کسانی که تظاهرات و به خیابان امدن مردم در شهر های عراق و بویژه شعارهای آنها را به چشم دیدند و یا شنیدند بخوبی امروز پس از چند هفته می توانند قضاوت و یا برداشت بهتری نسبت به این اعتراضات و فضای شکل گیری و تلفات بالای آن داشته باشند.
برای درک بهتر تحولات اعتراض امیز اخیر عراق می توان این موضوع را در چند سطح تحلیل کرد که در گام اول به چرایی این خیزش و پیامدهای آن می توان اشاره کرد:
- به خیابان آمدن مردم عراق در روزهای ابتدایی بدلیل مشکلات و مطالبات اقتصادی مانند اشتغال و بیکاری و فساد بوده است.
- فراگیر شدن اعتراضات سبب تشدید مخالفت ها و بلندترشدن فریادها و در بسیاری از مواقع سبب حمله به اماکن عمومی و به اتش کشیدن آنها شده است.
- با وجود گسترش اعتراضات مردمی در شهرهای بزرگ و حتی مذهبی گروهها و تشکل های سیاسی در این مرحله اعلام موضعی نداشته و بنوعی سکوت کرده بوند.
- با آغشته شدن اعتراضات به رنگ و بوی قومی ، طایفه ای و حتی مذهبی کم کم زمینه اعلام نظر و ورود برخی چهره ها و تشکل های سیاسی سابقه دار در تحولات فراهم گردید.
- بالا رفتن عکس برخی چهره ها در تظاهرات بویژه فرمانده " لشگر طلایی" و به آتش کشیدن پرچم ایران و برخی مقامات عالی عراق نشان از بروز یک پدیده جدید داده است.
- به آتش کشیدن دفاتر حشد الشعبی در عراق و تهاجم کور به افرادی که در مبارزه با داعش در صف اول بودند، نشان از جهت گیری خاص در به میدان آمدن برخی معترضین دارد.
- تهدیدات عده ای از معترضین به ورود به منطقه سبز عراق که محل تمرکز ادارات، سازمانها ، وزارتخانه ها و بویژه سفارت خانه های بسیاری است، نشان داد که مردان خشمگین نگاه هدایت شده ای به برخی اماکن دارند.
- تعرض به کنسولگری برخی کشورها دلیلی بر بغض و خصومت نگاهی است که در رقابت های منطقه ای برخی حکام معتقدند باید رقیب را با هر وسیله ای از میدان بدور کرد تا خود پیروز میدان باشند.
با توجه به نکات مذکور می توان دریافت روند تحولات در عراق که در نقطه آغازین بر مطالبات مردمی تکیه داشته کم کم در گذر زمان صبغه سیاسی و امنیتی گرفته و سبب شد که مردان سیاست در عراق چه در دولت و مجلس و چه در مرجعیت و گروههای مردمی ضمن حمایت از حقوق اجتماعی معترضان نسبت به هر نوع اعمال خشونت هشدار داده و از دولت خواستند تا در مقابل اقدامات خشن رفتار محکمی از خود بروز دهد. در عین حال دولت ضمن پذیرش برخی تغییرات و طرح مبارزه با فساد و دادن برخی امتیازات به طبقات پایین جامعه زمینه اجابت به خواسته های عمومی را تا حدود زیادی برآورده کرده و مقدمات اصلاحات را فراهم ساخت ولی به نظر می رسد معارضین تا رسیدن به اهداف خود راهی طولانی در پیش دارند.
حال در سطحی دیگر برای درک میزان واقعی بودن خواسته های تظاهرات کنندگان می توان چند سوال مطرح کرد تا در عمق حوادث و در پس پرده تحولات رفت و برای آینده نیز چشم اندازی موثر ترسیم کرد:
- مشکلات ساختاری قدرت و ثروت در عراق مختص این دولت بوده که معترضان با این بهانه چند هفته ای است در شهرهای بزرگ اشوب کرده و نظم عمومی را مختل کردند؟
- اگر مردم به خیابان امده مطالبات اقتصادی و اجتماعی داشته اند چرا همانند دوران بهار عربی در کشورهای دیگر شعار " اسقاط نظام" سردادند و خواستار سرنگونی دولت شدند؟
- طرفداری سرسختانه مقامات غربی از معترضین نیز محل سوال بود که چرا آنها به بهانه حمایت از مردم در آشوبها نقش تحریک کننده داشته و تلاش کردند تا از این فضا سوء استفاده کنند.
- حمله به دفاتر حشد الشعبی که اعضای آن از میان جوانان مبارز عراق هستند و در جریان نبرد با داعش بخوبی از این کشور دفاع کردند، عملی غیر قابل دفاع و اقدامی در راستای به اتش کشیدن منابع عمومی آن کشور بود.
- شعار هدفمند علیه ایران و آتش زدن پرچم آن در برخی مکانها بعلاوه طرح برخی مسائل تفرقه امیز بین دو ملت در کنار حمله به کنسولگری ایران از جمله نکات قابل دقت در اهداف این اعتراضات انحرافی بوده است.
- بالا بردن تصاویر فرمانده لشگر طلایی که دست اموز نیروهای آمریکایی برای مقابله با جریان مبارزه مردمی با داعش بوده ، نشان دیگری از کلاف سردرگم تحولات پیچیده عراق دارد که از اتاق فکر جریان عربی در منطقه فرمان گرفته است.
با درک پیچیدگی های جریان اعتراضی در عراق که حامیانی در منطقه و فرا منطقه دارد و نادیده گرفتن تلاش همه عناصر داخلی در عراق برای کنترل و حل بحران حتی به قیمت تغییر نخست وزیر می توان چنین نتیجه گرفت که بخش هایی از تظاهرکنندگان تحت تاثیر رقابت دولت فعلی با جریان غربی- عربی در منطقه بدنبال تغییر بنیادین دولت و اوردن چهره هایی هستند که مدتهاست مخالفان دولت فعلی عراق در حال چهره سازی از آنها در افکار عمومی بوده تا در موعد مقرر در جایگاه قدرت به نقش افرینی بپردازند و در چنین فضایی مطلوب آمریکا، اروپا، اسراییل و حتی عربستان عناصر بعثی هستند که در گذشته نیز خوش خدمتی زیادی به انها کردند.
حال اگر در لابلای اعتراضات مردمی یا لیست های انتخاباتی در آینده و یا انتصابات استانی از عناصر بعثی که در حال حاضر ممنوعیت دارند، استفاده شد زیاد تعجب نکنید چرا که موتور جریان مخالف دولت اکثریت در عراق مدتهاست روشن شده و با صرف هزینه و بکارگیری شبکه های مختلف تلویزیونی و اجتماعی سعی در تغییر نگرش جوانان و فشار برای تغییرات در مدار اصلی قدرت و اوردن چهره های نظامی به میدان سیاست را دارد. روزهای آینده سیاسی در عراق محکی بر این مدعاست.
نظر شما