محبوبه عمیدی: کمتر شاهد تصاویر مرتبط با دانش پزشکی روی تمبرهای پست بوده‌ایم. اما این‌بار تعدادی از تمبرهای یادبود که توسط پست سلطنتی انگلستان به تازگی منتشر شده‌اند، منحصرا به دانش پزشکی و موفقیت‌های آن در دو قرن حاضر پرداخته‌اند.
ظهور اولین مسدودکننده‌های بتا
این داروها که اولین‌بار در سال 1962/1331 به شکل پروپرانولول توسط جیمز دبلیو.بلک کشف و بعدها به مسدودکننده‌های بتا معروف شدند، تحول بزرگی در کنترل بیماری‌های قلبی ایجاد کردند.
این داروها در حال حاضر در سطح وسیعی برای کنترل آریتمی قلبی، مراقبت از شخص در برابر انفارکتوس میوکارد (حمله قلبی) و پرفشاری خون مورد استفاده قرار می‌گیرند و سهم بزرگی از نیازهای پزشکی و داروشناسی قرن بیستم را به خود اختصاص داده‌اند.
کشف غیرمترقبه پنیسیلین
کشف پنیسیلین توسط الکساندر فلمینگ در سال 1307/1928 را باید نمونه بارزی از یک کشف غیرمنتظره علمی دانست. فلمینگ فراموش کرد در یکی از پتری‌های محتوی محیط کشت باکتری‌ها را ببندد و زمانی که به آزمایشگاه بازگشت با مهمان ناخوانده‌ای مواجه شد که توانسته بود رشد باکتری‌ها را متوقف کند. این کپک آبی رنگ Penicillium notatum نام داشت.
فلمینگ این ماده تازه را پنیسیلین نامید و به این شکل دوران تازه‌ای در درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها آغاز شد.
ساخت اولین مفصل سر استخوان ران
ژان کارنلی تحقیق در مورد جایگزین مفصل سر استخوان ران را در سال 1328/1949 و زمانی شروع کرد که مشغول آزمون‌های بالینی در بیمارستانی نزدیک ویگن در منچستر بود.
به نتیجه رساندن چنین پروژه پیچیده‌ای سال‌ها به طول انجامید اما کارنلی در نهایت با گذر از موانع بسیاری موفق شد در سال 1962 اولین ایمپلنت سر استخوان ران از جنس پلی اتیلن را ابداع کند.
عدسی مصنوعی برای چشم
زمانی که هارولد ریدلی به معالجه مصدومین نیروی هوائی در جنگ دوم جهانی می‌پرداخت به نکته جالب‌توجهی دست پیدا کرد. چشم خلبانان و سایر مصدومین تراشه‌های پرسپکس را که با خرد شدن کابین هواپیما به بخش‌های داخلی آن برخورد کرده بودند، پس نمی‌زد و در واقع سیستم ایمنی بدن این تراشه‌ها را به عنوان اجسام خارجی نمی‌شناخت.
این تجربه باعث شد ریدلی به فکر تولید عدسی‌های مصنوعی بیفتد که می‌توان آنها را به صورت ایمپلنت درون چشم‌های آسیب‌دیده قرار داد. اولین عدسی مصنوعی برای درمان آب مروارید در نوامبر 1949/آبان‌ماه 1328 در بیمارستان سنت‌توماس لندن به کار گرفته شد و این آغاز یکی از موفق‌ترین تجارب پزشکی قرن‌های حاضر بود.
اثبات انتقال مالاریا توسط نوعی پشه
در سال 1897/1276 رونالد راس وجود انگل مالاریا در بدن پشه آنوفل را کشف کرد. فرض اولیه توسط پاتریک منسون مطرح شده بود اما راس توانست این انگل را از بدن پشه‌ای که فرد مبتلا به مالاریا را نیش زده بود، استخراج کند.
علاوه بر این راس با بررسی پرندگانی که به مالاریا مبتلا شده بودند به چرخه حیات انگل مالاریا دست پیدا کرد و در نهایت موفق شد انتقال بیماری از پرنده آلوده به پرنده سالم و ارتباط آن با آغاز بیماری در انسان را اثبات کند.
مقطع‌نگاری رایانه‌ای
استفاده از اسکن سه‌بعدی در پزشکی ایده بسیارتازه‌ای به نظر می‌رسد اما گادفری هانسفیلد، آغازگر این روش آنرا در اولین سال‌های دهه 1350/1970 مطرح کرده است. او به این نتیجه رسید که با تابش پرتوهای ایکس از زوایای مختلف به یک جعبه می‌توان محتوای آنرا به دقت شناسایی کرد.
او به زودی نمونه اولیه‌ای از این دستگاه را ابداع کرد و با استفاده از آن مغز یک گاو را مورد بررسی قرار داد. پس از آن نوبت به مغز هانسفیلد رسید و سال 1971/1350 اولین آزمون‌های بالینی با استفاده از این دستگاه آغاز شدند. اولین آنها تصویربرداری از یک کیست مغزی بود. امروزه سی.تی.اسکن یا مقطع‌نگاری رایانه‌ای یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی شناخته‌شده در سراسر جهان است.
نظر شما