دانشگاهی به دبیرستان ها انتقال می یابند و البته به «سال چهارمی» تبدیل می شوند که تا 15 سال قبل نظام قدیمی ها، با آن آشنا هستند. البته شرط معدل برای ورود به دوره پیش دانشگاهی یا همان سال چهارم حذف خواهد شد. همچنین از سال تحصیلی 91 ـ 90 نظام جدید آموزشی به طور رسمی آغاز می شود، هرچند بعضی ها این زمان را به سال 94 ـ 93 و حتی فراتر اعلام کرده اند. اجباری شدن دوره پیش دبستانی به مدت 2 سال و از 4 و 5 سالگی نوآموزان از تحولات نظام آموزش است، که البته در حال حاضر کمبود پیش دبستانی ها تا آنجاست که اجباری شدن آن با دشواری های زیادی روبه روست. شنیده می شود که همزمان با آغاز نظام جدید آموزشی، برنامه درس ملی نیز اجرا و محتوای آموزش نیز متحول خواهد شد، در حالی که هنوز هیچ یک از جزییات این تغییر اعلام نشده است.
سیستم آموزشی هر قدر ساده‌تر باشد بازدهی آن نیز بیشتر است و حذف مقطع راهنمایی یک امر درست و واجب برای نظام آموزشی بود. نظام آموزشی قدیم که به صورت دو دوره ابتدایی و متوسطه اجرا می‌شد بسیار موفق‌تر از نظام آموزشی کنونی بود.
همچنین حذف دوره پیش‌دانشگاهی و افزودن به دوره متوسطه و تبدیل دوره متوسطه به دوره‌ای 4ساله، با عنایت به اینکه امکان توزیع نیروی انسانی مجرب را در تمام سطوح دبیرستان متعادل می‌کند از قوت‌های این طرح است. به این دلیل که هم‌اکنون نیروهای آموزشی مجرب‌تر جذب دوره پیش‌دانشگاهی می‌شوند، با اجرای این طرح امکان توزیع متعادل نیروهای کیفی فراهم خواهد شد.
با توجه به اینکه سن مشمولان برای نظام وظیفه در ایران 18 سال است، طول دوره‌های تحصیلی 12 سال و سن 6 سالگی برای ورود به دبستان مناسب است، بنابراین ارائه دیپلم در سن 17سالگی و کمتر موجب اتلاف سرمایه انسانی و عوارض نامطلوب اجتماعی می‌شود؛ وضعیتی که هم‌اکنون برای اغلب فارغ‌التحصیلان فنی و حرفه‌ای و کاردانش اتفاق می‌افتد که این طرح آن را رفع می کند. این مزیت انحصاراً به حذف دوره پیش‌دانشگاهی و شروع تحصیل 6 سالگی مربوط است.
به طور کلی معتقدم که تغییر در ساختار فعلی نظام آموزشی کشور یک ضرورت است و باید برای رسیدن به توسعه به این مسئله توجه بیشتری شود.و آموزش و پرورش کانون توجه پیشرفت و ترقی است و در این زمینه باید سند ملی آموزش نقشه و مسیر راه را مشخص کند.و معلمان در تغییر نظام آموزشی نقش اصلی و موثری در پیشبرد اهداف آموزشی برعهده دارند و باید به دانایی محوری به عنوان اصل توسعه نگریسته شود.
اما یکی از مشکلات حاضر برای اجرای سند ملی آموزش، نبود شفافیت در آمارهای وزارت آموزش و پرورش است. این نبود شفافیت و عدم دسترسی به آمار و اطلاعات داخلی وزارت و سازمان های وابسته به آن تا آنجاست که علیرضا علی احمدی ـ وزیر پیشین به هنگام وداع با وزارت ـ از نبود آمار دقیق معلمان و دانش آموزان ابراز استیصال می کند.
همچنین فراگیری وسیع مخاطبان نظام آموزش یعنی بیش از 13 میلیون دانش آموز، نزدیک به 900 هزار نفر معلم و کارکنان وزارت آموزش و پرورش و البته خانواده های تمام آنها نشان می دهد که تحول نظام آموزش، سرنوشت بخش عمده ای از ایرانی ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
بنابراین اجرای سند تحول نظام آموزش، نیازمند تعریف راهکارهای اجرایی دقیق برای کاهش پیامدهای منفی احتمالی است.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات و نماینده زنجان و طارم
نظر شما