مدیرعامل شرکت توانیر: برق ایران از زیر دریا به کشورهای خلیج فارس می رسد

گفت وگوی خبرآنلاین با همایون حائری، مدیرعامل شرکت توانیر.

آذرجزایری: از زمانیکه بر مسند مدیریت برق تکیه زده است ارتباط میان دانشگاه و این صنعت آنچنان نزدیک شده که اگر بگوییم دانشگاه در خدمت صنعت برق در آمده دور از واقعیت نیست.
همچنان با وجود آنکه مدیریت شرکت توانیر را برعهده دارد در دانشگاه نیز تدریس می کند و معتقد است با همراهی دانشگاه هیچ کاری در صنعت برق غیرممکن نیست. همایون حائری مدیرعامل شرکت توانیر به اجرایی کردن طرح هایی اشاره می کند که اگرچه هزینه زیادی در برنداشته اما توانسته برای صنعت برق درآمدزایی هم داشته باشد. وی در گفت وگو با خبرآنلاین که مشروح آن را در ادامه می خوانید به خبرهای خوشی چون رسیدن صنعت برق ایران به استانداردهای روز اروپا اشاره می کند و این امیدواری را ایجاد می کند که علیرغم موفق نبودن در صادرات گاز به اروپا به زودی شاهد صادرات گاز ایران به این قاره باشیم. هر چند که کار ساده ای نیست اما غیرممکن هم نیست.

آقای مهندس این احتمال وجود دارد که بازهم به روزهایی برگردیم که برق در خانه ها جیره بندی می شد؟
در بحث خاموشی وقتی چیزی نیست دیگر لزومی ندارد در مورد آن صحبت کرد. چراکه حتی در تابستان دو سال گذشته هم ما در تأمین برق صنایع هیچ‌گونه محدودیتی نداشتیم. به نحویکه حتی در تابستان گذشته ذخیره تولید هم داشتیم.
آقای مهندس با توجه به کمبود منابع مالی موجود، به نظر شما نیروگاه‌ها در سال جاری طبق برنامه توسعه خواهند یافت؟
بر اساس برنامه ما باید سالانه 5 هزار مگاوات تولید برق را افزایش دهیم و تاکنون به هر صورتی که بوده، این برنامه محقق شده است.
امسال هم 5 هزار مگاوات افزایش تولید خواهیم داشت؟
بله، انشاءا... امسال هم ادامه خواهد یافت. یک تعداد نیروگاه در قالب طرح مهر ماندگار در سال جاری افتتاح خواهند شد. به زودی تولید برق ایران به مرز 70 هزار مگاوات خواهد رسید. اگر بخواهیم این رقم را مقایسه کنیم با سال 1357 که اول انقلاب بود و 7 هزار مگاوات ظرفیت نصب شده داشتیم، 70 هزار مگاوات می‌شود 10 برابر آن، در صورتی که جمعیت کشور نسبت به آن سال‌ها حدود دو برابر شده است. این آمار نشان می‌دهد که اگر بخواهیم قدرت سرانه را حساب کنیم، به معنای ظرفیت نصب شده تقسیم بر تعداد جمعیت، می‌بینیم که این هم بسیار رشد پیدا کرده است. در واقع به یک ضریب بهره‌وری 5 برابر دست پیدا کرده‌ایم. که البته این رشد ادامه خواهد داشت.
ظاهراً ایران اولین ظرفیت نصب شده در خاورمیانه را به خود اختصاص داده است؟
بله، درست است. البته در دنیا هم از نظر ظرفیت نصب شده ما پانزدهمین کشور هستیم. برای همین است که معتقدیم به هیچ عنوان از لحاظ تولید برق در کشور مشکلی نداریم.
آقای حائری برای توسعه نیروگاه‌ها و افزایش تولید با کمبود منابع مواجه نیستید؟
کمبود منابع همیشه در هر سیستمی هست اما به هر حال ما باید متناسب با منابعی که داریم، فعالیت های خودمان را مدیریت کنیم. بالاخره منابع بیشتر باشد، فعالیت‌ها بیشتر انجام می‌گیرد. به هر حال ما در قالب منابعی که وجود دارد، طرح‌های توسعه‌ای را اجرایی می‌کنیم. کمبود منابع یک چیز نسبی است. اگر بخواهید فعالیت بیشتری تعریف کنید، قطعاً امکان آن وجود دارد. صنعت برق یا هر صنعتی که به عنوان یک صنعت مادر تخصصی است، باید این قابلیت را داشته باشد تا متناسب با بودجه‌ها و اعتباراتی که دارد، پروژه‌های خود را مدیریت کند. بودجه اش کمتر باشد پروژه‌ها با اولویت‌بندی اجرایی می‌شوند.
طرح‌های مهر ماندگار صنعت برق تا پایان امسال اجرایی خواهند شد؟
طبق برنامه تمام این طرح‌ها در حال احداث هستند و همه این طرح‌ها طبق زمان مورد تعهد ما به بهره‌برداری خواهند رسید. در بخش فنی حتی بیشتر از ظرفیت نصب شده‌ای که داریم از لحاظ نیروهای متخصص خیلی حرف برای گفتن داریم. صنعت برق در بحث تخصصی بالاست . هفته گذشته روی بحث مدیریت سلامت اداری به عنوان سازمان پیشرو اول شدیم. این نشان می‌دهد صرف نگاه ما به بحث‌های تخصصی نیست. روی این قبیل مسائل هم کار می‌کنیم.
از خصوصی‌سازی‌ها چه خبر؟
در حال حاضر بیش از 60 درصد نیروگاه‌های ما یا واگذار شده‌اند و یا در حال واگذاری هستند.
آقای علی‌آبادی، مدیرعامل شرکت مپنا چندی پیش در همایش بورس انرژی طی سخنرانی تأکید کردند که اقتصاد برق بیمار است. نظر شما در این مورد چیست؟
اقتصاد برق را باید از دیدگاه‌های مختلفی بررسی کنیم. بنده به عنوان مدیرعامل شرکت توانیر به اقتصاد برق یک نگاهی داریم و ممکن است در جایی دیگر یک شرکت پیمانکاری نگاهی دیگر داشته باشد. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت نگاه یک شرکت سازنده و پیمانکار قطعاً با نگاه یک شرکتی که کار بهره‌برداری کل کشور را انجام می‌دهد، یکی باشد.
البته آقای علی‌آبادی با تکیه بر 20 سال سابقه مدیریت برقی خود به این نکته اشاره کردند و همانطور هم که مستحضرید، ایشان مدتی پیش از آنکه مدیرعامل مپنا باشند، معاون وزیر نیرو در امور برق بوده‌اند. بنابراین نمی‌توان تصور کرد که نگاه ایشان، نگاه صرف پیمانکاری به موضوع بوده است.
به‌هرحال در حال حاضر ایشان به عنوان مدیر‌عامل مپنا این صحبت‌ها را مطرح کرده‌اند و البته در جایگاه خود محترم است اما عرض بنده این است که ما باید در هر جایی با اعتبارات و بودجه‌ای که داریم وضعیت را مدیریت کنیم که این هم یک هنر است. ممکن است نگاهی که آقای علی آبادی به عنوان تولید‌کننده دارند منجر شود که مسایل اقتصادی را به نحوی دیگر ببینند. اما بنده به عنوان کسی که صنعت برق را اداره می‌کنم اگر احیانا محدودیت‌ها هم در بحث مسایل اقتصادی بودجه بیاید سعی می‌کنم آرایشی را انتخاب کنم که کار‌هایمان اولویت‌بندی شود. اولویت‌بندی کردن کار‌ها یکسری هنر است که کارکنان صنعت برق آن را دارند. فرض کنید 15 طرح داشته باشید در یک مقاطعی از زمان محدودیت‌های نقدینگی و مالی به‌وجود می آید و چاره ای ندارید جز انکه این تعداد را به 5 طرحی تبدیل کنید که بتوانند به منافع ملی کمک کنند. درست است که اگر محدودیت‌ها از یک حدی بیشتر باشد می‌تواند مشکل ایجاد کند ولی تاکنون سعی کردیم با تحلیل شبکه آن را مدیریت کنیم. به‌هرحال زاویه نگاه‌ها فرق می‌کند.
یعنی از نظر شما اقتصاد برق بیمار نیست؟
از نگاه بنده اقتصاد برق به هیچ وجه بیمار نیست. اقتصاد برق کامل نیست ولی بیمار هم نیست. چراکه اگر بیمار باشد که نمی‌توانیم ما فعالیت کنیم.
به نظر شما منظور از اقتصاد بیمار برق چیست؟
نگاه‌ها فرق می‌کند. شاید از نگاه شخصی که تجهیزات نیرو‌گاهی را تامین می کند اقتصاد برق بیمارباشد ولی اول باید اقتصاد برق را تعریف کنیم که منظورمان از اقتصاد برق چیست بعد از آن در مورد بیماری صحبت کنیم. با توجه به شرایط داخل کشور نمی‌شود گفت اقتصاد برق بیمار است. زمانی شما بر فرض هزار تومان داشتید براساس همین مبلغ هزینه می‌کردید الان 100 تومان دارید به‌ اندازه آن خرید می‌کنید. اما مدیریت درست این است که وقتی 100 تومان دارید دچار مشکل نشوید.
شما اقتصاد برق را چگونه تعریف می‌کنید؟
اقتصاد برق قابلیت انعطاف‌ بالایی دارد. این قابلیت باوجود نیرو‌های متخصص و متفکر شکل می‌گیرد. مثلا سال گذشته با یک طرح ابتکاری - مهندسی توسط همکاران شرکت توزیع ما شبکه‌های مسی را جمع کردیم کابل خود نگهدار فشار ضعیف به جای آن گذاشتیم. این طرح مزایای زیادی داشت. برق غیر مجاز را از بین برد، سرقت سیم را به صفر رساند، کیفیت توان را بهبود داد و افت ولتاژ را کاهش داد. بالاخره این مزایا هر کدام دارای یک ارزش اقتصادی هستند. در کنار آن با مزایده گذاشتن فروش یک کیلومتر سیم مسی و استفاده از کابل‌های خود‌نگهدار آلومینیومی به ازای هر کیلومتر یک‌ونیم میلیون تومان هم سود دهی داشتیم. یعنی حدود 500 تا 600 میلیارد تومان از این محل ما درآمد‌زایی داشتیم. بعضی وقت‌ها در یک جایی که به تنگنا‌های مالی رسیدیم باید مدیریت کنیم. ما امسال یک تفاهم‌نامه با شرکت زیبا زیر‌ساخت مخابراتی امضاء کردیم بر مبنای اینکه از شبکه فیبر‌نوری ما استفاده کنند و یک پولی هم به ما بدهند.به هرحال اگر بخواهیم روی موضوعات صفر و یک برخورد کنیم درست نیست ولی اگر دنبال راهکار بگردیم، می‌بینیم یکسری پویایی ها هم به‌ وجود می‌آید که خیلی ارزش افزوده دارد. ما تلفات برق را از 22درصد در 5 سال گذشته به زیر 15درصد در سالجاری رساندیم. بنابراین به نظر شما اگر سود این کاهش تلفات را حساب کنید، این اقتصادی نیست؟ یا مثلاً بخش خصوصی را حمایت کردیم تا کابل 230 کیلوولت احداث کنند می‌توانستیم از خارج وارد کنیم. به جای آن که پول دهیم از خارج وارد کنیم، با یک سوم همان هزینه تجهیزات را داخلی کردیم .
آقای مهندس با وجود آن که تأکید می‌شود در ساخت تجهیزات برق خودکفا شده‌ایم، اما بعضاً می‌شنویم برخی از شرکت‌های سازنده، تجهیزات خود را از خارج وارد می‌کنند. چرا چنین اتفاقی می‌افتد؟
ما واقعاً خودکفا هستیم. یک زمانی حتی نمی‌توانستیم یک پره توربین در کشور بسازیم اما در حال حاضر ما تجهیزات پیچیده‌تر از این را در کشور می‌سازیم. اما بعضی موارد هست که ساخت آن توجیه اقتصادی ندارد. بحث این است که شما دانش فنی را داشته باشید که این خیلی باارزش است. در بحث توزیع نزدیک به صددرصد خودکفا هستیم. در بحث انتقال 95درصد به خودکفایی رسیدیم. در بخش تولید هم در حال حاضر به بالای 90درصد رسیدیم. در حال حاضر کارشناس خارجی که از مپنا بازدید می‌کنند، واقعاً از این همه پیشرفت ایران در بخش صنعت برق متعجب می‌شوند.
آقای حائری، پیش آمده که کسانی که کنتور برق را می‌خوانند، در ثبت رقم اشتباه می‌کنند و قبض برق مشترکان بیشتر از رقم مصرف می‌آید. برای کاهش چنین اتفاق‌هایی چه برنامه‌ای دارید؟
به ندرت اشتباه در محاسبه پیش می‌آید. حساسیت ویژه‌ای روی این مسئله وجود دارد. اگر مواردی هست، حتماً انعکاس دهید.
آقای مهندس، ظاهرا ساخت نیروگاه های کوچک با سرعت زیادی شروع شد ولی در حال حاضر به نظر می رسد ساخت این نیروگاه ها با رکود مواجه شده است. دلیل این مساله چیست؟
روی بحث تولید پراکنده در کنار ایجاد فرهنگ آن ظرفیت خوبی از این طرق ایجاد شده است.در حال حاضر نزدیک به 450 هزار مگاوات نیروگاه کوچک احداث شده است. البته ما حمایت می کنیم اما باید متقاضیان احداث این نیروگاه ها برای جا افتادن این فرهنگ بیشتر کمک کنند. هستند شرکت هایی که با آنها قرارداد بسته ایم و حمایت کرده ایم اما متاسفانه نیروگاه های آنها به مرحله بهره برداری نرسیده اند. بالاخره باید این حمایت ها پاسخ درستی هم داشته باشد.
چه میزان قرارداد در این بخش امضاء شده است؟
حدودا برای احداث 10 هزار مگاوات قرارداد احداث نیروگاه کوچک امضاء شده که از این تعداد همانطور که گفتم تنها 450 هزار مگاوات آن اجرایی شده است.
به نظر می رسد مشکل تسهیلات مانع کار بخش خصوصی شده است؟
بالاخره این محدودیت ها برای همه است. اگر اینها زودتر نیروگاه ها را وارد مدار کنند حداقل پول انرژی آن را می گیرند.
آقای مهندس از صادرات برق چه خبر؟ ظاهرا هاب منطقه هم شدیم؟
دقیقا؛ در این بخش ما به موفقیت های خیلی خوبی دست پیدا کرده ایم. در واقع ما در حال حاضر با تمام کشورهایی که مرز خاکی با ما دارند تبادل برق داریم. حتی کنترل فرکانس دو کشور در اختیار ماست. درعین حال دنبال این هستیم که برق را از طریق زیردریا به کشورهای خلیج فارس برسانیم. همچنین آمادگی کامل داریم که به اروپا برق صادرکنیم.
مگر شبکه برق ایران از استانداردهای روز اروپایی برخورداراست؟
بله دقیقا؛ در حال حاضر با اینکه تغییرات فرکانس شبکه برق اروپا روی رنج های بسیار حساسی است اما ما توانسته ایم خودمان را از این لحاظ به استانداردهای روز اروپا نزدیک کنیم و می توانیم به راحتی برق خود را به این قاره صادر کنیم.