آزاده پارساپور: وبلاگ نشریه علمی نیوساینتیست، با انتشار گزارشی به بحث توقف گرمایش زمین پرداخته است. بهانه این گزارش، نمودارها و اطلاعاتی است که ناسا ارائه کرده و بر اساس آن، دمای سطح زمین در ده سال گذشته تغییر چندانی نداشته و تقریبا ثابت بوده است.
مایکل لو پاژ، سردبیر زیستشناسی سایت و نویسنده این مطلب، با لحنی تند وبلاگهایی را که به سردشدن زمین اشاره کرده‌اند، مورد انتقاد قرار داده است. او میگوید: «هرکس که اندکی در این زمینه مطالعه و آگاهی داشته باشد، میداند که در یک بازه طولانی گرمایش هم میتوان دورهای کوتاه از افت دما را دید و این بسیار سادهانگارانه است اگر فکر کنیم مشکل گرمایش زمین حل شده و دمای زمین رو به سردشدن میرود».
او برای اثبات گفتههایش به دو نمودار مختلف بین سالهای 1977-1985 و 1981-1989 اشاره میکند که در آن دوره زمانی نیز تغییرات چشمگیری در دمای سطح زمین دیده نمیشد، اما مسلما به آن معنا نبود که فرایند گرمایش زمین متوقف شده و دیگر نیازی به متوقف کردن انتشار گازهای گلخانه ای نیست!
در تایید این نظر، دو دانشمند علوم جوی نیز گزارشی رسمی تهیه کرده و در سایت پژوهشی ژئوفیزیک منتشر کرده‌اند. دیوید ایسترلینگ از مرکز ملی دادههای جوی و مایکل ونر از آزمایشگاه ملی لورنس برکلی، با مروری بر سوابق دماهای ثبت شده و هم‌چنین مدلهای جوی قرن بیستم و بیست‌ویکم، به صراحت گفته‌اند: «در طول قرن بیست‌ویکم شاهد یک یا دو دهه خواهیم بود که نمودارهای جوی هیچ‌گونه افزایش دمایی را نشان نمیدهند، حتی ممکن است کاهش خفیف دما نیز روی دهد. اما تمام اینها در بستر یک دوره بلند مدت گرمایش زمین صورت میگیرد.»
البته با وجود چنین مقالهای و نشانههای محسوس گرمایش زمین، مانند آب شدن یخهای قطب جنوب، پسرفت یخچالهای طبیعی و کاهش قطر یخهای قطب شمال در تابستان، باز هم برخی معتقدند که این آمار به معنای این است که دیگر مشکلی به نام گرم شدن زمین وجود ندارد و باید نگرانیها را کنار گذاشت.
این گزارش به بحث‌های مختلفی دامن زده است. آن دسته از دانشمندان و محققانی که عقیده داشتند گرم شدن زمین ناشی از تغییر و تحولات انرژی خورشیدی است و انسان با تولید گازهای گلخانه‌ای، تاثیرات بسیار کمی بر روی این پدیده دارد؛ دوباره جان گرفته‌اند و مخالفانشان را به چالش طلبیده‌اند. آنها میگویند که تحقیقات گستردهتر و دقیقتری باید در این زمینه صورت گیرد و سهم انرژی خورشیدی و گازهای گلخانه‌ای در این روند گرمایشی توسط محاسبات ریاضی تعیین گردد. این دسته به آخرین دوران یخبندان اشاره میکنند که چیزی حدود 20 هزار سال پیش رخ داد. در این دوره، سراسر اروپا را لایهای یخ فرا گرفت و پس از آن، دوران گرمای شدیدی برقرار شد، به‌طوری‌که درختان نخل و حیوانات خاص مناطق گرمسیری را به نقاطی برد که اکنون جزو مناطق سردسیر محسوب میشوند. بزرگترین مسئله اینجاست که در آن زمان اثری از انسان و گازهای گلخانه‌ای نبود و با این حال، زمین دچار تغییرات شدید آب‌وهوایی شد.
البته کسانی که با تمام قوا اصرار بر اثر مخرب انسان بر تغییرات آب‌وهوایی دارند، طرف مقابل را متهم به بی‌توجهی میکنند و آنان را آدمهایی میدانند که به سنتها و عقاید کهنه خود چسبیده و حاضر نیستند تا روش زندگی خود را به خاطر حفظ طبیعت و زمین عوض کنند. عدم تمایل به تغییر یا منافع اقتصادی و سیاسی میتواند جزو عواملی باشد که به طرز فکر آنان قوت میبخشد. اما به نظر میرسد که نسل جدیدتر و جوان‌تر که خواستار تغییر و تحول به سمت بهبود اوضاع آب‌وهوایی است، بیشتر به فکر محدود کردن تولید گازهای گلخانه‌ای و بخصوص دیاکسیدکربن هستند.
در این میان، گروهی هم بدون طرفداری از این دو جناح به تناقضاتی اشاره میکنند که در آمار ارقام و نمودارهای جوی وجود دارد. استدلال آنها این است که اگر در یک بازه زمانی، افزایش دمایی نداشتیم و حتی با توجه به گزارشهای ماهوارههای تحقیقاتی، طی دوماه گذشته در قطب جنوب کاهش اندک دما هم مشاهده میشود، پس چطور هم‌چنان کوههای یخ در حال ذوب شدن است؟ فرایند ذوب شدن یخها و عقب‌نشینی یخچالهای طبیعی هم باید دچار وقفه‌ا شده باشد و این دو واقعیت، در تضاد باهم قرار میگیرند.
دوران میان یخبندان
اما یکی از بحث‌های جالبی که در ادامه این نوشته آمده، دوران ما را دورانی میانیخبندانی توصیف میکند. دکتر جان وود میگوید که نمودارهای جوی کوتاه‌مدتی هم‌چون این نمودار ده ساله نمیتواند راهنمای خوبی برای چنین نتیجهگیریهای بزرگی باشد. برای بررسی تغییرات جوی زمین باید بازههای زمانی طولانیتری را در نظر گرفت؛ بازههای چند صد ساله، چند هزار ساله یا حتی چند میلیون ساله!
به عقیده او، ما در دورانی بین دو یخبندان بزرگ زندگی میکنیم و با اینکه انتشار گازهای گلخانه‌ای هم‌چون دیاکسیدکربن در تغییرات دما موثر است، اما این تغییرات روند طبیعی آب‌وهوایی زمین را مختل نمیکند و با وجود افزایش دمای جزئی، نهایتا به سمت دوره دیگری از یخبندان در حرکتیم. او اضافه میکند که البته بحث تخریب طبیعت به دست انسان انکارناپذیر است و افزایش جمعیت و نیاز بالا به انرژی و مواد غذایی، مشکلات بسیاری را در استفاده از منابع طبیعی ایجاد خواهد کرد. استفاده از انرژیهای جایگزین و تجدیدپذیر و کنترل جمعیت میتواند در بهبود این وضعیت کمک کند اما درهر صورت یخبندان در راه است، حتی اگر سالهای سال به طول بیانجامد.
علمی بحث کنید!
اما تعدای هم بدون حمایت از گرم شدن یا سردشدن دمای زمین، به این نکته اشاره کرده‌اند که یادداشت موجود در وبلاگ، ارزش علمی ندارد و بر پایه واقعیتهای علمینوشته نشده بلکه نظری شخصی است. البته این نوشته با عنوان یادداشت و در بخش وبلاگ نشریه نیوساینتیست منتشر شده و نمیتواند ادعای مقاله ای علمی و همه جانبه را نیز داشته باشد.
نظر شما