سال ۲۰۱۶؛ سالی به کام و نام ایران

اخباری که دال بر سقوط دولت رجب طیب اردوغان و متواری شدن او بود. البته در نهایت کودتا یکباره شکست خورد و دولت، فتح‌الله گولن و بخشی از ارتش این کشور را به کودتا متهم کرد و در پاسخ پاکسازی سیاسی گسترده‌ای در دستگاه‌های اداری و سیاسی کشورش به راه انداخت. البته وسعت و حجم این برخوردها به اندازه‌ای بود که صدای اتحادیه اروپا را هم درآورد و سبب تعلیق روند عضویت ترکیه در این اتحادیه شد.

عربستان سعودی، دیگر آشوب‌ساز منطقه نیز 2016 را سال چندان مساعدی برای خویش نیافت. این کشور که از مارس 2015 رهبری یک ائتلاف ضعیف برای حمله به یمن را به عهده گرفت؛ از یکسو در سال 2016 بیش از هر زمان دیگری در یمن زمینگیر شد و با توافق نیروهای داخلی و مجلس یمن و تشکیل شورای عالی سیاسی، از دستیابی به اهدافش باز ماند و از سوی دیگر به دلیل حملات غیر هدفمند و کشتار غیرنظامیان از سوی مجامع بین‌المللی، بارها مورد بازخواست قرار گرفت و تلاش‌های وی برای دادن حق‌السکوت به دبیر کل سازمان ملل، به یکی از افتضاحات سیاسی این کشور تبدیل شد.

از سوی دیگر عربستان و کشورهای هم‌پیمانش که بشدت از اجرایی شدن برجام و رفع محدودیت‌های ایران نگران بودند، کوشیدند با گسترش روابط غیرعلنی با اسرائیل و نیز تقویت گروه‌های افراط‌گرا در عراق و سوریه، به جبهه مقاومت متشکل از ایران، سوریه و حزب‌الله لطمه بزنند. با وجود این سیر حوادث عراق و سوریه نیز مطابق میل آنها پیش نرفت و عملیات آزادسازی موصل و حلب و توافقات سیاسی صورت گرفته در لبنان، همسو با اهداف ایران در منطقه در راستای تضعیف گروه‌های تروریستی و تقویت دولت‌های حاکم در این کشورها رقم خورد.

مصر قدرت متوسط دیگر منطقه نیز که از سال 2011 دچار انقلاب‌های متعدد شد و در نهایت نیز نظامیان در این کشور قدرت را به دست گرفتند، چهار سال پس از انقلاب در سال 2016 نیز نتوانست جایگاه و موقعیت خود را تثبیت کرده و بهبود بخشد. این کشور که در حوزه داخلی در حال قلع و قمع اخوان‌المسلمین و محکوم و مجازات کردن رهبران آنها بود، در سال 2016، با حملات تروریستی متعددی نیز از سوی داعش و گروه‌های افراط‌گرا مواجه شد. عبدالفتاح سیسی کوشید در واپسین روزهای سال 2016 با ارائه قطعنامه توقف شهرک‌سازی در رژیم صهیونیستی گامی در راستای منافع فلسطینیان بردارد و بار دیگر خود را در زمره رهبران اثرگذار جهان اسلام معرفی کند. با وجود این رایزنی‌های بنیامین نتانیاهو و ترامپ سبب عقب‌نشینی وی شد، اما ماجرا به همین جا ختم نشد و نیوزیلند و سنگال، در کنار مالزی و ونزوئلا رأی‌گیری درباره قطعنامه ضد شهرک‌سازی را بار دیگر به جریان انداختند. تصویب این قطعنامه نه‌تنها مصر را در انزوا قرار داد؛ بلکه به دیگر قدرت نامشروع اما مدعی در خاورمیانه یعنی اسرائیل نیز ضربه‌ای کاری وارد کرد.

به این ترتیب مروری بر وضعیت ژئوپلیتیک، ژئو استراتژیک و ژئو اکونومیک غرب آسیا نشان می‌دهد، بیش از سایر قدرت‌های مطرح در منطقه، سال 2016 به کام و نام ایران بوده است. هر چند این سال برای ایرانیان نیز سالی سخت، همراه با مشکلات اقتصادی و گاهی بدعهدی‌های آمریکا و بانک‌های بزرگ جهان در اجرایی کردن برجام و لغو تحریم‌ها بود اما در مقام مقایسه، 2016 مقدمه‌ای برای جهش بزرگ ایران به سوی قدرت اول منطقه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی بوده است. سالی که در آن تحولات منطقه‌ای از عراق و سوریه گرفته تا سرزمین‌های اشغالی، به صورت دومینو وار در جهت جبهه مقاومت و قدرت‌یابی کشورمان رقم خوردند