محبوبه عمیدی: تحقیقات نشان می‌دهند، پروتئین‌هایی که نقش مؤثری در رشد استخوان‌ها و نوسازی بافت‌های گوناگون دارند، می‌توانند برای بهبود استخوان‌های شکسته نیز به کار گرفته شوند. این پروتئین‌ها باید توسط یک کپسول بسیا‌‌ر‌کوچک به استخوان فرد تزریق شوند تا بتوانند به آرامی پخش‌شده و بخش‌های شکسته را ترمیم کنند.
به گزارش نیچر، رول نوس و همکارانش در دانشکده پزشکی دانشگاه استنفورد در پالو‌آلتو، کالیفرنیا دریافتند تزریق پروتئین‌هایی از خانواده Wnt - پروتئنین‌هایی که درون حبابی از لیپید یا لیپوزوم قرار دارند- به موش‌هایی که دچار شکستگی استخوان شده‌اند، می‌تواند تنها پس از چند روز روند رشد و ترمیم استخوان تازه را تشریع کند.
سال‌هاست که علم نقش مؤثر پروتئینهای این خانواده را در رشد استخوان‌ها و نوسازی بافت‌ها شناخته است، اما به دلیل ناپایداری ساختار پروتئین‌ها و تمایل آنها به جمع‌شدن در بدن، امکان تبدیل آنها به دارو و تزریق به بدن بیماران وجود نداشته است. از سال 2008 تاکنون این روش که از شکل تزریق داروها به تومورهای سرطانی الهام گرفته شده، توسط نوس و همکارانش برای تزریق لیپوزوم‌های حاوی این پروتئین به موش‌های آزمایشگاهی سالم برای بالا بردن رشد استخوانی در بدن این حیوانات استفاده می‌شود. این اولین‌بارست که تزریق پروتئینی توسط این گروه بر روی موش‌های آسیب‌دیده انجام شده است.
جرارد کارسنتی، متخصص فیزیولوژی اسکلتی دانشگاه کلمبیا در نیویورک‌سیتی می‌گوید: «این یک پیشرفت فوق‌العاده است. پروتئینهای Wnt نقش غیرقابل‌انکاری در رشد و نوسازی استخوان دارند و باید بگویم نوع تزریق آنها به بدن بسیار‌هوشمندانه طراحی شده است».
سرعت بخشیدن به ترمیم استخوان
نوس و همکارانش برای تسریع بهبودی استخوان، ژنی به نام Axin2 را که باعث کاهش اثر این پروتئین در موش‌ها می‌شد، غیرفعال کردند. غیرفعال شدن این ژن باعث شد اثر پروتئینهای Wnt و مدت زمان ماندگاری آن در بدن موش‌ها تشدید شده و در نتیجه سلول‌های استخوانی تازه سریع‌تر از شرایط همیشگی رشد و تکثیر پیدا کنند.
آنها برای مقایسه سرعت رشد بافت استخوانی در موش‌های آسیب‌دیده‌ای که در آنها این ژن غیرفعال شده بود نسبت به موش‌های سالم، درون بخش در حال ترمیم حفره بسیار‌کوچکی ایجاد کردند و دیدند سرعت رشد و تکثیر سلول‌ها در این بخش به مراتب بیشتر از بافت سالم استخوانی در موش‌های دیگر است. در واقع استخوان شکسته در این موش‌ها تنها چند روز پس از آغاز شکستگی با سرعت بالایی شروع به بهبود کرده است، روندی که آغاز آن حداقل چندین هفته در شرایط عادی به طول می‌انجامد.
پس از آن تیم کپسول حاوی پروتئینهایWnt را به تعدادی از موش‌های آسیب‌دیده تزریق کرد و باز هم دید سرعت رشد استخوان در موش‌هایی که این پروتئین را به صورت کمکی دریافت کرده‌اند، نسبت به سایر موش‌های آسیب‌دیده بیشتر است.
پروتئینهای دیگری هم از گروه پروتئینهای ترمیمی استخوان در بدن انسان وجود دارند که پروتئینهای مورفوژنتیک استخوان نامیده می‌شوند و می‌شود از آنها برای تسریع بهبود شکستگی‌ها در انسان استفاده کرد، اما در برخی موارد ممکنست به رشد غیرعادی استخوان منجر شوند. محققان امیدوارند استفاده از پروتئینهای Wntدر انسان علاوه بر اینکه بهبودی بخش‌های آسیب‌دیده را تسریع می‌کند، مشکلاتی از این قبیل را برای فرد به همراه نداشته باشد.
پروتئینهای Wnt نسبت به پروتئینهای خاص بافت استخوانی مزیت فوق‌العاده دیگری نیز دارند، آنها به این دلیل که می‌توانند در ترمیم سایر بافت‌ها مانند پوست، قلب و مغز هم مشارکت کنند، خواص درمانی‌شان به استخوان‌های شکسته یا دچار پوکی‌استخوان محدود نخواهد شد. نوس و همکارانش مراحل ثبت این روش درمانی را آغاز کرده‌اند و امیدوارند به زودی بتوانند آن را روی بافت‌های متفاوتی امتحان کنند. آنها در طول زمان به بهترین شیوه خواهند رسید و عکس‌العمل بافت‌های گوناگون را نیز مقایسه خواهند کرد.
با این حال گروه تا آغاز آزمون‌های بالینی راهی طولانی را در پیش خواهد داشت، باید اثرات جانبی استفاده از دوز بالای این پروتئین در انسان بررسی شود و پس از آن تأثیر مثبت این پروتئین در ترمیم بافت‌های انسانی برای محققان اثبات شود. نوس می‌گوید: «مسیر واکنش‌های Wnt در موش‌ها و آدم‌ها مشترک است، اما اینکه با چه اثرات جانبی یا مشکلات دیگری در طول تحقیق برخورد خواهیم کرد را گذشت زمان نشان خواهد داد».
نظر شما