این روزها مسئولان وزارت ارشاد با اشاره به حضور 429 خبرنگار خارجی برای پوشش انتخابات ریاست‌جمهوری، آن را یک موفقیت بزرگ به شمار می‌آورند ولی بررسی وضعیت انتخابات گذشته نشان‌دهنده کاهش حضور خبرنگاران خارجی برای پوشش خبری انتخابات است. خبرنگار یک شبکه تلویزیونی فرانسوی که خواهان عدم انتشار نام خود بود، در این خصوص به خبرنگار ما گفت: مسئولان وزارت ارشاد ایران همکاری بسیار خوبی با ما داشتند ولی وزارت امور خارجه این کشور در صدور روادید خبرنگاران،عملکرد سختگیرانه‌ای دارد. یک خبرنگار ایرانی‌تبار نیز گفت ترجیح می‌دهد در مورد عملکرد وزارت خارجه کشورمان صحبتی نکند تا مبادا روادید وی برای انتخابات بعدی تمدید نشود. به منظور بررسی عملکرد وزارت ارشاد در انتخابات نهم ریاست‌جمهوری، به سراغ محمد صحفی معاون امور مطبوعاتی وزارت ارشاد در کابینه خاتمی رفتیم.
آقای صحفی! انتخابات نهمین دوره ریاست‌جمهوری را چند خبرنگار خارجی پوشش می‌دادند؟
در آن انتخابات، 550 گروه خبری از شبکه‌های رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های معتبر به ایران آمدند که اغلب آنها متعلق به کشورهای توسعه‌یافته بودند. برخی از این گروه‌ها یک نفره و در برخی دیگر نیز چند خبرنگار، فیلمبردار و تحلیلگر حضور داشتند.
نحوه همکاری وزارت ارشاد با این گروه‌های خبری چگونه بود؟
آزادی کامل برای تماس با شخصیت‌ها و گروه‌ها داشتند. کارکنان معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد، در زمینه ایجاد ارتباط با سوژه‌های خبری و ارائه تسهیلات ارتباطی، همکاری خوبی با این افراد داشتند. همچنین با هماهنگی صورت گرفته امکانات پخش زنده ماهواره‌ای در اختیار تمام متقاضیان قرار می‌گرفت.
پس با این حساب آنها می‌توانستند به راحتی به فعالیت حرفه‌ای خود بپردازند؟
البته به ندرت وزارت‌خارجه برای تمدید ویزای آنها محدودیت‌هایی ایجاد می‌کرد که با مکاتبات لازم، این مشکل برطرف می‌شد.
آیا با ارائه خدمات توریستی به خبرنگاران خارجی برای آنکه بتوانند با جاذبه‌های گردشگری ایران آشنا شوند و از سفر خود لذت بیشتری ببرند، موافقید؟
خبرنگاران حرفه‌ای به دنبال سوژه‌های خبری هستند و برای گردش و تفریح به ایران نمی‌آیند. کمتر پیش می‌آید که خبرنگاران خارجی برای میل شخصی خود مثل سفر تفریحی از وزارت ارشاد کمک بخواهند. آنها می‌توانند علایق شخصی خودشان را با بودجه شخصی و با روش مورد نظر خود دنبال کنند. وزارت ارشاد باید به دنبال ایجاد توسعه ارتباط‌های کاری آنها باشد که برایشان ارزشمند است.
آیا با برخورد گزینشی وزارت خارجه در صدور روادید خبرنگاران خارجی موافقید؟
من اطلاع دقیقی از عملکرد مسئولان فعلی وزارت خارجه ندارم ولی چنین کاری پسندیده نیست. معمولاً مسئولان هر کشوری که انتخابات برگزار می‌کند، مایلند شور و نشاط و مشارکت مردم خود را در سطح وسیع‌تری به نمایش بگذارند. دستگاه‌های دولتی به‌ویژه وزارت امور خارجه باید آمادگی داشته باشند به هر خبرنگاری که مایل است تحولات انتخاباتی ایران را پوشش دهد، اجازه ورود بدهند. ملاحظات و معذورات ویژه، از نظر خبرنگاران خارجی، محدودیت اطلاع‌رسانی به شمار می‌آید و پسندیده نیست.
آیا در دوران مسئولیت خود به عنوان معاون وزیر ارشاد، به خبرنگاران خارجی هدیه می‌دادید؟
این کار مطابق قوانین کشور، جرم است. به موجب قانون اساسی و قانون مطبوعات، جلوگیری از درج اخبار یا فشار و توصیه دولتی برای چاپ یک گزارش، دخالت در استقلال روزنامه‌هاست. خبرنگاران خارجی نگاه مثبتی به این روش‌ها ندارند. دولت آقای خاتمی نیز قائل به چنین مداخله‌هایی نبود.
سال‌هاست خبرنگاران خارجی حضور گسترده‌ای در انتخابات ایران دارند. آیا حضور خبرنگاران ایرانی در انتخابات دیگر کشورها نمی‌تواند مفید باشد؟
5 سال پیش، برای پوشش انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که به یک چالش بزرگ تبدل شده بود، هماهنگی‌هایی با دفتر حافظ منافع ایران در نیویورک صورت گرفت. هرچند به دلیل اینکه برای این اقدام دیر عمل شد، خبرنگاران ایرانی کمی توانستند آن واقعه تاریخی را روایت کنند. تجربه بین‌المللی برای خبرنگاران ایرانی بسیار لازم است.
با این کار می‌توان تراز فعالیت‌های رسانه‌ای داخلی را به سطح الگوهای بین‌المللی ارتقا داد. تعامل با جهان خارج به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته، یکی از راه‌های مهم ارتقای کیفی رسانه‌های داخلی است. چه خوب است خبرنگاران ایرانی بتوانند انتخابات و فضای رسانه‌ای کشورهای دیگر را مشاهده کنند. حتی مشاهده نزدیک کشوری مثل ترکیه که دموکراسی انتخاباتی و سیاسی عمیق‌تری نسبت به ایران دارد، می‌تواند آموزنده باشد.
نظر شما