ماهواره‌ها، آتشفشان ایسلند را چطور دیدند؟

محمود حاج‌زمان: ماهواره‌های ناظر زمین که در ارتفاع 800 کیلومتری بالای زمین مشغول دور زدن هستند، تصاویری را از آتشفشان ایسلند و ابرهای خاکستر آن گرفته‌اند. فعالیت این آتشفشان برنامه مسافرت‌های هوایی را در اروپا و بر فراز اقیانوس اطلس به هم ریخته است.

به گزارش اسپیس‌فلایت‌ناو، ناسا اقدام به انتشار دو تصویر با وضوح بالا، که توسط ماهواره مشاهده‌ای زمین 1 از آتشفشان Eyjafjallajokull در جنوب ایسلند گرفته است، نموده است.

ابزار مشاهداتی این ماهواره، تصاویر مذکور را روز یکشنبه هفته پیش گرفته‌اند. یکی از این تصاویر، فعالیت آتشفشان را در طول‌موج مرئی نشان می‌دهد. تصویر دیگر نشان دهنده فعالیت‌های گرمایی شدید این آتشفشان، در مجاورت یخچال‌های طبیعی ایسلند است.

به عقیده کارشناسان ناسا، تصویر فروسرخ ماهواره EO1 نشان دهنده حداقل 60 مگاوات انرژی گرمایی است که از دهانه آتشفشان خارج شده است. به گفته ناسا، این مقدار انرژی برای تامین نیروی برق 60 هزار خانه کفایت می‌کند.

از زمان آغاز فوران‌ها در 25 فروردین، این آتشفشان ابرهایی از خاکستر را به درون اتمسفر پرتاب کرده و باعث ذوب شدن مناطق بزرگی از یخ شده که سطح ایسلند را پوشانده است. بادهایی که در ارتفاع بالا می‌وزند، ابر خاکستر را به سمت اروپا هل داده‌اند. این مساله باعث توقف ترافیک هوایی در نیمه شمالی این قاره شده است. مسولان نگران هستند که ذرات خاکستر ممکن است وارد موتورهای جت شود، حسگرهای هواپیما را مختل کند و باعث کاهش دید خلبان‌ها شود.

به گزارش سازمان اروپایی ایمنی ناوبری هوایی، یورو کنترل، این موقعیت خاکسترهای آتشفشانی است که تعیین می‌کند کدام پروازها اجازه بلند شدن را خواهند داشت. به گفته مسولان یورو کنترل، ایمنی اولویت نخست به شمار می‌رود.

ماهواره‌ها یک ابزار مهم برای ردیابی حرکت گازها و خاکستر آتشفشانی هستند. به گفته آژانس فضایی اروپا، ابزارهای نصب شده بر روی ماهواره‌ها قادر به مشاهده دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق خطرناک موجود در ابر خاکستر، در مقیاس جهانی هستند. ماهواره‌های هواشناسی مانند ماهواره مشاهده‌ای Envisat اروپا و ماهواره Terra ناسا، دارای تجهیزات لازم برای نظارت بر سیر تکاملی ابر خاکستر هستند.

دوربین وضوح متوسط Envisat یکی از نخستین تصاویر ماهواره‌ای را از ابر خاکستر، هنگام عبور آن از فراز اسکاتلند در صبح پنج‌شنبه تهیه کرده است. در روز جمعه، ماهواره Terra ابزار خود را به سمت اروپا نشانه رفت و تصویری از ابر خاکستر را که بر فراز اروپای شمالی در حال حرکت بود، شکار کرد.

شرکت DigitalGlobe که مسولیت بهره‌برداری تجاری از ماهواره‌های تصویربرداری QuickBird و WorldView را بر عهده دارد، یک تصویر با وضوح بالا را که توسط یکی از ماهواره‌های آن بر فراز ایسلند گرفته شده، منتشر کرده است.