در حالی که در آستانه حذف یارانه های انرژی قرارداریم و دولت امیدوار است با حذف یارانه انرژی می تواند مشکلات اقتصادی کشور را به شکلی ساختاری بر طرف کند یاد آوری این نکته ضروری است که یارانه انرژی بزرگترین یارانه ای نیست که دولت پرداخت می کند و با حذف این یارانه ها مشکل اقتصاد ایران بر طرف نخواهد شد.
یکی از اهداف اصلی که در اقتصاد ایران به غلط از سوی مدیران اقتصادی دنبال می شود حفظ ارزش پول ملی است، در سالهای گذشته برای حفظ ارزش پولی ملی دولت به شکل دستوری تلاش کرده است ارزش دلار را پایین نگهدارد و برای این موضوع استدلال آن است که دولت از این طرق از ارزش پول ملی و تولید کنندگان حمایت کرده است در حالی که تمامی شاخص های اقتصادی کشور گویای ان است که این تلاش برای پایین نگهداشتن ارزش دلار نه تنها به حفظ ارزش پول ملی کمک نکرده است بلکه تولید کنندگان به عنوان قربانیان اصلی این سیاست بوده اند زیرا در عمل کاهش ارزش دلار به معنی ارزان کردن وارداتی است که بخش تولید را از پا انداخته است و تنها برنده واقعی این روند دلالانی هستند که از این طریق می توانند کالاهای وارداتی را با قیمتی ارزان تر از تولید داخلی به فروش برسانند.
براساس ارقام رسمی میزان رشد تورم در اقتصاد ایران از سال 81 که نرخ ارز تعدیل شد معادل 120 درصد بوده در حالی که طی همین دوره نرخ رشد دلار حداکثر 25 درصد بوده و دلار 800 تومانی امروز به 1000 تومان رسیده است یعنی در حالی که قدرت خرید هر تومان در ایران طی این دوره به کمتر از نصف کاهش پیدا کرده است دلار تنها 25 درصد گران شده یا به عبارتی کاهش ارزش واقعی ریال پنج رشد قیمت دلار بوده است.
یعنی براساس نرخ های رسمی تورم امروز باید قیمت دلار معادل 2500 تومان بود و البته بر اساس تورم واقعی که به مراتب بیشتر از نرخ تورم رسمی است دلار باید به قیمت4500تومان می رسید.کدام ذهنیت تایید می کند که از محل درآمدهای نفتی کشور که ودیعه ای یگانه و یک باره برای کل تاریخ کشور است، به دلار و درواقع تولید کنندگان خارجی و اقتصاد امریکا یارانه بدهیم آنهم به قیمت ریشه کن کردن تولید داخلی.
البته شاید این روند غیر منطقی ناشی از عدم شناخت واقعی اقتصاد ایران توسط مدیرانی است که مبهوت دیدگاههای اقتصادی هستند که توسط سازمانهای اقتصادی بین المللی مانند صندوق بین المللی پول و بانک جهانی دیکته می شوند.
سازمانهایی که تلاش دارند اقتصاد جهان با محوریت اقتصاد امریکا و یگانه بودن دلار در عرصه مبادلات بین المللی تعریف شود و سیاستهایی که به اقتصاد کشورهای دیگر توصیه می کنند به گونه ای است که این کشورها با تضعیف توان ملی خود به دلار یارانه بدهند تا ساختار اقتصادی مورد تائید این نهادها بدون خلل به حیات خود ادامه دهد.
سیاستهایی که در عرصه اقتصاد ایران نیز پیاده می شود تابعی از همین توصیه ها است، وجالب آن است در حالی که صندوق بین المللی پول سیاست کاهش یارانه ها در بخش انرژی ، کشاورزی ، صنعت و حتی بهداشت ودرمان را به کشورهای جهان و به خصوص کشورهای در حال توسعه توصیه می کند در قبال یارانه ای که ما به دلار می دهیم سکوت کرده است.
این در حالی است که صندوق بین المللی پول سالها است با چین که اجازه کاهش ارزش دلار را در اقتصاد خود نمی دهد در گیر است، چین با گران نگهداشتن دلار در مقابل یوان از سالها پیش امکان هر نوع بازاریابی کالاهای امریکایی و دیگر کالاهای وارداتی را در بازار داخلی خود گرفته است و از این طریق به تقویت توان صادراتی خود پرداخته است.
سیاستی که زمانی ژاپن در برابر دلار با کاهش ارزش ین در پیش گرفته بود ولی با گوشمالی آمریکا سر جای خود نشست و سهمی از بازار خود را در اختیار کالاهای امریکایی قرارداد. متاسفانه برونزا بودن مبدا تولد تفکر و ریشه های سیاست گذاری اقتصادی در ایران باعث شده است که در قبال مشکلات واقعی به سمت راه حلهایی تمایل پیدا کنیم که دردی از اقتصاد ما دوا نمی کنند و در این زمینه متاسفانه تمامی دولتهای گذشته در قبل و بعد از انقلاب تا حد زیادی متشابه عمل کرده اند.
در سال گذشته با دلار هزار تومانی بالغ بر 55 میلیارد دلار واردات به کشور انجام شده است در حالی که قیمت واقعی دلار در اقتصاد ایران همانطور که قبل تر هم اشاره شد معادل 4500 تومان است یعنی در ازای هر دلار واردات سه دلار به وارد کننده و تولید کننده خارجی یارانه داده ایم یا به عبارتی دیگر معدل 190 میلیارد دلار یارانه از اقتصاد ملی اخذ و به تولید کنندگاتن خارجی و در نهایت نظام جهانی دلار پرداخت شده است حال این رقم که هر سال پرداخت می شود سنگین تر است یا یارانه ای که از آن به عنوان یارانه حاملهای انرژی یاد می کنیم.
استاد بازنشسته دانشگاه تهران
نظر شما