فیلسوف از نگاه دکتر دینانی/ چرا ملاصدرا در عالم شخص بزرگی است؟

یک استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران عصر روز گذشته در مراسم اختتامیه همایش بزرگداشت ملاصدرا با بیان اینکه در حدیث آمده "کسی که دو بار متولد نشود راه به جایی نمی برد"، گفت: فیلسوف کسی است که تولد ثانی داشته باشد.
دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران عصر روز گذشته اول خردادماه در مراسم اختتامیه شانزدهمین همایش بزرگداشت صدرالمتألهین شیرازی (ملاصدرا) با عنوان انسان و جهان درباره حرکت جوهری، زیرساخت یکپارچگی هستی به ارائه سخن پرداخت.

وی در ابتدای سخنانش گفت: کشتی به دریای روان می‌گذرد/ می پندارد که نیستان می‌گذرد*ما می گذریم بر جهان گذران
می پندارم کاین جهان می‌گذرد. الحق که ملاصدرا فیلسوف بزرگی است. چرا ملاصدرا شخص بزرگی در عالم است، اگر از انبیاء و اولیاء بگذریم، کسی نمی تواند شخص بزرگی در عالم باشد اما فیلسوف نباشد.

دینانی در ادامه سخنانش با طرح این پرسش که فیلسوف کیست؟، اظهار داشت: فیلسوف کسی است که وقت حرفی می زند براساس جهان بینی منسجمی است که در یک نظام هماهنگ با جهان است و در آن تناقضی وجود ندارد. بنابراین افراد کمی را در عالم می توان پیدا کرد که دارای این ویژگی باشند.

وی تصریح کرد: افراد زیادی سخنرانی می کنند اما ممکن است حرف هایشان با هم متناقض باشد، اما فیلسوف متناقض صحبت نمی کند اگرچه ممکن است بعضی وقت ها اشتباه کند، اما سعی می کند که حرف های متناقض نزند.

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران با بیان اینکه انسان وقتی متناقض صحبت نمی کند که دارای جهان بینی درستی باشد، بیان کرد: انسان زمانی می تواند در یک نظام هماهنگ بیندیشد که از خودش فاصله بگیرد، انسان چه زمانی می تواند از خودش فاصله بگیرد؟، وقتی که تولد ثانی پیدا کند. ارسطو 2500 سال پیش گفته است که فیلسوف کسی است که تولد ثانی داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه حدیثی هم هست که می فرماید: "کسی که دو بار متولد نشود راه به جایی نمی برد"، تأکید کرد: تولد اول، تولدی است که همه انسان ها و موجودات در آن مشترک هستند اما در تولد دوم، انسان باید خودش، خود را متولد کند؛ یعنی خود ظاهری انسان، خود ناسوتی(عقلانی و ملکوتی) را بزاید و و این تولد دوم خیلی سخت و دردناک است.

چهره ماندگار فلسفه با بیان اینکه ملاصدرا از جمله افرادی است که دوبار متولد شده است، پس به این معنا فیلسوف است، اظهار داشت: حرکت جوهری یکی از مهم ترین مسائلی است که ملاصدرا بیان کرده، اما دنیای شگفت انگیز امروز و علم جدید و تکنیک، نمی تواند جوهر را بفهمد.

وی با طرح این پرسش که جوهر در معنای لغوی یعنی امر ثابت است، جوهر چیست؟، گفت: قدر مشترک پنج جوهر هیولا، صورت، جسم، نفس و عقل چیست؟، اصلا جوهر چیست که پنج قسم دارد؟ آیا اصلا می توان جوهر را دید؟، ما حس جوهرشناسی نداریم چون جوهر اصلا محسوس نیست.

دینانی تأکید کرد: جوهر صرفا معقول است و تنها راه شناخت جوهر، عقل است. وقتی جوهر معقول است پس چگونه حرکت می کند، حرکت که یکی از ویژگی های جسم است؟!، ما حرکت را می بینیم یا متحرک را؟، حرکت جوهری به زعم من یعنی سایه سرمد و تصویری است از متحرک بودن ابدیت. اگر با چشم عقل حرکت کنیم حرکت کوه را می توان فهمید.

وی تصریح کرد: خداوند جهان را آفرید، خدا جوهر را آفرید. خلق جوهر یعنی خلق حرکت پس حرکت از جوهر جهان قابل انفکاک نیست. هر وقت زوجیت را از عدد چهار گرفتیم می توانیم حرکت را از جهان بگیریم.

دینانی با طرح این پرسش که فعل عقل چیست؟، فعل عقل، عقلانیت است و عقلانیت یعنی حرکت، اظهار داشت: حرکت جوهری ملاصدرا یک نظریه بسیار عمیقی است که باید از نو آنرا شناخت. فواید و آثار حرکت جوهری بسیار زیاد است که ملاصدرا فرصت این را پیدا نکرد، بنابراین این وظیفه محققان و اندیشمندان است که در این مسیر حرکت کنند.

/6262