مینا علی اسلام ـ اعظم محبی: سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران گفت که «ایران بسته پیشنهادی جدیدی برای مذاکره پیرامون برنامه هسته‌ای خود آماده کرده است و آمادگی دارد تا در مورد آن با غرب وارد مذاکره شود.»
ایران از ابتدای سال جاری حداقل سه بار به طور رسمی پیرامون در دست تدوین بودن بسته پیشنهادی جدید و به روز شده‌ای سخن گفت که می‌تواند بستری برای ادامه مذاکرات با 1+5 باشد، هر بار که در مورد بسته جدید اظهارنظر می‌شد بر ضرورت وجود چنین چارچوبی برای دستیابی به راه‌حلی مرضی‌الطرفینی نیزتأکید شد.
این تأکید و تکرار گرچه در نوع خود برای نشان دادن توجه ایران به ادامه مذاکرات و بسترسازی برای آغاز آن بوده و راهکاری دیپلماتیک در کاهش سطح فشارهای تبلیغاتی و سیاسی طرف‌های مذاکره‌کننده محسوب می‌شود اما در عمل غرب برون دادی از تلاش ایران برای آغاز مذاکرات ندید و در نهایت با تحولات پس از انتخابات در ایران- درست یا غلط - این جمع‌بندی شکل گرفت که نمی‌توان چندان به آمدن تهران پای میز مذاکره امید داشت و باید به تحریم‌های بیشتر روی آورد. این تحلیل در گردش رسانه‌ای خود به گوش مقامات ایران نیز رسیده است؛ بازتاب این تحلیل را در بررسی زمینه‌های تحریم بیشتر، مذاکرات آمریکا با متحدان اروپایی خود برای جلب همسویی در اقدامات سختگیرانه‌تر و در نهایت تصویب طرح ممنوعیت فروش بنزین به ایران شاهد بودیم و حالا اعلام آماده بودن تهران برای ارائه بسته پیشنهادی جدیدی که به روز شده و راهی مذاکرات با 1+5 است...
جلیلی روز سه شنبه اعلام کرد که با استقرار دولت دهم، جمهوری اسلامی ایران با پشتوانه جمهوریتی قوی و منطقی روشن با اقتدار آماده ارائه بسته پیشنهادی برای تحقق عدالت، پیشرفت و صلح در عرصه بین‌المللی است و تلاش دارد با بهره‌گیری از ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای خود برای رفع نگرانی‌های مشترک در عرصه بین‌المللی همکاری کند.
این جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با صلابت ویژه‌ای بیان شد، صلابتی که افکار عمومی ایران و جهان را به سوی عزم راسخ تهران در حل و فصل موضوع هسته‌ای خود و پایان بخشیدن به بن‌بستی که مسیر پر پیچ و خم مذاکرات و مناسبات به آن منتهی شده بود، متمرکز می‌کند. اما آیا هدف نهایی بسته پیشنهادی ایران حل و فصل است؟
بی‌تردید تهران با هدف راهیابی به آینده‌ای روشن میان خود و جهان پیرامون و مهر پایان زدن به مسیر طولانی تردیدها، تهدیدها، تحریم‌ها و نگرانی‌ها در مسئله هسته‌ای خود قدم در مسیر مذاکرات، ارائه پیشنهادات و بررسی و تدوین چارچوبی تحت عنوان بسته پیشنهادی گذاشت اما نکته مورد توجه این است که بار اول علی‌رغم اعلام این که ایران در حال تدوین بسته پیشنهادی خود برای ارائه به طرف‌های غربی است، فاصله اعلام تا ارائه بسته بسیار طولانی شد و بسته درست در آستانه مذاکرات با 1+5 ارائه شد، این مسئله مسیر مذاکرات را ناتمام و باز نگاه داشت؛ طرف‌های غربی انتظار راهکارهای قاطع برای بررسی زمینه‌های تفاهم را داشتند و ایران فاکتورهای کلی را برای صلح و پیشرفت جهان عرضه می‌کرد، در نتیجه بی‌هیچ دستاوردی دو طرف یکدیگر را به استمرار مذاکرات ترغیب کرده و تا دور بعدی مذاکرات بر راهکارهای دیپلماتیک تأکید داشتند.
زمان ارائه بسته پیشنهادی جدید ایران این بار با دفعه قبل تفاوت ویژه‌ای دارد، ما در آستانه پایان مهلتی قرار داریم که غرب به ایران داد تا نهایتاً یک راه نهایی انتخاب شود؛ تشدید فشارهایی که آغاز آن با محدودیت‌های انرژی آغاز می‌شود و ادامه و خاتمه آن چشم‌انداز نگران‌کننده‌ای دارد یا تن دادن به مذاکرات جدی برای حذف نقاط تیره در پرونده مفتوحه میان ایران و غرب.
در این مقطع، حساسیت زمانی مذاکرات، ارائه پیشنهادات و راهکارها با چند عامل افزایش یافت؛ اصرار آمریکا برای مذاکره با تهران پیرامون مسائل منطقه و جهان، مذاکراتی که آغاز آن می‌تواند مسائل دوجانبه را نیز دربر‌گیرد و تحولات سیاسی داخل ایران پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری.
در تحلیل انگیزه‌های ارائه بسته پیشنهادی جدید ایران در مقطع کنونی چنین به نظر می‌رسد که هدف تهران از اعلام آمادگی برای ارائه پیشنهادات به روز شده، خرید زمان از 1+5 و به تأخیر انداختن تحریم‌هاست در عین حال بستر کلی این فرایند چیزی نیست جز نشان دادن جدیت ایران در بهره‌گیری از راهکارهای دیپلماتیک که این نیز در نهاد خود تأیید مسالمت‌آمیز بودن رفتارهای ایران و صلح‌آمیز بودن برنامه‌های این کشور در بعد هسته‌ای را هدف قرار داده است.
اعلام آمادگی ایران برای ارائه بسته جدیدی مشتمل بر راهکاری‌های تضمین‌کننده صلح و پیشرفت جهانی درست همزمان با جلسه توجیهی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیرامون ایران، یک روز قبل از گردهمایی مقام‌های بلند پایه دولتی کشورهای عضو گروه پنج به علاوه یک در فرانکفورت آلمان و چند روز پس از انتشار آخرین گزارش البرادعی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران، صورت گرفته است و همچون گذشته از فاکتورهای چون تحقق عدالت، پیشرفت و صلح در عرصه بین‌المللی به عنوان اهداف اصلی ایران در ارائه پیشنهادات صحبت می‌شود، مقامات هسته‌ای ایران بر این باورند که این فاکتورها زمینه‌ای برای تفاهم فراهم می‌کند و تمرکز جدی بر روی هر یک از آنها هم نگرانی غرب از ماهیت برنامه هسته‌ای ایران را مرتفع خواهد ساخت و هم مرهمی خواهد بود بر مشکلات موجود در جهان امروز، اما تصور غرب چیز دیگری است.
آمریکا و متحدان این کشور بر این باورند که هنوز پیشنهاد قاطع ومشخصی که قابلیت مبنا قرار گرفتن در مذاکراتی ثمر بخش میان ایران و غرب در بحث هسته‌ای داشته باشد را از تهران دریافت نکرده‌اند. رابرت گیبس، سخنگوی کاخ سفید، در واکنش به اعلام آمادگی اخیر ایران برای ارائه بسته پیشنهادی جدید گفت که «ما در این‌باره گزارش‌ها را دیده‌ایم ولی پیشنهاد مشخص و قاطعی از ایران نشنیده‌ایم.»
با این حال به نظر می‌رسد که کاخ سفید و دیگر اعضای گروه 1+5 تلاش تهران در تدوین بسته‌ای جدید را نشانه‌ای از تمایل به ادامه مسیر مذاکرات می‌دانند، به همین دلیل است که با هر بار اعلام آمادگی برای تدوین پیشنهادات جدید، غرب نیز ابراز امیدواری می‌کند که تهران هم به مجموعه مشوق‌ها و پیشنهادات اعضای 1+5 پاسخ مثبت دهد، این گروه همچنان مشوق‌های قبلی ارائه شده به ایران را معتبر می‌دانند و خواهان پاسخ ایران به پیشنهاداتشان هستند، حال باید دید بسته ایران می‌تواند پاسخی به انتظارات غرب باشد.
پیشنهادهایی برای سومین بسته پیشنهادی
هنوز محتوای بسته پیشنهادی ایران مانند دو بسته قبل محرمانه است.
وقتی اولین بستههای پیشنهادی ایران در کشورهای 1+5 رد و بدل شد امیدواری بسیاری به وجود آمد که پیشنهادات دو طرف بتواند مؤثرباشد و مذاکرات را به سمت نتایج مثبت هدایت کند اما اکنون اعمال تحریم‌های گوناگون و تهدید به افزایش تحریم‌ها علیه ایران، تأثیر و نقش بستههای پیشنهادی گذشته دو طرف را به چالش می‌کشد.
اکنون در حالی که ایران و کشورهای 1+5 به ادامه مذاکرات تأکید دارند و از سویی دیگر بسته جدید پیشنهادی از سوی ایران تنظیم شده است می‌توان گفت فرصت مهم دیگری در اختیار دو طرف قرار گرفته است تا با تهیه دقیق و صحیح بسته پینشهادی از سوی ایران و استفاده از این فرصت از سوی غرب، نتایج مورد نظر حاصل شود.
اما مسئله اینجاست که از این فرصت چطور استفاده شود. بسیاری از کارشناسان معتقدند تنظیم بسته جدید باید به گونه‌ای باشد تا مانند دو بسته قبلی مباحث کلی و غیر مرتبط با مسئله هسته‌ای را در بر‌نگیرد.
برخی از کارشناسان استراتژیک و هسته‌ای و همچنین نمایندگان کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت‌و‌گو با خبر در خصوص تأثیرگذاری دو بسته قبل ارزیابی محتوای بسته قبلی و پیشنهاداتی برای بسته سوم اظهارنظر کرده‌اند که در ادامه می‌خوانید:
نظر شما