زیرا که بیش از هفتاد هزار نفر از بزرگان و صحابه در آن بخاک سپرده شده اند. اما وهابیون تمام آثار اسلامی موجود در مدینه و مکه را از بین برده و آنها را شرک قلمداد کردند و بعد از گذشت چندین سال از این ماجرا همچنان وضعیت قبور ائمه بقیع، در وضعیت بسیار ناهنجار و غیر مناسبی قرار داشته و حتی دولت سعودی اجازه ساخت یک سایه‌بان و یا یک چراغ در بالاسر این قبور مطهر را نمی‌دهد.
وهابیون در همان سال به مرقد مطهر پیامبر اکرم(ص) نیز جسارت کرده و گنبد نورانی آن بزرگوار را گلوله باران کردند و در آغاز ، در اندیشه ویران ساختن قبر رسول خدا ص نیز بودند اما از بیم برأنگیخته شدن احساسات مسلمانان در کشورهای اسلامی ، نتوانستند به چنین اقدام جسورانه ای دست یابند!
هشتم شوال سال ۱۳۴۴ هجری قمری ، وهابیان آل‌سعود به تخریب بقعه های مبارک امامان بخاک سپرده شده در بقیع و نیز دیگر بقعه های موجود در آن اقدام کردند که انهدام حرم امامان بقیع و دیگر اماکن مذهبی شهر مدینه به شواهد تاریخی ، و گفته کهنسالان مدنی ، بیش از یک هفته به طول انجامیده است.
طبق اسناد تاریخی ، در دوران حکومت قاجاریان ، حاجیانی که به مدینه مشرف می شده اند ، چه در سفرنامه های خود ، و چه پس از بازگشت از دیار حرمین شریفین ، با نامه‌ها و گزارش های خود ، از شرایط نامناسب حرم امامان سخن می گفته اند. حاجیان شاهد گونی‌های کهنه و مندرسی بوده اند که کف حرم پهن شده و ضریح ، از وضعیت نامناسبی برخوردار بوده است. در آن هنگام ، ضریح کهن چوبی بر مرقد امامان قرار داشته که به نظر می رسد ساخته دولت عثمانی ، حاکمان حجاز بشمار آمده و این فضای مقدًس از شرایط بسیار نامطلوبی برخوردار بوده است.مردم و حاجیان باز گشته از دیار حرمین مکًه و مدینه ، نامه‌های فراوانی به سردمداران ایران نگاشته و از دولت ایران، به عنوان دولت اسلامی می‌خواهند که به ضریح و ساخت حرم کمک کند.
گنبد بارگاه امامان در بقیع پیش از انهدام
سرانجام نارضایتی‌ها و گلایه‌هایی که مردم و علما در سفر حج داشتند، موجب آن گردید که دولت ایران و به ویژه بازاریان تهران را قانع سازند که در این راستا دست به اقدام زده و تصمیم به ساخت ضریح گرفته می شود.
دولت و بازاریان و نیز علمای ایران و عراق همه در ارسال پول و هزینه ساخت ضریح وارد عمل شده و از آنجا که تصمیم به ساخت ضریح فولادی گرفته بودند ، پیش بینی هزینه فراوان آن را نمودند.
در آن هنگام ضریح های فولادی تنها از آن مراقد امامان معصوم عراق و مشهد بود ، از این رو کمتر چنین ضریح هایی با هزینه فراوان ساخته می شد، زیرا که دارای سازه هنری خاصً و نقش و نگارها و قلمزنی در پیرامون و تاج ضریح بود .
ساخت ضریح را هنرمندان اصفهانی در اصفهان به عهده گرفته و به روایت عکسی ، کارگاه ساخت ضریح در بازار زرگران ، و به روایتی دیگر در گوشه ای از فضای مسجدی معروف به « مسجدسید »که مرقد مرحوم سید محمد باقر شفتی در محلًه بید آباد اصفهان قرار دارد ، آغاز شد و در حدود پنج سال به طول می‌انجامید. پروژه ساخت ضریح فولادی امامان بقیع ع در سال ۱۳۱۱ و یا ۱۳۱۲ آغاز شده و دو هزار تومان هزینه این ضریح می گردد و این عملیات در سال ۱۳۱۶ هجری به پایان می رسد . در آغاز ناصرالدین شاه و پس از آن مظفرالدین شاه و سپس اتابک اعظم امین‌السلطان ، وزیر مشهور قاجاری ، اقدامات و کمک های خود را تقدیم می دارند. هماهنگی میان دو دولت ایران و عثمانی را، دولت ایران انجام داد.
عکسی کهن از بقیع و گنبدهای حرم امامان در بیش از یک قرن و نیم پیش
علمای نجف أشرف نیز مبالغی را به ایران ارسال می‌کنند و به دولت می‌رسانند. ضریح یاد شده پس از پایان کار، میرزا یحیی‌خان مشاورالوزراء که کاردار دولت ایران در بغداد بود ، از سوی دولت ایران ، ماموریت رسانیدن ضریح ساخته شده به مدینه را عهده دار می گردد.
ضریح به همراهی هفت نفر از زرگران و سازندگان ضریح به وسیله کشتی به جده حمل گردید. هنگامی که ضریح به جدًه رسید ، شریف مکه که شریف حسین بود از رایزنی های دو دولت ایران و عثمانی ، اظهار بی اطلاعی کرده و اجازه هیچگونه اقدامی را نداد !
با رایزنی های فراوان سرانجام ضریح فولادی وارد مدینه می گردید.
ضریح به مدت دو سال در مدینه ماند و اجازه نصب داده نشد، تا اینکه با رایزنی های گسترده ، سرانجام دوباره زرگران و سازندگان ضریح برای نصب آن از ایران به مدینه حرکت کردند.
خبر انهدام حرم بقیع در روزنامه های جهان اسلام
در این هنگام مردم و علمای مدینه اظهار داشتند که ضریح موجود بر مرقد شریف امامان ع ، حکم وقف را داشته و اجازه برداشتن و جایگزینی آن را با ضریح فولادی نخواهند داد ! رایزنی ها سرانجام به این نتیجه می رسد که ضریح فولادی را بر روی ضریح کهن و چوبی نصب نمایند.
این رخداد و هماهنگی موجب آن می گردد که حدود ۵۲ سانتیمتر از ضریح باز بماند که فضای بوجود آمده به وسیله نجارانی شیعه از اهل مدینه به شکل و تراز ضریح اما چوبی ساخته شد ، که فضای باز بوجود آمده را بستند. برخی از حاجیان که در سالهای بعد از نصب ضریح فولادی به مدینه مشرف شدند ، از این دوگانگی ساخت ضریح و پیوستگی فولاد و چوب ، سخن گفته و آن را با تعبیر « وصله ناجور» به قلم آورده اند.
زیارت زائران در کنار مزار امامان ع در بقیع
این ضریح به مدت بیست و چهار سال در این مکان مقدس قرار داشته و حاجیان گوناگون به این مکان مطهر و زیارت امامان ع مشرف می شده اند.
وهابیان پس از محاصره مدینه در سال ۱۳۴۴ هجری ، قبرستان بقیع و بقعه های مقدس موجود در آن را که شامل بارگاه امام حسن ع ، امام سجاد ع ، امام باقر ع ، و امام صادق ع بود ، را منهدم ساختند. وهابیان یک بار پیش از این در سال ۱۲۲۰ هجری به مدینه حمله کرده بودند ، اما در بار دوم به فتوای پانزده تن از مفتیان وهابی مسلک مدینه ، دست به این اقدام زشت واهانت آمیز خود زدند که موجب واکنش مسلمانان در جهان گردیدند.
زائران از تمام ملیتها در کنار قبور امامان بقیع
در رخداد سال ۱۲۲۰ هجری ، وهابیان پس از یک سال و نیم محاصره مدینه و شیوع قحطی در آن ، شهر را دراختیار گرفته و تمامی اموال موجود در خزانه های حرم نبوی را تاراج کرده و به بناها و گنبدهای مدینه و قبرستان بقیع و بیت الاحزان منسوب به حضرت فاطمه ع ، آسیب های فراوانی وارد ساختند که وهابیان پس از ورود لشکر عثمانی به مدینه ، مجبور به فرار شده و شهر مدینه در ذی الحجًه سال ۱۲۲۷ هجری از وهابیان باز پس گرفته شد و مجددا بسیاری از بقع متبرکه یاد شده از نو بازسازی گردید.
در کنار مزار امامان مظلوم مدفون در بقیع در حجً سال ١٣٩٨
وهابیان بار دیگر در صفر ۱۳۴۴ هجری به مدینه حمله کرده و آن را در اختیار گرفتند. هفت ماه بعد از این هنگام ، یعنی در رمضان سال ۱۳۴۴ هجری ، شیخ « عبد الله بن بُلَیهد » که قاضی القضات مکه بود ، وارد مدینه شد و با گرفتن استفتائی از مفتیان وهابی مدینه ، دست به تخریب کامل قبور در مدینه زد . این اقدام در هشتم شوًال ۱۳۴۴ هجری صورت گرفت و تمامی بقعه های موجود در مدینه ، چه در بقیع ، وچه در قبرستان اُحُد ، و سایر قبور دیگر و مزارهای موجود در جای جای مدینه ، همه با خاک یکسان گردید!
این اقدام جسورانه وهابیان ، هیجان و حرکتی در جهان اسلام بوجود آورد و بزرگان از روحانیون شیعه و سنًی در برابر این رخداد ، بیانیه های فراوانی را صادر نمودند.
دولت وقت ایران ، در واکنش به انهدام قبور بقیع و جز اینها ، یک روز را عزای عمومی اعلام کرد و در پی آن ، به رسمیت شناختن کشور تازه تاسیس سعودی را سه سال به تعویق انداخت.
بقیع غریب از پشت پنجره
گفتنی است هنگامی که ضریح امامان بقیع را منهدم ساختند، پنجره های ضریح فولادی را به قبرستان حضرت سید الشهداء حمزه ع در أحد برده و آنها را در فاصله حدود پنج متری از یک بخش قبر حضرت حمزه و دیگر مدفونان در این مکان قرار دادند ، و بدین ترتیب از نزدیک شدن زائران به کنار مرقد حضرت حمزه ع جلوگیری می نمودند و زائران از میان این پنجره های ضریح ، مرقد حضرت حمزه را زیارت کرده و نظاره گر بودند.
این پنجره های فولادی ضریح امامان که با رنگ سبز ، هر از چند مدت یک بار از سوی دولت تجدید رنگ می گردید ، تا رمضان سال ۱۳۸۲ شمسی همچنان در این مکان قرار داشت و اندک افرادی بودند که از تاریخ این پنجره ها آگاهی داشتند ، و اینجانب هم سعی در این داشتم که این مطلب را بازگو ننمایم ! زیرا مامورین وهابی با حساسیتی که داشتند ممکن بود که دست به برداشتن آنها بزنند .
از سال ۱۳۸۱ شمسی ، دولت عربستان نوسازی قبرستان شهدای اُحُد در منطقه أُحُد را در دستور کار خود قرار داد و دیواری شبیه به دیوار کنونی پیرامون قبرستان بقیع را در آن آغاز نمود.
در کنار قبور منهدم شده أمً البنین و عمه های رسول خدا ص
اینجانب که توفیق داشتم از سال ۱۳۷۱ ، همه ساله عمره شعبانیه و سپس رمضانیه را بجا آورم ، تمامی تغییرات و نوسازی ها و تخریب مساجدی همچون مسجد حضرت فاطمه ع در منطقه خیبر ، مرقد حضرت علی بن جعفر ع ، فرزند امام صادق و برادر امام موسی کاظم علیهما السلام واقع در منطقه « عُریض » ، در هفت کیلومتری مدینه ، و مسجد فضیخ در منطقه عوالی که به حضرت أمیر المومنین ع منسوب است و گاه به اشتباه از آن به مسجد «ردً الشمس » که در فضیلت حضرتش رخداده است و جز اینها از مساجدی که نام امام علی ع وشیعه بر آن بود را در نظر داشته و به قلم می آوردم.
در عمره رمضانیه سال ۱۳۸۲ ، از آنجا که روزها هوا بسیار گرم بوده و با زبان روزه ، حرکت کمی دشوار بود ، سعی آن داشتم که شبها پس از نماز مغرب و عشاء ، یک و یا دو بار به زیارت مرقد حضرت حمزه ع بشتابم و از برکات معنوی و روحانی این زیارت و مکان برخوردار گردم.
در کنار قبر منهدم شده ابراهیم فرزند رسول خدا ص در بقیع
شب دوم و یا سوم ماه رمضان سال ۱۳۸۲ ، هنگام تشرفم به مکان ، ناگاه متوجه شدم بخشی که پنجره های ضریح فولادی در قبرستان اُحُد قرار دارد را خراب کرده و پنجره ای از پنجره ها بر روی تپه ای از خاک ها و اصطلاحا نخاله ها افکنده شده است. فضای تاریک منطقه کمک نمود که جلو رفته و با دست زدن به آن ، اطمینان یافتم که یک پنجره از چهار و یا پنج پنجره موجود در این مکان است!
به پیرامون خود نظر انداخته و قصد برداشتن این قطعه از پنجره ضریح را داشتم ، نا گفته نماند که کارگران از سوی دیگری ، شبانه مشغول به بردن نخاله ها و خاکها بودند. به یکی از دوستان شیعه نخاوله ای مدینه زنگ زدم که وانت در اختیار داشت ، مطلب را با وی در میان گذاشتم لیک وی گفت جرأت چنین اقدامی را ندارم ، و در صورت اتفاقی ، زندان و یا مرگ پاداش کارم خواهد بود!
در کنار مزار حضرت حمزه ع در أُحُد با پنجره های تازه در حجً سال ١٣٩٨ شمسی
گفتم وانت خود را به من بده و من انجام می دهم باز ، بیم از برداشتن شماره ماشین خود را داشت!
بدون درنگ با آقای شرافتی که در آن هنگام رییس ستاد عمره مدینه بود ، تماس گرفته و بدون توضیح از ایشان خواستم که وانتی از ستاد را در اختیارم قرار دهد که باری دارم ، باید آن را به ستاد بیاورم . البته قصد من این بود که این پنجره مقدس را به ستاد برده و به دوستان در کنسولگری جدًه اطلاع دهم و از این فرصت برای نگهداری آن استفاده کنم!
آقای شرافتی پاسخ داد که وانت حاضر است اما من اکنون شخص و راننده ای در اختیار ندارم!
گفتم شما دستور دهید خود رانندگی آن را به عهده می گیرم ! و با سرعت خود را به ستاد رسانیده و وانت را سوار شده و به خود را به منطقه اُحُد رسانیدم که ناگاه با منظره ای روبرو شدم که دیدگانم تیره و تار گردیده و اشک از آنها جاری گردید!
بُلدُزر ، چنگک و یا بار انداز خود را به درون تپه خاکی که بر روی آن پنجره ضریح قرار داشت ، فرو برده و خود شاهد افتادن پنجره ، درون ماشین خاکبر بودم!
لازم به اشاره است که تمام این رخداد ، از یک ساعت تجاوز ننمود !
یک ساعتی که به اندازه از میان رفتن یک قرن تاریخ ضریح امامان معصوم پس از انهدام در بقیع و جابجایی آن به این مکان بود!
یکی از سخت ترین و ناراحت کننده ترین لحظات عمرم را که هیچگاه از یاد نبرده و نخواهم برد را پشت سر می نهادم ، و نگاههای حسرت وار خود را به این عملیات خاکبرداری و از دست رفتن یک تاریخ ، و بردن آن به نقطه نامعلوم ، دوخته بودم !
چهار عکس از پنجره ای از پنجره های بهشت که پس از انهدام بارگاه امامان ع در بقیع، به کنار مزار حضرت حمزه ع در اُحُد برده شد.
هنوز پس از گذشت نزدیک به دو دهه از این رخداد ، و اکنون که این لحظات را به قلم می آورم ، اشک حسرت ، اشک تاثر از دست دادن چنین تحفه گرانبهایی ، وخلاصه اشک حسرت از ناتوانی بهره از چنین فرصتی ، از دیدگانم سرازیر است و همواره در این اندیشه بوده و هستم که اگر این پنجره گرانبها و مقدًس را به ایران آورده بودیم و در موزه ای ویژه قرار می دادیم ، عاشقان امامان مظلوم و معصوم بقیع ، برای تبرک بدان چه می کردند؟؟!!
به امید روزی که حرمی باشکوه در بقیع ساخته ، و خاضعانه در کنار ضریح این بزرگواران ، به زیارت و دعا پردازیم !
انشاء الله
* عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران / هشتم شوال ١٤٤٢ هجری / برابر ٣٠ اردیبهشت ١٤٠٠ شمسی
نظر شما