مجید جویا: سال‌ها است که سایه این شک، شرکت‌های سازنده موبایل را رها نکرده که آیا موبایل برای سلامتی انسان ها ضرر دارد یا خیر، و پژوهشگران نیز می‌گویند که برای رسیدن به پاسخ نهایی برای این سوال، هنوز چندین سال زمان لازم است.
از اولین روزهای صنایع بی‌سیم، این ترس وجود داشت که موبایل‌ها می‌توانند برای سلامتی مضر باشند. تا کنون تقریبا 600 پژوهش در مورد تاثیرات مضر استفاده از تلفن‌های همراه بر سلامتی انسان انجام شده، ولی نتایج آنها در تعارض با هم بوده است.
چندین نهاد معتبر، شامل سازمان جهانی بهداشت و مرکز ملی سرطان ایالات متحده، می‌گویند که هیچ شاهد و یا مدرک قانع کننده‌ای مبنی بر زیان‌بار بودن استفاده از موبایل وجود ندارد. از دیگر سو نیز، پژوهش‌های مستقل دیگری وجود دارند که خبر از ارتباط مستقیم بین استفاده از موبایل و اختلالات سلامتی می‌دهند.
تحقیق اینترفون که بیشتر از یک دهه از شروع آن می‌گذرد و در 13 کشور در جریان بوده و تا حدی هم توسط صنایع بی‌سیم حمایت مالی می‌شود، به این منظور ترتیب داده شده بود تا این بحث را به سرانجام برساند و به یک پاسخ روشن و قطعی برسد. ولی انتشار نتایج این تحقیق تا کنون به تاخیر افتاده، چرا که محققان بر سر نحوه تفسیر داده‌های خود با هم به توافق نرسیده‌اند. بعضی از کشورهای درگیر این پژوهش در نهایت بر مبنای قسمتی از تحقیق که در آن کشور انجام شده بود، نتایج خود را منتشر کردند. که اکثر آنان به این مورد اشاره می‌کنند که ارتباطی بین تومورهای مغزی و استفاده از موبایل به مدت 10 سال و یا بیشتر وجود دارد.
با انتشار نتایج این تحقیقات، بعضی از شناخته شده‌ترین دانشمندان در حوزه‌های سرطان شناسی، همه‌گیر شناسی، مهندسی برق و کامپیوتر، و تشعشعات رادیومغناطیس می‌گویند که باید نتایج این تحقیق را جدی گرفت؛ در حالی که عده دیگری از همین دانشمندان بر این باورند که هنوز برای چنین نتیجه گیری خیلی زود است.
ولی تنها چیزی که همه بر روی آن توافق دارند این است که هنوز باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
در هفته گذشته، یک کنفرانس بین‌المللی سه روزه در واشینگتن با شرکت جمع کثیری از این دانشمندان برگزار شد تا نتایج تحقیقات خود را با هم به اشتراک بگذارند و برای انجام تحقیقات بیشتر در آینده حول محور تاثیرات موبایل بر سلامتی برنامه‌ریزی کنند. بعضی از آنها نیز در جلسه‌ای در سنای امریکا در مورد این مخاطرات شهادت دادند.
در حال حاضر، پژوهشگران اطلاعات محکمی در دست دارند که نشان می‌دهد استفاده از موبایل، چه میزان تشعشع را جذب بدن افراد می‌کند. با عنایت به تحقیقات دانشمندانی مانند نایلز کاستر؛ کارشناس تشعشع در انستیتوی فدرال فناوری سوئیس؛ و اوم گاندی، استاد و پژوهشگر دانشگاه یوتا؛ اکنون مدل‌های قابل اعتمادی برای تعیین میزان و نحوه جذب امواج ناشی از موبایل‌ها در دسترس قرار دارد.
یک یافته کلیدی در تحقیقات کاستر؛ که هفته گذشته در اولین روز کنفرانس ارائه شد؛ نشان می‌دهد کودکان دو برابر افراد بزرگسال، تشعشعات موبایل‌ها را جذب می‌کنند، بیشتر به این دلیل که که صورت و دست‌های کوچکتری دارند. و به رغم این‌که هیچ کس به طور مشخص از تاثیرات این تشعشعات آگاه نیست، خیلی از کشورها شامل فنلاند و فرانسه، اخطارهایی را به والدین کودکان داده‌اند و از آنها می‌خواهند که به کودکان خود اجازه ندهند تا از موبایل استفاده کنند.
اکنون پژوهشگران می‌گویند که باید ببینند چگونه این تشعشعاتی که جذب بدن شده‌اند بر الکترون‌ها تاثیر می‌گذارند و در نهایت این که چگونه بیولوژی بدن را تغییر می‌دهند. فرانک بارنز، استاد شناخته شده مهندسی برق و کامپیوتر در دانشگاه کلرادو می‌گوید: «از اینجا حلقه‌ای ساخته می‌شود که تاثیرات بر سلامتی را هدف گرفته است».
نگاهی به «قابل قبول‌ترین ساز و کارها»
دانشمندان می‌دانند که تشعشعات یونیزه کننده سبب شکست در دی.ان.ای می‌شود و می‌تواند سرطان به دنبال داشته باشد. ولی موبایل‌ها در فرکانس‌هایی خیلی کمتر از این سطح کار می‌کنند. در نتیجه، بعضی از دانشمندان استدلال می‌کنند که تشعشعات غیر یونیزه کننده موبایل‌ها انرژی و توان کافی را برای ایجاد چنین تاثیرات مخربی ندارند. ولی دیگران می‌گویند که اگر این تاثیرات هنوز ناشناخته هستند، به این معنی نیست که اثری ندارند.
رونالد هربرمن، مدیر بازنشسته مرکز سرطان شناسی دانشگاه پیتزبورگ می‌گوید: «سوال این جا است که شما چگونه می‌توانید یک تحقیق همه‌گیر شناسی را بپذیرید، اگر از یک مبنای زیست‌شناسی قابل توجیه برخوردار نباشد؟ در پژوهش‌ها، ما باید روی قابل قبول‌ترین ساز و کارها تمرکز کنیم و ببینیم که آیا ارتباطی وجود دارد یا نه. شاید آسیب مستقیمی به دی.ان.ای نرسد، ولی احتمالا آسیب‌هایی در نحوه فرایند خود ترمیمی سلول‌ها وجود خواهد داشت، یا شاید یک سازوکار دیگر آسیب ببیند».
هربرمن، پژوهشگر برجسته در حوزه سرطان شناسی، سال گذشته و هنگامی که در یک اخطار جنجال‌آفرینانه به کارمندانش آنها را واداشت که استفاده از تلفن همراه را محدود کنند، موجی از انتقاد را برانگیخت. او گفت که نتایج تحقیقات اخیر که نگرانی رو به افزایشی را در میان دولت‌های اروپایی در پی داشته، و نتایج منتشر نشده پژوهش‌های اینترفون، به اندازه کافی برای واداشتن کردن او به نوشتن چنین یادداشتی متقاعد کننده بودند.
او به این انتقادات اذعان می‌کند: «خیلی از همکاران من در میان پژوهشگران سرطان فکر می‌کردند که من عقلم را از دست داده‌ام. ولی احساس کردم که بهتر است به‌جای این‌که فقط محتاطانه در گوشه‌ای بایستم، این کار را انجام دهم».
با این حال، هنوز هربرمن از برخی از تحقیقات انجام شده انتقاد می‌کند. او می‌گوید: «بخش عظیمی از پژوهش‌های انجام شده، خوب طراحی نشده بودند».
به گفته هربرمن، پژوهشگران باید در تحقیقاتشان بر روی تشعشعات موبایل‌ها، همان فرایندی را در بررسی نشانگرهای بالقوه بیولوژیکی اعمال کنند که محققین سرطان در بررسی موارد دیگر سرطان استفاده کرده بودند. او همچنین توصیه می‌کند که پژوهشگران اطلاعات قابل اعتماد بیشتری را در مورد استفاده عملی از موبایل جمع‌آوری کنند. یک مشکل کلیدی در تحقیقات همه‌گیر شناسی سرطان به واسطه استفاده از موبایل این حقیقت است که بیشتر تحقیقات دارای نتایج نگران‌کننده به بیمارانی وابسته است که اطلاعاتی از الگوی استفاده خود می‌دهند.
او می‌گوید: «در برخی از این تحقیقات، آنها از مردم خواستند تا به یاد بیاورند که چقدر از موبایل استفاده می‌کردند و یا از افراد خانواده متوفیان در مورد میزان استفاده عضو درگذشته خانواده از موبایل می‌پرسیدند. در نتیجه شما به یک سری تخمین‌های غیر دقیق می‌رسید. چیزی که واقعا لازم است این است که از صنعت بی‌سیم بخواهیم که اطلاعات دقیق را در این زمینه به ما بدهد».
هربرمن می‌گوید که او در جریان شهادتش در کنگره امریکا که سال گذشته و توسط دنیس کوچینیچ از اوهایو برگزار شده بود، از اپراتورهای موبایل خواست که این اطلاعات را در اختیار محققین بگذارند، ولی از آن موقع تا کنون جوابی از آنها نشنیده است.
برای اعلام خطر خیلی زود نیست؟
در حالی که پژوهشگرانی مانند هربرمن، می‌گویند که اطلاعات کافی برای نگرانی وجود دارد، دیگران می‌گویند که برای اعلام خطر خیلی زود است.
مایکل تان، نایب رئیس بازنشسته مرکز پژوهش‌های همه‌گیر شناسی و مراقبت انجمن سرطان امریکا، که در کنفرانس این هفته حضور داشت، می‌گوید هیچ دلیلی وجود ندارد که بگوییم موبایل به افزایش قابل ملاحظه‌ای در موارد ابتلا به سرطان مغز منجر شده است. او گفت که احتمالا خیلی زود است که مطمئن شویم آیا هیچ تاثیر بلند مدتی از استفاده از موبایل‌ها وجود دارد یا نه، چرا که آشکار شدن سرطان معمولا چندین دهه به طول می‌انجامد.
برای مثال، او گفت که 30 تا 40 سال بعد از تولید انبوه سیگار بود که همه‌گیر شناس‌ها افزایش شدیدی را در میزان ابتلا به سرطان ریه مشاهده کردند. با فرا رسیدن دهه 1950 / 1330، نرخ ابتلا به سرطان سینه 9 برابر شد.
تان گفت که ترسناک‌ترین تحقیقات در مورد استفاده از موبایل، مانند آنهایی که در سوئد انجام شدند و اعلام کرده بودند که افزایش تومورهای مغزی که در یک طرف مغز رشد می‌کنند، بیشتر به دلیل استفاده از موبایل بوده‌اند، سخت‌ترین‌ها برای تعبیر هستند چرا که زمان‌های آنها متناقض است و با هم جور در نمی‌آید. این تحقیق‌ها بیان می‌دارند که آشکار شدن این تومورها کمتر از ده سال به طول می‌انجامد. ولی تان می‌گوید که سرعت رشد این تومورها خیلی کمتر از این است.
او گفت: «این با آن‌چه انتظارش را دارید سازگار نیست. ولی، صنایع بی‌سیم با سرعت زیادی در حال رشد و توسعه هستند، و رهگیری این رشد خیلی مهم است. در حال حاضر 3 تا 4 میلیارد نفر در سراسر جهان از این فناوری استفاده می‌کنند، در نتیجه سوال‌های خیلی مهمی وجود دارند که باید به پاسخی قطعی برایش رسید».
نظر شما