یارانه نقدی در سال 90 افزایش می یابد؟/فرضیه های یارانه نقدی در سال 90

علی حق: کمتر از یک روز پس از آن که شمس الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، کاهش یارانه نقدی پرداخت شده در سال آینده را تا 27 هزارتومان به شدت تکذیب کرد، اعلام ارقام قطعی لایحه بودجه سال آینده توسط معاون بودجه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور در جریان گفت و گوی ویژه خبری دوشنبه شبکه دوم سیما گمانه های تازه ای را برای برآورد میزان یارانه نقدی سال 90 مطرح کرد.   

البته وزیر امور اقتصادی و دارایی هم تاکید کرده بود که در محاسبات ما و در لایحه بودجه، رقم 27 هزار تومان شایعه شده وجود ندارد ولی اساسا کاهش میزان یارانه نقدی را تکذیب نکرده بود و رقم یارانه جدید را هم اعلام نکرده بود.

دوشنبه شب، یعنی کمتر از 12 ساعت بعد، رحیم ممبینی معاون بودجه معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما در مورد اعتبار هدفمندی یارانه‌ها در لایحه بودجه سال آینده گفت:" کل اعتبار بودجه برای سازمان هدفمندی یارانه‌ها 56 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که به موجب قانون 50 درصد آن برای کمک مردم، 30 درصد مراکز تولیدی و 20درصد برای شرکت‌های دولتی در نظر گرفته شده است."

بر این اساس 28 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی در سال 90 بین مردم توزیع خواهد شد.

پیشتر محمدرضا فرزین، سخنگوی کارگروه تحول اقتصادی دولت گفته بود که در فاز اول هدفمندی سازی یارانه ها 60 میلیون و 500 هزار نفر یارانه نقدی دریافت کردند. رقم یارانه نقدی ماهانه برای هر فرد 40 هزار و 500 تومان بود که 4 هزارتومان نیز به عنوان یارانه نقدی نان به آن اضافه شد. بدین ترتیب هر فرد مشمول دریافت یارانه نقدی در سه ماه پایانی سال به ازای هر ماه 44 هزار و 500 تومان یارانه دریافت کرد.

اما با توجه به انجام ثبت نام های جدید، درباره تعداد دریافت کنندگان یارانه در سال 90 تا کنون سه نظر مختلف از سوی مجریان طرح اعلام شده که به ترتیب 61، 64 و 72 میلیون نفر را برای دریافت یارانه نقدی در سال آینده پیش بینی کرده اند.

حال با توجه به این که یارانه فروردین ماه مشمولان همراه با یارانه اسفندماه پرداخت شده، دولت در سال آتی تنها به ازای 11 ماه یارانه پرداخت خواهد کرد. البته این در شرایطی است که موعد پرداخت یارانه نقدی از دو ماه یکبار به ماهانه تغییر کند. در غیر این صورت در سال آتی نیز دولت یارانه فروردین سال 91 را هم باید در قالب بودجه سال 90 پیش بینی و پرداخت کند. حال در چارچوب جدول زیر بر اساس فرضیه های مختلف از جمله ثبات مشمولان در محدوده 60 میلیون و 500 هزار نفر و یا افزایش تا 61، 64 و حتی 72 میلیون نفر پیش بینی شده، میزان یارانه نقدی ماهانه افراد با توزیع 28 هزار میلیارد تومان اعتبار برآورد شده در لایحه بودجه دولت برای توزیع یارانه نقدی محاسبه شده است. مشاهده می شود که در صورتی که دولت یارانه سال آینده مندرج در لایحه بودجه را در 11 ماه توزیع کند رقم یارانه نقدی در مقایسه با 40 هزار و 500 تومان سال جاری قدری افزایش خواهد یافت. البته این افزایش در شرایطی رخ می دهد که تعداد مشمولان کمتر از 64 میلیون نفر باشد.  البته اگر این وعده دولت که ثبت نام کنندگان جدید یارانه فروردین ماه سال 90 را که در بهمن ماه امسال واریز شده دریافت خواهند کرد، عملی شود، این رقم اندکی کاهش خواهد یافت.

اما اگر این بودجه برای دوره 12 ماهه توزیع شود، یارانه نقدی حتی با فرض ثبات مشمولان در محدوده 60 میلیون و 500 هزار نفر کاهش خواهد یافت چه رسد به این که تعداد مشمولان افزایش یابند.

دولت همچنین در تلاش خواهد بود تا میزان یارانه نقدی اقشار کم درآمد و آسیب پذیر را بر پایه وعده خود طی سال آینده افزایش دهد، بنابراین این احتمال وجود دارد که همزمان با افزایش بیشتر یارانه نقدی دهک های درآمدی پایین تر، از یارانه نقدی دهک های بالای درآمدی کاسته شود و یارانه چند نرخی در سال آینده توزیع شود. کما این که در سال جاری نیز صحبت از این بود که به اقشار آسیب پذیر ماهانه فارغ از یارانه 4 هزار تومانی نان، 44 هزار تومان یارانه نقدی اعطا شده است و فاصله رقم یارانه این اقشار با پردرآمدتر ها در سال های بعد افزایش بیشتری خواهد یافت.

البته این راهبرد از سوی برخی کارشناسان راهبرد عدالت محورتری نسبت به راهبردی که یارانه نقدی را مساوی در میان عموم مردم با هر سطح درآمدی توزیع می شود، ارزیابی شده است. لذا این فرضیه نیز مطرح است که در سال بعد دولت سیاست اعطای یارانه نقدی چند نرخی را دنبال کند که در قالب آن در ازای کاهش یارانه دهک های پردرآمد، یارانه نقدی دهک های پایین از میزان سال جاری افزون تر شود.

حال فرض نهایی و خوشبینانه بر این استدلال متکی است که در حالی که قانون بر سهم 50 درصدی مردم از یارانه نقدی تاکید دارد که دولت طبق قانون می تواند 10 درصد از سهم خود کاسته و به یارانه نقدی مردم اضافه کند.

براین اساس سهم مردم از  بودجه 56 هزارمیلیارد تومانی هدفمندسازی یارانه ها به 60 درصد و به عبارتی به 33 هزار و 600 میلیارد تومان خواهد رسید. سپس بر حسب این که یارانه نقدی برای 11 یا 12 ماه توزیع شود، ارقام ماهانه با کمی افزایش همراه خواهد شد. یعنی این احتمال وجود دارد که برای دوره 11 ماهه در صورت تغییر نکردن تعداد افراد مشمول یارانه نقدی، یارانه ماهانه حتی تا 55 هزارتومان افزایش یابد.

در این فرضیه هم اگر مشمولان کمتر از 72 میلیون نفر باشند، دولت می تواند برای توزیع 12 ماهه یارانه تا سقف 40 هزار و 500 تومانی که در سال جاری پرداخت می کرد را پرداخت کند. در صورتی که بودجه یارانه نقدی مندرج در لایحه بودجه سال آینده برای 12 ماه توزیع شود، دولت برای پرداخت رقم ثابت امسال توان پوشش کمتر از 72 میلیون نفر را خواهد داشت. البته از این بودجه 33 هزار و 600 میلیارد تومانی بخشی هم برای پوشش مطالبه تازه واردها به جمع مشمولان بابت یارانه فرودین ماه باید پرداخت شود.

در مجموع میزان یارانه نقدی در سال آینده حداقل 35 هزار و حداکثر 55 هزارتومان خواهد بود.  گذشته از این دولت در لایحه خود 3 هزار و پانصد میلیارد تومان نیز برای یارانه نان در نظر گرفته است که این بودجه هم بر حسب این که برای 11 ماه یا 12 ماه سال 90 میان مشمولان توزیع شود، ارقام متفاوتی به دست می آید که در مجموع حکایت از افزایش یارانه نان در سال 90 دارد.