گزاره های مهم پیش از آغاز جنگ/ پرونده

18 ماه پیش وقتی ترکیه درست یا غلط خود را به شدت و وضوح درگیر نا آرامی های سوریه کرد و از بیان این درگیری، پروایی به خود راه نداد دچار اشتباه محاسباتی شده بود.
آنکارا براین باور بود که ماجرای سوریه اگر نه به برق آسایی تونس، دست کم مانند لیبی یک دوره چند ماهه خشونت بار را طی کرده و همه چیز به پایان می رسد. اما 19 ماه است که روند حوادث آنگونه که ترکیه و برخی دیگر از کشورهای منطقه برآورد کرده بودند پیش نرفته و احتمالا در آینده نیز آنگونه پیش نخواهد رفت. [ترکیۀ اردوغان به کدام سو می رود؟]
نتایج این اشتباهات محاسباتی ترکیه هر روز بیشتر نمایان می شود که بارزترین آنها درگیری های اخیر مرزی میان دو کشور است که سایه هولناک جنگ را بر سر دو کشور و حتی منطقه گسترده است. [مناطق مرزی ترکیه درگیر مناقشه سوریه شده است]
درباره تنش های مرزی دو کشور که با شلیک چند گلوله خمپاره از خاک سوریه به خاک ترکیه کلید خورد و تا کنون تبعات آن ادامه داشته است [حمله موشکی ترکیه به برخی از مناطق سوریه]، مرور چند گزاره ذیل خالی از فایده نخواهد بود.
پیش از پرداختن به این گزاره ها براین باورم که فارغ از عمدی بودن یا نبودن تنش های مرزی میان دو کشور و اینکه آیا اراده ای مبنی بر بزرگنمایی این موضوع میان هر دو کشور یا یکی از انها خصوصا ترکیه بوده یا نبوده است هر دو کشور از این رویداد به فراخور وضعیت خود درس هایی گرفته، گمانه زنی های خاص خود را کرده و تصمیماتی را براساس این یافته ها اتخاد کرده اند که برخی از آنها در اشارات ذیل قابل بازیافت است.
1- ترکیه بیشتر از همه کشورهای درگیر در سوریه، اعم از غربی یا عربی در تیررس قرار داشته و از این منظر بسیار آسیب پذیر تر از سایرین است.
2- در دو حادثه سرنگون شدن جنگنده ترکیه ای در آب های مدیترانه و نیز بروز تنش های مرزی که ترکیه اصرار دارد با شلیک عمدی از سوی سوریه آغاز شده است، ناتو برغم تشکیل جلسه و صدور بیانیه، واکنشی انفعالی و در حد همدردی و دعوت طرفین به خونسردی و خویشتنداری داشته است. [موضع ناتو درباره کمک به ترکیه در صورت وقوع جنگ]
3- موضع ضعیف و نه چندان جدی ناتو در برابر این رویدادها فشارهای روانی و سیاسی زیادی را به دولت اردوغان در داخل وارد کرده است. [اردوغان تاریخ را از دست داده است]
4- اگر ماجرای تنش های مرزی میان دو کشور به صورت عمدی از سوی ترکیه بزرگنمایی شده باشد که شواهدی بر این امر مترتب است ( از جمله حضور فیلمبرداران حرفه ای در هنگام وقوع حملات و تصویر برداری از مردم هراسان و در حال فرار و حمل مجروحان ) باید اهداف ترکیه از به نمایش گذاشتن این سناریو را کشف کرد.
5- اگر یکی از اهداف ترکیه برای داغ کردن تنش های مرزی میان دوکشور آزمودن میزان همراهی ناتو با ترکیه در جنگ احتمالی [اردوغان به ملت ترکیه:آماده جنگ شوید] این کشور با سوریه باشد تا کنون پاسخ دلگرم کننده ای نگرفته و ناتو نیز تا کنون از همه سوی از این کار پرهیز داده شده است. [هشدار پوتین به ناتو][هشدار مالکی به ناتو]
6- در صورتیکه ترکیه واقعا قصد بزرگنمایی حمله خمپاره ای از خاک سوریه به ترکیه را نداشته و همه چیز در یک روند کاملا طبیعی و در شرایط امنیتی و نظامی صورت گرفته است باز هم نتیجه و درسی که ترکیه از این رویداد گرفته یکی است و آن اینکه ناتو و آمریکا چندان تمایلی از خود برای درگیر شدن در ماجرا نشان نداده اند. [واشنگتن به سوریه حمله نمی کند]

7- با وجود واکنش های نه چندان قوی ناتو، چه در هنگام ساقط شدن جنگنده ترکیه ایی و چه درباره درگیری های مرزی میان دو کشور، ترکیه خود را در برابر بحرانی که در سوریه پدید آمده و یا پدید آورده تنها حس می کند. [اردوغان: ترکیه به دنبال جنگ نیست]
8- اگر واقع گرایی ملاک عمل قرار گیرد، در صورت بروز هرگونه جنگ کلاسیک میان ترکیه و سوریه، و با این پیش فرض که هیچ طرف دیگری در این جنگ شرکت نکند نهایتا سوریه در یک بازه زمانی قابل تامل، شکست خواهد خورد اما نکته بسیار مهمتر از تعیین فاتح جنگ، میزان خسارتی است که به ترکیه وارد خواهدشد و پاسخ دادن به این سوال به افکار عمومی و منتقدان دولت اردوغان که اساسا چی کسی می تواند میزان این خسارت را تعیین کند و ثانیا اینکه آیا نتایج حاصل از این جنگ، ارزش تحمل این خسارت که در کمترین سطح آن برای ترکیه بسیار زیاد خواهد بود را خواهد داشت یا خیر؟ [حمله نظامی به سوریه، بیش از همه ترکیه را متضرر می کند]
9- به نظر می رسد عربستان و قطر بعنوان شرکای اصلی ترکیه در پروژه براندازی نظام اسد تا کنون کمترین هزینه ای را در این بابت نپرداخته اند. [کدام ۵ کشور برای حمله به سوریه اعلام آمادگی کرده اند؟]
10- به نظر می رسد کشورهای غربی از جمله آمریکا و حتی کشورهای عربی از جمله عربستان وقطر و حتی اسرائیل به حفظ وضع موجود در سوریه رضایت داده اند و حتی آمریکا و اسرائیل این وضع را ارجح بر براندازی کامل اسد می دانند. [تروریسم رسانه ای درخلیج فارس]
11- با فرض درستی گزاره شماره ده ترکیه باز هم تنها مانده و به همراه عراق تنها کشوری است که هرچقدر وضع موجود به طول بینجامد بیشتر متضرر خواهد کرد چرا که همچنان باید تنش های مرزی، سیل آوراگان و رکود اقتصادی ناشی از بی ثباتی امنیتی در همسایگی خود را تحمل کند. [رفتن به چاه ویل سوریه با طناب پوسیده عربستان]
12- سرنگونی احتمالی اسد به معنی پایان دردسرهای ترکیه نیست. سرنگونی اسد می تواند در بهترین شرایط به معنی جابجا شدن موقعیت طرف های درگیر در سوریه باشد، نه بازگشت امنیت و ثبات. [طرح نظامی جدید ترکیه در مناطق مرزی]
13-اسرائیل به عنوان اصلی ترین مخالف قدرت گرفتن کشورهای مسلمان از هرگونه جنگی میان سوریه و ترکیه استقبال می کند چرا که ضرر و زیان و استهلاک هریک از طرفین به سود آنها است.
14- اروپایی ها تا همین اندازه که سوریه توانسته است حواس ترکیه را از بلندپروازی هایش نسبت به عضویت در اتحادیه اروپا منحرف کند و ترمز پیشرفت و تبدیل شدن ترکیه به یکی از غول های جدید در منطقه و جهان را بکشد، خشنود هستند. جنگ میان سوریه و ترکیه می تواند برای آنها خشنودی بیشتری به ارمغان بیاورد.

15- درگیری های مرزی می تواند نشانه ای از رسیدن نظام اسد به گزینه پایانی که دست یازیدن به تاکتیک غرق دست جمعی باشد. از این منظر نظام اسد بدون هزینه وارد کردن به دشمنان خود از بین نخواهد رفت. از این رو ممکن است، تحریک دائمی ترکیه و وادار کردن آنکارا به آغاز جنگ کلاسیک با دمشق در دستور کار قرار گرفته باشد.  

16- دائمی شدن تنش در مرزهای دو کشور برای ترکیه کابوس هولناکی است چرا که سوریه چیزی بیش از این برای از دست دادن ندارد اما ترکیه هر چقدر که اوضاع پیش می رود داشته های بیشتری را در معرض خطر از دست رفتن خواهد دید.
17- تنش های مرزی میان سوریه و ترکیه دست کم یک خاصیت قابل توجه برای دولت اردوغان داشت و آن اخذ مجوز قانونی از پارلمان این کشور برای انجام عملیات های نظامی در خارج از خاک ترکیه بود. این مجوز که به اشتباه در برخی از رسانه ها به صدور اجازه جنگ به اردوغان تعبیر شد،[پارلمان ترکیه به اردوغان اجازه آغاز جنگ داد] یک نوع مفر بسیار مهم قانونی برای روزهای احتمالا تاریکی است که اردوغان با آن مواجه خواهد شد. محتمل است که مخالفان حزب عدالت و توسعه که برخی از آنها را ژنرال های لائیک تشکیل می دهند به هر حال روزی اردوغان را به خاطر اتخاذ مواضع درست یا غلطش درباره سوریه و نیز انجام برخی از عملیات های نظامی مخفیانه در خاک این کشور مود بازخواست قرار خواهند داد. به همین خاطر اردوغان نیاز داشت ولو برای چنین روز مبادایی و یا برای برنامه هایی که در آینده نسبت به سوریه دارد، چنین مجوزی را از پارلمان این کشور دریافت کند که با استناد آن بتواند به انتقادها پاسخ دهد و یا درباره برنامه هایی که در دستور کار دارد مهملی قانونی داشته باشد.
18- سوریه همه گزاره های مطرح شده بالا را به خوبی مد نظر دارد و نقاط ضعف و قوت ترکیه و محدودیت ها و الزامات این کشور را به خوبی دریافته است و به قول گفتی دندان آنکارا را به خوبی شمرده است. از این منظر سوریه بی تمایل نیست که گاه و بیگاه هزینه های آتش افروزی و آتش بیاری ترکیه در خاک خود را به او متذکر شود اما تا اندازه ای که حریف تحت فشار روانی شدید قرار گیرد اما وارد جنگ نشود.
19- هرچقدر ترکیه بیشتر متوجه می شود که گزینه نظامی راه حل مناسبی برای پایان دادن به بحران سوریه نیست و ممکن است خود زاینده بحران های تازه تری باشد، بیشتر به هراس می افتد چرا که طولانی شدن شرایط موجود ممکن است به سقوط محبوبیت دولت حاکم و روی کار امدن مجدد لائیک ها در این کشور بیانجامد. 
 20-کسی که خانه همسایه را آتش می زند لاجرم باید دود آن را نیز تحمل کند. [ترکیه؛ هر کسی آن دروَد عاقبت کار که کشت*]

4949