چرا خشم مسلمانان متوجه آمریکاست؟

زهرا خدایی

شعله های خشم مسلمانان در جهان اسلام همچنان زبانه می کشد. برپایی تظاهرات در اعتراض به ساخت فیلم اهانت آمیز به پیامبر اسلام(ص) از سوی یک فیلمساز اسراییلی-آمریکایی موجی را در جهان اسلام به راه انداخته است که جرقۀ آن در لیبی با کشته شدن سفیر آمریکا و 4 دیپلمات آمریکایی زده شد. اعتراضات همچنان ادامه دارد و در بسیاری از کشورها تدابیر امنیتی در حفاظت از سفارتخانه های آمریکا تشدید شده است. هرچند مقامات آمریکایی از پخش فیلم مورد نظر ابراز تأسف کرده اند، با این حال هنوز اعتراضات درکشورهای اسلامی ادامه دارد. خبرآنلاین در گفتگویی با علی بیگدلی، مدرس دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس آمریکا تبعات این حادثه را مورد بررسی قرار داده است که در ذیل می خوانید. بیگدلی معتقد است جدای از خشم مردم نسبت به اقدام فیلمساز آمریکایی، بخشی از اعتراضات مردم متوجه حاکمانی است که حتی پس از انقلاب های اخیر در جهان عرب، سیاست آمریکایی را در پیش گرفته اند.
پیشتر نیز در مواردی شاهد هتک حرمت به مقدسات مسلمانان از سوی برخی از چهره های افراطی غربی بوده ایم که با تظاهرات مسلمانان در کشورهای اسلامی همراه بود، چرا این بار دامنۀ آن تا این اندازه شدت گرفت؟
به طور کلی فضای ضداسلامی در درون جامعۀ غرب و مخصوصاً در آمریکا چند وقتی است که رواج و شدت یافته، اما این مسئله ریشه در عمق تاریخ نیز دارد. به این معنا که همسویی صهیونیسم و مسیحیت یک نهاد دینی و مسلک سیاسی را به وجود آورده است که ما در علوم سیاسی نام آن را نئومحافظه کاران می گذاریم. آنها در اصطلاح عمومی مسیحیان صهیونیستی هستند که نسبت به اسلام بسیار بسیار خشمگین هستند و بسیار افراطی عمل می کنند و این احساس در میان آنها ریشۀ بسیار عمیقی تاریخی دارد که حتی ممکن است به دورۀ جنگهای صلیبی نیز بازگردد. مسیحیان صهیونیست امروز به یکی از نهادهای قدرتمند آمریکا تبدیل شده اند که شعباتی در برخی از کشورهای اروپایی نیز دارند.
چرا دولت در چنین مواردی وارد عمل نمی شود که از تبعات و هزینه های آن جلوگیری کند؟
ساخت چنین فیلم هایی در جوامعی مثل آمریکا که اساس زندگی آنها بر پایۀ آزادی فردی و فکر و اندیشه است، دولت آمریکا نمی تواند جلوی آنها را بگیرد. هرچند خانم کلینتون و آقای اوباما این اقدام را محکوم کردند. در آمریکا کسی حق ندارد از دین شخصی سوال کند و حتی این مسئله می تواند مورد پیگرد قانونی قرار گیرد. آزادی فکر و اندیشه و آزادیهای فردی این جریان را مقداری از دست حکومتها مخصوصاً آمریکا بیرون آورده است.
واکنش رو به گسترش مسلمانان در کشورهای اسلامی را چگونه ارزیابی می کنید؟
اما در کشورهای اسلامی می توان دو دلیل را برشمرد: دلیل اول (به خصوص در مصر) اختلاف بین اخوان المسلمین- که محمد مرسی از آن جناح است- و سلفی هاست. از آنجایی که سلفی ها بسیار افراطی هستند، از اخوان المسلمین و آقای مرسی انتقاد دارند که به رغم وقوع انقلاب در این کشور آنها همچنان به سمت غرب گرایش دارند، چه آنکه هیلاری کلینتون، وزیر خارجۀ آمریکا بعد از انتخاب مرسی به قاهره آمد و همچون یک مستعمره به مقامات مصری دستور انجام برخی از کارها را دارد. باقی ماندن نفوذ آمریکا در میان اخوان المسلمین مقداری خشم سلفی ها در مصر را برانگیخته و حتی قرار بود روز جمعه بعد از نماز جمعه قاهره به درخواست اخوان المسلمین دست به تظاهرات ضدآمریکایی زده شود، اما آن را مصلحت ندیدند و تظاهرات را لغو کردند و همین اقدام از سوی سلفی ها مورد انتقاد قرار گرفت.
در لیبی نیز ترور مقامات آمریکا به دست شاخه ای از سلفی ها رخ داد و سلفی ها معتقد بودند که دولتها به ظاهر شکل دینی به خود گرفته اند ولی هنوز آن ارتباط با غرب برجاست و آنها برای اینکه نشان دهند، هنوز گروههای مذهبی در کشورهای اسلامی قدرت دارند، دست به چنین اقدام بسیار بسیار خشنی زدند که ممکن است تبعات مهمی داشته باشد.
همانطور که می دانید آمریکا دو ناو خود را به آبهای لیبی فرستاده و تفنگداران خود را در خاک لیبی پیاده کرده است. آمریکا نیز ناچار است دست به چنین مانورهای قدرت بزند. بنابراین ممکن است که این قضیه گسترش و یا ادامه پیدا کند. اما می توان پیش بینی کرد که چون دولتها هم در لیبی و هم در مصر یک جبهۀ ضد این حرکت را تشکیل داده و آن را محکوم کردند قاعدتاً باید ظرف یکی دو روز آینده این قضیه فروکش کند.
آمریکا 2 ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری در پیش دارد، آیا این مسئله تأثیری بر شانس اوباما نخواهد داشت؟ آیا برگ برنده ای برای رامنی نیست؟
بله. بسیار تأثیرگذار خواهد بود. به همین دلیل آقای رامنی اقدامات اوباما را محکوم کرد که چرا ساخت فیلم را محکوم کرده و به تروریست ها و مسلمانان دل داده است. البته این لطمۀ بزرگی برای اوباماست. به خصوص اینکه این حادثه مصادف با 11 سپتامبر بود و این قضیه قطعاً روی آراء اوباما تأثیر خواهد گذاشت. البته با توجه به اینکه 2 ماه تا زمان انتخابات ریاست جمهوری زمان باقی است، ممکن است این قضیه مقداری در هاله ای از فراموشی قرار گیرد. اما مجموعاً در مقطع فعلی به زیان اوباما خواهد بود.
رابطۀ آمریکا با کشورهای اسلامی خاورمیانه را در سایۀ اتفاقی که افتاد، چگونه پیش بینی می کنید؟
رهبران این کشورها این اقدام را محکوم کردند، مخصوصاً در لیبی فرمانی از سوی رییس مجلس و رییس جمهوری صادر شد که در آن تأکید شد که قاتلین مقامات آمریکایی را دستگیر خواهند کرد و به مجازات خواهند رساند. این مسئله نشان می دهد که حکومت های این کشورها خیلی علاقمند تیره شدن روابط شان با آمریکا نیستند. بنابراین فکر نمی کنم که در سطح حاکمان تغییری در روابط آمریکا به وجود آورد. آمریکایی ها نیز دست به اقدامات خشنی نخواهند زد. مطمئن باشید اگرچه آمریکا ناوگان آورده است و نیروهای دریایی خود را پیاده کرده، ولی به احتمال زیاد به اقدام خشونت باری دست نمی زند. با توجه اینکه آمریکا در آستانۀ انتخابات قرار دارد، نمی خواهد این موضوع خیلی گسترش پیدا کند و اوباما تلاش می کند که این موضوع در افکار عمومی آمریکا به نوعی دچار فراموشی شود. بنابراین تغییر اساسی در روابط این کشورها با آمریکا رخ نخواهد داد.

26349