چه کسانی می‌خواهند کارت سوخت برگردد؟

نگار احمدی: در همه جایگاه سوخت گیری ردپای کارت سوخت هست.تقرییا هیچ خودرویی برای سوخت گیری از کارت سوخت استفاده نمی کند،اما جایگاهها کارت های قدیمی را با نخ به دستگاه سوخت گیری آویزان کرده اند،شاید برای روز مبادا.شاید هم منتظرند دولت دستور بدهد تا نخ این کارت زودتر آزاد شود.اختلاف نظر برای ماندن یا حذف کارت سوخت، هم در سطح کارشناسی است و هم در بخش قانون گذاری، اختلافی که انگار فقط روی کاغذ آمده و تصمیمی هم گرفته نمی شود تا تکلیف روشن شود.

 مجلس نهم در فروردین‌ماه امسال رای مخالف به حذف کارت هوشمند سوخت داد، اما دولت با شروع مجلس دهم در لایحه اصلاحی قانون بودجه 95 خواستار حذف شد و مجلس تصویب کرد. دو ماه بعد، دوباره مجلس رای به ماندگاری کارت سوخت داد.پس از این زمان،نمایندگان در نشست علنی روز یکشنبه 23 آبان ماه  این بخش از لایحه رامجددا تصویب کردند.

حذف بند ح تبصره 14 قانون بودجه 1395، به معنای حذف کارت سوخت بود. اما با گذشت ۸ ماه از این تصمیم مجلس، هنوز هم برخی نمایندگان مجلس در صدد بازگرداندن کارت سوخت به چرخه اقتصاد کشور هستند. اگرچه درچندسال اخیر عملا استفاده از کارت سوخت در جایگاههای سوخت بی معنی شده،اما برخی ها معتقدند وجود کارت سوخت عملیات حسابداری و مصرف بنزین و گازوییل را آسان تر می کند.با این حال موافقان می گویند این استدلال قابل قبولی برای حفظ کارت هوشمند سوخت نیست.

درواقع آنچه منتقدان درباره حفظ کارت هوشمند سوخت مطرح می کنند، صرفا درباره کارت بنزین است و کارت گازوییل به قوت خود باقی است.کارشناسان می گویند، تلاش برای بازگرداندن کارت سوخت، از لحاظ قانونی، کاری عجیب است که برای نخستین بار اتفاق می افتد. چراکه به اعتقاد آنان وقتی قانونی به طور کامل رای آورده و جزییات آن نیز به طور کامل بررسی شده، بررسی مجدد بخشی از همان قانون هیچ وجه قانونی ندارد. 

موافقان حفظ کارت سوخت می گویند، در شرایطی که بنزین، تک نرخی شده و عملا انگیزه ای برای استفاده از کارت سوخت در بین مردم وجود ندارد، چگونه می خواهند مردم را مجاب  به استفاده از کارت سوخت کنند؟ در حالی که استفاده از کارت سوخت عملا توسط مردم متوقف شده و بازگرداندن کارت سوخت به چرخه نیازمند یک اجبار قانونی است که با توجه به تک نرخی شدن بنزین هیچ دلیل قابل قبولی برای مردم برای استفاده از کارت سوخت وجود ندارد.

مخالفان اما می گویند، نمایندگان مجلس کلیات طرح شفافیت دریافتی مدیران کشور و استرداد دریافتی‌های مازاد را به تصویب نرساندند.

جالب است که حامیان استفاده از کارت سوخت معتقدند با خروج کارت سوخت از چرخه، میزان مصرف بنزین افزایش می یابد.این در حالی است که بررسی ها نشان می دهد عامل اصلی افزایش مصرف بنزین در سالهای اخیر،تک نرخی شدن بنزین بوده است.چه آنکه هنگام استفاده از کارت هوشمند سوخت، از آنجا که بنزین دو نرخی بود، مردم تلاش می کردند سقفی برای مصرف قایل شوند که البته این سقف هر سال کوتاه‌تر می شد. اما وقتی بنزین تک نرخی شد دیگر دلیلی برای حفظ سقف گذشته در مصرف بنزین وجود نداشت و به همین دلیل مصرف بنزین افزایش یافت. 

دونرخی کردن راه بازگشت کارت سوخت

موافقان ماندن کارت هوشمند سوخت می گویند، تنها راه برای مجاب کردن مردم به استفاده از کارت سوخت، دونرخی کردن مجدد بنزین است.حال آنکه این ایده،تجربه شکست خورده سالهای پیش را تداعی می کند.در واقع هدف از ایجاد کارت سوخت  این بود که کمک کند قیمت بنزین به مرور افزایش یابد، بدون آنکه مردم تحت فشار قرار بگیرد و در نهایت قیمت بنزین تک نرخی و واقعی شود. در حقیقت کارت هوشمند بنزین ماموریت خود را به خوبی انجام داده و دیگر دلیلی برای حفظ آن نیست. چرا که مردم دیگر از آن استفاده نمی کنند و وقتی از کارت هوشمند بنزین استفاده نشود طبیعتا اطلاعاتی از آن حاصل نمی شود که بتوان از آن استفاده کرد.

از سوی دیگر استفاده از کارت سوخت، در زمانی که بنزین تک نرخی است، فسادی از جهت دونرخی بودن بنزین ایجاد نخواهد شد،کما اینکه در دو سال گذشته این اتفاق عملا افتاد.آنطور که وزارت نفت اعلام می کند، در حال حاضر میزان بنزین تحویل داده شده به جایگاههای سوخت و میزان عرضه آن مشخص است و تک نرخی بودن بنزین هم انگیزه ای برای استفاده از بنزین از روشهای غیرقانونی و میان‌بر ایجاد نکرده است.تنها مساله ای که در این میان نگران کننده است،رشد کند قیمت بنزین و ارزانی آن نسبت به کشورهای همسایه است که انگیزه های قاچاق را افزایش می دهد.

هزینه بالای نگهداری یک کارت سوخته

هزینه‌ بالای نگهداری سامانه کارت سوخت مرتبط با جایگاههای عرضه بنزین در سراسر کشور موضوع دیگری است که کارشناسان نسبت به حذف کارت سوخت به آن اشاره کرده و آن را دلیل دیگری برای حذف می دانند.زیرا به گفته آنان ادامه این روند غیراقتصادی است.این سامانه مدتهاست بدون آنکه مورد استفاده قرار گیرد، هزینه های سنگینی بابت نگهداری آن پرداخت می شود و این هزینه ها همچنان ادامه دارد. بدون آنکه هیچ گونه بازدهی یا خروجی داشته باشد.

به زحمت انداختن مردم هم نکته دیگری است که گویا مورد توجه حامیان بازگشت کارت سوخت قرار نگرفته است. چرا برای استفاده از کارت سوختی که در شرایط عرضه بنزین تک نرخی، عملا توجیهی برای استفاده از آن وجود ندارد، قصد ایجاد زحمت برای مردم و از آن مهمتر افزایش ازدحام در جایگاههای عرضه سوخت زمان سوخت گیری دارد.

جمع بندی نظرات موافق و مخالف  و البته تجربه سالهای گذشته نشان می دهد مخالفت‌هایی که برای حذف کارت سوخت صورت می گیرد، غالبا غیرتخصصی و حاوی اطلاعات غلطی است که برای کارشناسان و متخصصان چندان ادله قوی نبوده است.

3535