نگاهی به مجموعه‌های تلویزیونی در رمضان 90 و میزان استقبال مخاطبان که البته متکی بر نظرسنجی‌های دقیق و کاربردی صدا‌و‌سیما نیست، اصل وجودی این سریال‌ها با یک علامت سئوال مواجه می‌شود.
مجموعه‌های چهارگانه سیما امسال به نوعی تقسیم اراضی معمول شبکه‌ها را شکستند و قدم به گودی گذاشتند که ماوراء و معنویت و به تبع آن شیطان و فرشته و ارواح برزخی حرف اول و آخر را در این میان می‌زدند.
هرچند این تم و مضمون در انحصار شبکه یک و تا حدی دو بود، اما امسال شبکه سه با حرکت بر همین مسیر وارد رقابتی ماورائی شد که البته حاصل آن با توجه به نوع نگاهی که به این مضمون وجود داشت، در حد رسالت سرگرمی‌سازی شبکه سه برای جوانان، مفرح بود نه بیشتر.
«سقوط یک فرشته» با نگاهی جدی، تلخ و خشن به اتفاقات دراماتیک‌شده و انتخاب شیطان به عنوان راوی اصلی، تکلیف خود را با مخاطب روشن کرد و در این روند از نمایش هیچ تصویر آزاردهنده و گزنده‌ای رویگردان نبود. حالا چه باک که از کارگردانی هوشمندانه و متناسب با قصه و تم محوری خبری نبود مانند اتفاقی که در «ساعت شنی» افتاده بود.
اما «پنج کیلومتر تا بهشت» پا را از این هم فراتر گذاشت و با حضور یک روح برزخی که متعلق به جسمی نیمه‌جان و البته جان‌سخت بود و همراه شدن او با یک فرشته راهنما، تلاش کرده ابعاد ماورائی خود را از وجه کمی و کیفی بسط دهد.
البته در ادامه همان انتظاراتی که مجموعه «پنجمین خورشید» ایجاد کرده بود در این مجموعه هم منطق قوی و محکمی برای چرایی این اتفاقات وجود نداشت چرا که وقتی ماوراء وارد کار می‌شوند دست همه از نویسنده تا مخاطب بسته می‌شود و یک باورپذیری بالقوه لزوماً در کلیت کار موج می‌زند.
امسال همچون سال گذشته قرعه طنز به نام شبکه تهران افتاد و مجموعه غیر مناسبتی «سه دونگ، سه دونگ» در حالی روی آنتن رفت که هیچ وجه تازه‌ای برای عرضه نداشت. نه قصه و حال و هوای موجود و تناسب احتمالی با این ایام نه حضور بازیگرانی که گویی سالیان است آن‌ها را در همین کسوت با اسامی مختلف دیده‌ایم و چه بسا تحمل کرده‌ایم.
همین مرور کوتاه مشخص می‌کند تا چه حد مضامین و حال و هوای این مجموعه‌ها فرمایشی و بیش از هر چیز برآمده از الزاماتی است که نیاز و سلیقه مخاطب روزه‌دار را در چارچوب‌هایی بسته محدود می‌داند که با خوراک تکراری و کهنه و از پیش تعیین‌شده جواب می‌گیرد.
غافل از اینکه ریزش مخاطبان تلویزیونی در طول سال برخلاف همیشه، امسال به واسطه مجموعه‌های گرم و جذاب مناسبتی متوقف نشد. مخاطبانی که دیگر انگیزه‌ای برای پیگیری دغدغه‌های فرمایشی مسئولان و مدیران و برنامه‌سازان ندارند و معنویت و ماوراء و طنز و ... را همچون چاشنی‌های یک غذای سفارشی به صورت فشرده آن هم در ماه رمضان پذیرا نیستند.
این فاصله گرفتن مخاطب از مجموعه‌های ماه رمضان امسال نه با تکیه بر نظرسنجی‌های علمی و کاربردی صدا و سیما بلکه با تکیه بر نظرسنجی زبانی و چه بسا حسی حاصل شده؛ نظرسنجی که به واقعیت نزدیک‌تر است.
اما وقتی همه چیز پشت آمار و ارقام غیر واقعی پنهان می‌شود تا حاصل چیز دیگری بنماید، چطور می‌توان به آسیب‌شناسی و رفع مشکل امیدوار بود؟
5858
نظر شما