بهنوش خرم‌روز: احتمالا گودال حاصل از برخورد اجرام فضایی که به تازگی روی سطح عطارد کشف شده است، در حدود یک میلیارد سال پیش بر روی این سیاره ایجاد شده است. فضاپیمای مسافت‌یاب و جغرافی- شیمیایی‌سنج محیط فضایی و سطح عطارد ناسا که به مسنجر (MESSENGER) شهرت یافته؛ این گودال را در آخرین کاوش داخلی خود در منظومه شمسی در تاریخ 29 سپتامبر/ 7 مهرماه کشف کرد.
کلارک چپمن، دانشمند سیاره‌شناس در موسسه پژوهشی ساوت‌وست کلورادو و یکی از اعضا هیئت اعزامی این فضاپیما در گفتگو با نیچر می‌گوید: « این جوان‌ترین پوسته‌ای است که تاکنون روی سیاره عطارد دیده شده است». این گودال با 260 کیلومتر قطر، هنوز یک اسم رسمی ندارد؛ اما چون شبیه آبگیری به نام رادیت‌اند به نظر می‌رسد که در اوائل سال 2008/ 1387 کشف شده، به طور غیررسمی تویین (دوقلو) نامیده شد.
هر دو گودال ساختاری مشابه چشم گاو دارند، با یک جفت دیواره متحدالمرکز که بخش‌های بیرونی و درونی کف آن‌ها را از هم جدا می‌کند. تفاوت اصلی این دو گودال این است که حلقه توئین با گودال‌های بسیار کوچک فراوانی پر شده که نشان می‌دهد به اندازه رادیتلادی با بمباران شهاب‌سنگ‌ها مواجه نبوده است. تنها یک پدیده می‌تواند به این تازگی بخشی از سطح یک سیاره را این قدر بازسازی کند. بنا به گفته چپمن در جلسه سالانه انجمن زمینشناسی آمریکا در پورتلند، این امر اثبات واضحی از یک آتشفشان است. وی می‌افزاید: « گفتنش سخت است، اما می‌تواند کم‌تر از یک میلیارد سال عمر داشته باشد». پیش از این دانشمندان فکر می‌کردند که دوره آتشفشان‌های عطارد بیش از سه میلیارد سال پیش به پایان رسیده است.
با وجود این که مناطق اطراف حلقه‌های درونی و بیرونی رادیتلادی به سختی این اندازه گودال دارد، حلقه بیرونی توئین سه‌برابر حلقه درونی‌اش گودال دارد. از این مسئله می‌توان چنین نتیجه گرفت که این گودال دو مرحله متوالی از فعالیت‌های آتشفشانی را طی کرده است.
پوسته پیچیده
یافته‌های این فضاپیما نشان می‌دهد که زمینشناسی عطارد پیچیده‌تر از آن است که تا پیش از این تصور می‌شد. برای دهه‌ها فرض می‌شد که عطارد با پرتگاه‌های تندش، بعد از شکل‌گرفتنش سرد و منقبض شده است. اما اطلاعات به دست آمده جدید نشان می‌دهد که این پرتگاه‌ها کم‌تر از یک کیلومتر ارتفاع دارند. روبرت استورم از آزمایشگاه سیاره‌ها و اقمار دانشگاه آریزونا واقع در توکسان در این باره می‌گوید: « وقتی زاویه نور خورشید به اندازه کافی کم باشد (برای متمایز کزدن برجستگی‌ها)، به هر جا که نگاه کنیم، این فرورفتگی‌ها را می‌توان به صورت نادرست و با خطا دید».
دانشمندان فضاپیمای مسنجر به دنبال آثاری از آتشفشان و نیز مناطق همواری هستند که می‌توانند باقیمانده جریان‌های مواد آتشفشانی( فوران سنگ‌های داغ و گاز) باشند. چنین جریان‌هایی غافلگیر کننده‌اند چون که ناشی از ماگمایی هستند که سرشار از مواد بخارشدنی است. شون سولومون از موسسه کارنگی واشنگتن می‌گوید: « ما حتی داریم به این مسئله فکر می‌کنیم که شاید عطارد هم مانند خورشید فرایندهایی برای آزاد کردن و نگاه داشتن مواد بخارشدنی داشته باشد که ما تا به حال به آن‌ها توجه نکرده‌ایم».
نشانه‌های دیگری هم برای پیچیده بودن تاریخچه زمین‌ساختی عطارد وجود دارد. به گفته لوییس پروکتر از گروه کاوش سیاره‌ای لورل در مریلند، چهار مجموعه شکاف‌های همپوشان در آبگیر رامبراند با عرض 715 کیلومتر نشان می‌دهند که در چهار مرحله حرکت پوسته تشکیل شده‌اند. سولومون می‌گوید: « به نظر می‌رسد عطارد سیاره‌ای است که تاریخ زمین‌ساختی بسیار جذاب‌تری از حتی مارینر 10( در سال 1974) یا دو کاوش اول مسنجر دارد. قرار است که مسنجر آخرین دیدارش از عطارد را در 18 مارس 2011 انجام دهد و در آن زمان در مدار آن توقف کرده و عکاسی با جزییات از این سیاره را آغاز کند».
نظر شما