گذار کره شمالی از وضعیت قرمز به زرد

محمدرضا نوروزپور: نشست شش جانبه پکن که به گفته آمریکایی ها با هدف خلع سلاح اتمی کره شمالی، پس از پنج ماه وقفه روز دوشنبه در پایتخت چین از سرگرفته شد، امروز سه شنبه در حالی دور دوم خود را آغاز کرد که عمده تحلیلگران بر بی فایده بودن آن صحه گذاشته اند.

جو سنگینی که در اثر بی اعتمادی کره ای ها به دولت بوش در چند ماه گدشته بر این گفتگوها سایه افکنده کار را به جایی رساند که حتی کریستوفر هیل مقام ارشد مذاکره کننده هسته ای آمریکا نیز پیشتر نسبت به حصول نتایج مطلوب در آن ابراز بدبینی کرده بود.

با وجودیکه آمریکاییها امیدوار بودند حذف نام کره شمالی از لیست کشورهای حامی تروریسم بتواند کره شمالی ها را نرم خو کرده و اجازه بازرسی های کلان به بهانه راستی آزمایی را به آنها بدهد، پیونگ یانگ به شدت در این خصوص از خود مقاومت نشان داده و حاضر به همکاری با بازرسان نشد. مانع تراشی و مخالفت مقامات کره شمالی برای دادن اجازه به بازرسان آمریکایی برای نمونه برداری از مراکز هسته ای خود هم اکنون به بزرگترین اختلاف آمریکا و کره شمالی تبدیل شده است.

دلیل اینکه کره ای ها حاضر به همکاری و پذیرش بازرسان هسته ای آمریکا نشده اند کاملا واضح است. آنها بسیارهوشمند تر از آنند که آنچه را در طول سالیان پر قدرت و پر طمطراق بوش نپذیرفته اند در این یکی دو ماه ضعف و فترت او بپذیرند. سوای از اینکه بارها نیز اعلام کرده اند به دولت و وعده های او اعتماد چندانی ندارند.

از این رو اجلاس در حالی برگزار می‌شود که طرفین از پیش نتیجه مطلوبی برای آن پیشبینی نمی کنند و از قبل می دانند که کره ای ها حاضر به پذیرش مکانیسم راستی آزمایی آمریکایی ها و کشورهای همسو با آنها نیستند. مخالفت های کره شمالی با آزمایش های راستی آزمایی که همسو با تاکید و اصرار ژاپنی ها وکره جنوبی ها برای اعمال تحریم های بیشتر علیه این کشور مطرح شد تا به آنجا پیش رفت که طرف کره شمالی تهدید کرد که ژاپنی ها را در گفتگوهای شش جانبه به رسمیت نخواهدشناخت و سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور رسما اعلام کرد که آنها ژاپن را عضوی از گفت‌وگوها نمی‌دانند و در صورت "حضور گستاخانه ژاپن" در کنفرانس با آنها تعامل نخواهند کرد.

با این همه از آنجا که آمریکاییها ناچار از ادامه سیاستی هستند که در هشت سال گذشته در خصوص کره شمالی پیش گرفته اند؛ نمی توانند در این خصوص منفعلانه برخورد کنند و با این کار شکست اقدامات گذشته خود را تایید نمایند. از سوی دیگر آنها امیدوارند که طرف چینی با وساطت و ارائه یک راهکار مورد قبول هر شش کشور درگیر در مذاکرات بتواند گره کور ایجاد شده در این فرایند را بازکند، مضاف بر اینکه کارشناسان منطقه شرق دور نیز بر این باورند که کره شمالی بیش از پیش به طرح چینی ها در این دوره از مذاکرات امیدوار است.

با این همه اگرچه می توان گفت آمریکا به همین دلیل با وجود همه اظهار نظرهای ناامید کننده، دور دوم این مذاکرات را با هدف تنظیم نقشه راه و یک پروتکل درباره راستی آزمایی مساله هسته‌ای کره شمالی آغاز کرده، اما بر اساس شرایط موجود و اظهار نظر مقامات کره شمالی کاملا محرز است که پیونگ یانگ به شدت به وقت کشی و کش دادن مذاکرات تا پایان دوره ریاست جمهوری بوش علاقه مند هستند. در واقع با پایان دوره نو محافظه کاران در آمریکا کره شمالی از وضعیت قرمز گذر کرده و در بدترین شرایط در وضعیت زرد قرار خواهد گرفت.

از آنجا که مقامات کره شمالی در دوره کلینتون با امضای یک تفاهم نامه جامع روابط نسبتا بی تنشی را با آمریکا پشت سر گذاشته اند، امیدوارند که در دوره باراک اوباما نیز بتوانند با تجربه ای مانند آنچه در توافقنامه سال 1994 با دولت کلینتون به دست آوردند، مواجه شوند.

به همین خاطر است که بسیاری از تحلیلگران سیاسی و حتی کارشناسان وزارت خارجه آمریکا بر این باورند که ادامه این مذاکرات باید تا آغاز به کار دولت جدید در آمریکا به حالت تعلیق در می آمد، چه اینکه کره شمالی ها در طی هشت ساله گذشته و از زمانیکه دولت بوش توافقنامه سال 1994 آنها با دموکرات ها را باطل اعلام کرد به خوبی دریافته اند که منطق دولت بوش گفتگو و حل مسائل به طریق سیاسی نیست بلکه این دولت تنها به دنبال ماجراجویی و در صورت امکان استفاده از قدرت نظامی و زور است.

بنابراین کره شمالی ها به شدت به آینده امیدوارتر از اکنون هستند و بر این باورند که مشکلات خود ، ولو مسئله راستی آزمایی را که در حال حاضر به دغدغه اصلی آمریکا و چهار کشور دیگر حاضر در مذاکرات شش جانبه تبدیل شده با دولت آینده آمریکا بهتر می توانند حل و فصل کنند تا دولت کنونی.

با این همه در حالیکه تیم بوش از چنین رویکردی اساسا خشنود نیست، همسایه جنوبی شبه جزیره، معتقد است که اگر همسایه شمالی چنین رویکردی داشته باشد بسیار حائذ اهمیت خواهدبود. از نگاه رییس هیات نمایندگی کره جنوبی در این مذاکرات انتظار کره شمالی برای یافتن موضع دولت باراک اوباما بسیار مقبول است چرا اینکه ممکن است همسایه شمالی حتی منتظر این تغییر و تحول نیز نشود و در خلال بن بست پیش آمده و انتقال قدرت از جمهوری خواهان به دموکرات ها دست به کار نابخردانه ای بزند.

اما در مجموع می توان به این باور رسید که کره شمالی بسیار هوشمندانه به این نتیجه رسیده است که سال های آینده ای که با دموکرات ها پیش رو دارد به هیچ وجه بدتر از هشت سال سخت گذشته با جمهوریخواهان نخواهد بود و حداقل موضوع استفاده از قدرت نظامی، با وجود بحران شدید اقتصادی حاکم بر آمریکا منتفی است و تنها راه باز، ادامه گفتگو ها، آن هم با رئیس جمهوری معتدل تر و منطقی تر از بوش است.