تکیه بر وحدتی سست

نشست گروه 20 در حالی روز جمعه پایان یافت که گردهمایی رهبران 20 اقتصاد برتر دنیا، نتایج قابل ملاحظه ای را برای حل بحران اقتصادی جهان ارائه ندادند. نکتۀ حائز اهمیت کنفرانس جی 20 در این بود که اعضای آن نتوانستند راه حل مشخصی را برای بحران اقتصاد جهان و به خصوص اروپا ارائه کنند. شاید بتوان گفت دلیل عمده این مسئله عدم وحدت و همگرایی میان اعضای آن و نیز بازتاب اعتراضات مردمی در ناخرسندی از ناکارایی سیستم اقتصادی موجود باشد. دولتهای اروپایی و به ویژه دولت آمریکا با التهابات داخلی و اعتراضات مردمی گسترده و عدالتخواهی روبرو هستند که به شدت تصمیمات دولتمردان گروه 20 را تحت فشار قرار داده است.
از سوی دیگر، عدم اعتماد میان اعضای گروه 20 و همچنین ترس از گسترش تبعات منفی بحران مالی مانع از آن می شود که کشورها از مرزهای تعیین شده توسط دولتها فراتر روند و به راهکارهایی تن در دهند که تنها دو کشورآلمان و فرانسه و در واقع تنها سکانداران اتحادیه اروپا آن را اتخاذ می کنند. تصمیم شوکه کننده یونان مبنی بر برگزاری رفراندوم در این کشور به خوبی بیانگر این واقعیت بود. هر چند با لغو رسمی برگزاری این رفراندوم، اوضاع یونان و اروپا تا حدی آرام شد، اما با این حال تصمیم خودسرانه ژرژ پاپاندرئو دقیقا یک هفته بعد از آنکه رهبران اروپا به راهکارهای عملی برای نجات یورو دست یافته بودند، حکایت از بی اعتمادی و عدم وحدت و همگرایی میان اعضاء دارد. از این رو، اعضای گروه 20 در نشست این هفتۀ خود بر تقویت استفاده از سازوکار سازمان تجارت جهانی در مناسبات چندجانبه خود تاکید کردند تا از هرگونه برخورد منافع جلوگیری کنند.
برگزاری نشست گروه 20 آن هم در زمانی که جهان در بحران اقتصادی بزرگی همچون سال 1929 دست و پا می زند، این امید را به وجود آورد که شاید تصمیمات و راهکارهای اقتصادهای برتر جهان بتواند اندکی از التهاب بازارهای جهانی بکاهد. اما تصمیمات نشست چندان جدید و قابل توجه نبود. تنها اتفاق مهم و جدید استقبال کشورها از عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی بود.
استقبال از عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی WTO)) به عنوان آخرین اقتصاد بزرگ جهانی مورد تاکید اعضاء قرار گرفت تا به موجب آن، زمینه مناسبی برای دستیابی به بازارهای روسیه و امکان توسعه حوزه مبادلات بین المللی فراهم شود. اعضای گروه 20 انتظار دارند اقتصادهای نوظهور مانند چین، هند، برزیل و روسیه بتوانند منابع حمایتی برای سازمانی مالی بین المللی مانند صندوق بین المللی پول(IMF) تبدیل شوند.
گروه 20 از زمان تأسیس در سال 2008 تاکنون گامهای مهمی برای حل بحران اقتصاد جهانی برداشته است. یکی از مهمترین دلایل تأسیس این گروه مشارکت دادن و سهیم کردن تعداد بیشتری از کشورهای جهان برای مدیریت اقتصاد جهانی است. اما مداخله گروه 20 با اعضای ناهمگون آن، در بحرانهای منطقه ای مانند بحران اقتصادی و پولی اروپا که خود دارای سازمانی چون اتحادیه اروپاست موجب پیچیدگی بیشتر وضع موجود شده است.
لذا در نشست اخیر گروه 20، اعضا بر ایجاد یکپارچگی میان کشورهای عضو، تدوین قوانین ویژه برای مبارزه با فساد مالی دولتها: از جمله تاسیس سازمانهای مبارزه با فساد مالی در اتحادیه اروپا، عربستان سعودی، کره جنوبی، و نیز افزایش سطوح مبادلات اقتصادی، حمایت از تولیدات کشاورزی و صنعتی، تنظیم امور اجتماعی میان کشورها، تدوین راهکارهای آموزشی، سازمانی کردن و ایجاد هماهنگی میان اعضاء گروه 20 با نهادها و سازمان هایی همچون اتحادیه اروپا تصمیم گیری کردند. اصولا ایجاد سازمان های هم سطح از مهمترین راهکارهایی است که گروه 20 از بدو تأسیس تاکنون صورت داده است.
اما فراموش نکنیم که بحران فعلی تنها گریبانگیر اروپا و یا آمریکا نیست و برطبق اصل وابستگی متقابل بسیاری از کشورهای جهان تبعات منفی آن را تاکنون به جان خریده است؛ به خصوص کشورهایی که به سیستم کاپیتالیستی غرب متصل اند از جمله آسیای غربی و جنوب شرقی و حتی کشورهای اسلامی.
هر چند این امیدواری وجود دارد که مفاد موجود در بیانیۀ صادرشده بعد از پایان نشست، خیلی زود به عرصۀ اجرا درآید، اما آنچه که بیش از همه اجرای صحیح و درست موارد مذکور را تضمین می کند، وحدت رویه و همگرایی و ضمانت اجرایی میان کشورهای عضو خواهد بود.
تزریق نقدینگی به موسسات و صندوق بین الملل پول در نهایت با مشارکت برخی از اقتصادهای نوظهور میسر خواهد بود، اما هدفی که در واقع زیربنای تأسیس موفق ترین الگوی همگرایی جهانی بود، امروز بیش از هر زمان دیگری زیر سوال رفته و شک و شبهات زیادی نسبت به آن وجود دارد. همصدایی آلمان و فرانسه تاکنون نتایج مهمی را برای اروپا به همراه داشته است. اما اینکه گروه 20 تا کجا بتواند اتحادیه اروپا را از بحران مالی یورو نجات دهد جای ابهام دارد.