لطایف سفر از بخارا تا مکه به روایت یک دانشمند حنفی

به گزارش خبرآنلاین، کتاب «لطائف الاذکار للحضار و السفار فی المناسک و الاداب» کهن ترین متن پارسی در شناخت راه حج از بخارا تا مکه نوشته شمس الدین محمد بن عمر بن عبدالعزیز بن مازه  با تصحیح رسول جعفریان از سوی انتشارات علم منتشر شد. 

این کتاب یک اثر سفرنامه ای ـ جغرافیایی است که در سال 552 توسط یک عالم و فقیه برجسته حنفی به پارسی نوشته شده و ضمن آن مزارات مهم موجود در شهرهای خراسان تا حرمین را معرفی است. نکته دیگری که در انتشار این اثر باید به آن توجه کرد این است که با نشر لطائف الاذکار یک اثر سفرنامه ای از قرن ششم انتشار می یابد که در حوزه ادبیات سفرنامه ای بسیار مهم است. این سفرنامه اثر یک مسافر حج است که از بخارا به مکه می رود و سر راه از شهرهای مهمی می گذرد و گزارشی از اماکن زیارتی بخارا، مرو، سرخس، نیشابور، بسطام، ری، همدان، کرمانشاه، بغداد و کوفه و کربلا تا مکه و مدینه بدست می دهد.

اثر یاد شده که متعلق به یک عالم برجسته حنفی است علاوه بر جنبه های سفرنامه ای، حاوی اطلاعات جغرافیایی در باره مزارات شهرهای مهم خراسان تا بغداد است. باید مکه و مدینه را نیز به آن ضمیمه کرد.
همچنین کتاب یک خلاصه ای از باورهای اعتقادی حنفیان خراسان را دارد. به علاوه، یک مرور بر مناسک حج. از نظر این عالم بزرگ حنفی زیارت قبور چه مشایخ صوفیه، چه روسای مذاهب اربعه و چه ائمه شیعه در کوفه و کربلا و مدینه، مشروع و بسیار مهم است به طوری که بخش مهمی از این اثر بر همین محور نوشته شده است.

کتاب لطائف الاذکار ضمن آن که بر اساس دیدگاه حنفی نوشته شده، اما نکات مهمی در باره اهل بیت (ع) دارد که از آن جمله زیارت نامه بسیار زیبا و شیعیانه ای است که برای ائمه بقیع (ع) آورده که در نهایت لطافت و زیبایی است. از زیارت قبر امام حسین (ع) به عنوان امیدوارانه‌ترین زیارتی که در این راه است یاد کرده است. 

به اعتقاد مصحح کتاب، این اثر برای زبان فارسی نیز گنجینه ای از لغات و ترکیبات خاص خود است که باید اهل ادب به آن بپردازند. نسخه منحصر این اثر در تاجیکستان بوده و بر اساس همان نسخه و با ارجاعات فراوان به منابع و مآخذ دیگر در معرفی اشخاص و مزارات ارائه شده است. با توجه به اهمیت نثر کتاب و املاء و انشاء فارسی آن، هیچ تغییری در متن آن داده نشده و به سبک و سیاقی که در نسخه بوده عرضه شده است.

مزارات بخارا، مزارات شهر مرو، رأس الحسین (ع) در مرو، مزارات شهر سرخس، مزارات شهر نیشابور، مزارات شهر بسطام، مزارات شهر سمنان، مزارات شهر ری، همدان، کرمان شاهان، مدینی السّلام عمّرها الله، کوفه، شرح آداب و مناسک حج و زیارت مزارات مکه و مدینه، در بیان نیت زیارت کعبه، مساجد متبرّک میان مکه و مدینه، آداب ورود به مدینه، آداب ورود به مسجد النبی (ص)، زیارت قبر مطهر نبوی، اعمال روضه مطهره و...» بخش‌های از این کتاب 260 صفحه‌ای است. 

6060