بیست و پنجم آگوست سال 2012 میلادی: رئیس جمهوری ایالت متحده آمریکا باراک اوباما در واپسین روزهای حضور در قدرت به بغداد- پایتخت عراق - سفر کرده‌است . رئیس‌جمهور به عراق آمده‌است تا موفقیت‌های دولتش در این کشور را شمارش کند. درزمانی که مناقشه میان اسرائیل و فلسطین همچنان در بن‌بست قرار دارد و افغانستان هنوز به باتلاقی بیشتر می‌ماند، اوباما به منطقه آمده است تا از عراق به عنوان تنها دستاورد خود در خاورمیانه یاد کند. باراک اوباما در جمع خبرنگاران زیر پارچه‌نوشته‌ای ایستاده که به دو زبان عربی و انگلیسی نوشته‌است: "ماموریت واقعا تمام شد . " اوباما در حال افزایش اعتبار خود به واسطه پایان دادن به نبردی ست که جورج بوش چهل و سومین رئیس‌جمهوری آمریکا آن را آغاز کرده بود. همگان اعتقاد دارند که باراک در تبلیغات برای راهیابی به کاخ سفید برای دومین بار متوالی از موفقیت در عراق مایه خواهد گذاشت.
آیا ما می‌توانیم سه سال دیگر چنین مطلبی را در همین نیویورک‌تایمز بخوانیم؟ من بر سر این موضوع شرط‌بندی نمی‌کنم اما این فرضیه را رد هم نخواهم کرد. شش سال از اشغال عراق توسط امریکا می‌گذرد و این کشور همچنان بر لبه تیغ راه می‌رود. نگاه کردن به عراق درست مانند نگاه‌کردن به بندبازی ست که در حال عبور از مرحله‌ای سخت و نفس‌گیر است. در هر مرحله ای به نظر می‌رسد که بند‌باز در حال سقوط است. همزمان اما او به حرکت به سمت جلو هم ادامه می‌دهد. هیچ‌چیز آسان نیست زمانی که شما تمام تلاش خود را به کار می‌گیرید تا آرامش را به کشوری بازگردانید که سه دهه در سلطه دیکتاتوری مخوف بوده‌است. در حال حاضر یک گام برداشته‌شده‌است. یک انتخابات در راه‌است و یک قانون انتظار تصویب را می‌کشد. هر کدام هم برای خود داستانی دارد. هر کدام چالشی جدی‌ست و حیاتی.این گام بعدی بی‌شک مهم است. دقیقا به خاطر همین قدم است که ما نمی‌توانیم به افغانستان و ماجراهایش رخصت دهیم تا عراق را از ذهنمان پاک کند. به یاد بیاورید این قاعده را که : عراق را نجات دهید تا جهان عرب و دنیای اسلام را تحت تاثیر قرار دهد. اما اگر افغانستان را تغییر دهید تنها افغانستان عوض شده‌است و نه هیچ جای دیگر.
دولت اوباما باید از دو جنبه خیالش راحت شود: نخست آنکه انتخابات در همان تاریخ معین اجرا خواهد شد و دوم آنکه قرار نیست لیست بسته با حضور تنها رهبران احزاب به رقابت گذاشته شود. واشنگتن باید بر لزوم تعهد به لیست باز تاکید کند . تنها در اینصورت است که چهره‌های جدید به روی کار خواهند آمد و البته رای‌‌دهندگان هم می‌توانند به جای انتخاب یک حزب به افراد سیاسی رای دهند. این دقیقا همان چیزی‌ست که مرجعیت شیعه در عراق هم از آن حمایت کرده‌است. در شرایطی که انتخابات بر اساس لیست باز برگزار شود ، مرحله بعدی ظهور احزاب عراقی‌ست که قرار است در قالب ائتلاف‌های غیرقومی با هم رقابت کنند. تحقق چنین امری خود حائز اهمیت است چرا که عراق در قلب خاورمیانه قرار دارد و اگر این کشور بیاموزد که چگونه از پس مشکلاتش برآید، می‌توان به تولد و ترویج دموکراسی در سرتاسر منطقه امیدوار بود.
آنچه که وسوسه کننده‌ست این است که نخست‌وزیری عراق نوری مالکی که از حزب شیعه الدعوه است ، حزبی جدید به راه انداخته است با عنوان ائتلاف حکومت قانون. اتحادی از 40 حزب سیاسی که رهبران قبایل سنی را هم در برمی‌گیرد . نوری مالکی اخیرا در توضیح دلایل خود برای به راه‌انداختن این حزب گفت: یک گروه سیاسی یا یک نژاد یا یک قومیت به تنهائی نمی‌تواند بر عراق حکومت کند. ما تا کنون بارها به چشم دیده‌ایم که اختلاف‌های قومی چه بر سر ما آورده‌است. این اختلاف‌ها اتحاد ملی ما را تهدید می‌کند. به نظر من باید تمامی این فرقه‌ها را دور هم جمع کرد و از عراق کشوری ساخت که قانون در آن حرف نخست را می‌زند و برابری و حقوق شهروندی رعایت می‌شود. تجربه ما در این خصوص در منطقه یگانه و خاص خواهد‌بود .
در این زمینه حق با نوری مالکی‌ست. ترس از دموکراسی در میان اعراب آنچنان ریشه دوانده‌است که نمی‌خواهند در همسایگی خود چنین فرآیندی را تجربه کنند. مالکی خود در این خصوص می‌گوید: مهم‌ترین خطری که دیگران را تهدید می‌کند این است که اگر ما در دموکراتیک کردن عراق موفق شویم، کشورهایی که قدرت در داخل آنها تک محوری‌ست احساس ناامنی می‌کنند.
نوری مالکی به خوبی می داند که تحقق چنین امری در عراق آسان نیست. صدام حسین 35 سال بر عراق حکومت کرد. مالکی با اعتراف به این پیشینه تاریخی می‌گوید: ما به بزرگ شدن دو تا سه نسل در حکومتی دموکراتیک و پایبند به حقوق بشر نیاز داریم تا بتوانیم از ریشه‌های نابه‌جای خود فاصله بگیریم.
حتی اگر این انتخابات هم برگزار شود باز چهار سال پس از آن می‌تواند محکی برای سنجش درستی آن باشد. پیروزی بزرگ زمانی خواهد بود که عراقی‌ها بتوانند تلفیق قومیت ها در حاکمیت را بپذیرند و گردش دولت‌ها جریان داشته باشد البته بدون دخالت نظامی ایالات متحده. تحقق چنین رویایی می‌تواند عراق را تبدیل به نخستین کشور عربی کند که بدون دخالت نیروهای بیگانه دموکراسی را تجربه کرده‌است. منطقه از این تجربه عراقی‌ها به خود خواهد لرزید.
بله حقیقت این است که باید به داد افغانستان رسید. اما نباید فراموش کنیم که ماجرایی در عراق در جریان است و امریکا و متحدانش وظیفه دارند تا زمان برداشت محصول به تعهدات خود در قبال آن عمل کنند.
نیویورک تایمز 25 اکتبر / ترجمه : سارا معصومی
نظر شما