مبارزه پلیس با ماهواره چقدر هزینه و چه اندازه فایده داشته است؟

امید سلیمی بنی: سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس، با استناد به گزارشی از فرمانده کل پلیس، اعلام کرده 16 درصد از خانواده هایی که مشتری ماهواره بودند، دیگر این برنامه ها را تماشا نمی کنند چون پلیس، کاسه و کوزه ماهواره را در خانه آنها به هم ریخته است.
به گفته کاظم جلالی، هفته جاری، احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی ایران نشستی را با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی داشت تا درباره نتایج طرح جمع آوری ماهواره پاسخ دهد و گفته که 16 درصد کسانی که دیش ماهواره شان به دست پلیس افتاده، دوباره این ادوات را نصب نکرده اند.
اکنون سئوال اینجاست تعداد خانواده هایی که با برخورد پلیس، ماهواره هایشان را از دست داده اند، چند نفرند و چرا 84 درصد از آنان، مجددا، دم و دستگاه دیدار از برنامه های غیرمجاز را علم کرده اند؟
این سئوالات در حالی شکل می گیرد که آمار منتشر شده در باب تعداد بینندگان ماهواره در ایران، نجومی است. ماه گذشته، روزنامه شرق به نقل از مرکز افکار سنجی سازمان صدا و سیما، گزارشی را منتشر کرد که در آن نوشته شده بود 64 درصد از خانواده های ایرانی دارای ماهواره هستند. یعنی بیش از 45 میلیون نفر در کشور، به پای برنامه هایی می نشینند که قانون، آنها را دریافت و دیدنشان منع کرده است.
آمار کشفیات در شهرستانهای مختلف نیز نشان می دهد نسبت دستگاه های کشف شده به جمعیت برخی از شهرها، با این درصد، متناسب است. به طور مثال، در شهر بناب از توابع آذربایجان شرقی که کمتر از 80 هزار نفر جمعیت دارد، تنها در 6 ماه ابتدای امسال 13 هزار دستگاه دریافت امواج ماهواره ای کشف شده است.
این خبر را عیسی هاتفی فرمانده انتظامی بناب داده است. به بیان دیگر، اگر میانگین خانواده های این شهر 4 نفر محاسبه شوند، ماهواره در بیش از 65 درصد خانه های بناب، رفته است.
پلیس برخی از شهرهای دیگر مانند آمل نیز گزارش داده کشفیات دستگاه های دریافت امواج، در سال جدید، 380 درصد بیش از مدت مشابه در سال گذشته است.
از سوی دیگر، حجم انتقاداتی که از سوی مسئولان و مردم نسبت به رفتار نیروی انتظامی در کشف و ضبط تجهیزات دریافت ماهواره شده، در اندازه خود، جای بحث دارد.
طرح موضوع برخورد نامناسب پلیس در جمع آوری ماهواره ها توسط برخی از نمایندگان مجلس در صحن علنی و انتقاد از به کارگیری جرثقیل برای مبارزه با ماهواره، یکی از هزینه های عمومی مبارزه با ماهواره است. زیرا نیروی پلیس، به عنوان اصلی ترین نیروی تامین کننده امنیت در جامعه، نماد امنیت ملی و آسودگی خاطر شهروندان تلقی می شود و انتقاد کردن به عملکرد اشتباه آن، بی تردید، با زیر سئوال بردن منافع ملی، همراه است.
از سوی دیگر، برخی از حقوقدانان با اشاره به عدم رعایت تشریفات قانونی در طرحهای ضربتی جمع آوری ماهواره ها، اقدامات پلیس در استفاده از عملیات راپل و جرثقیل و نردبام را مخالف با قانون ارزیابی کردند و کفه ترازوی انتقاد به عملکرد پلیس در ورود به عرصه مشاعات املاک مردم را غیرقانونی دانستند.

موفقیت چقدر بوده؟ هزینه چقدر؟
اکنون با اندکی دقت در آمار فوق می توان موفقیت پلیس را در طرح مبارزه با ماهواره ارزیابی نمود. پلیس با چند دارنده ماهواره، برخورد کرده است؟ چند دستگاه ماهواره توسط این نیرو در سراسر کشور توقیف شده؟ بنا به گزارش پلیس، 16 درصد از مردمی که ماهواره شان جمع شده، دیگر آن را در معرض دید قرار نداده اند. البته اگر مفهوم این جمله، مساوی با این باشد که 16 درصد این مردم، دیگر ماهواره نمی بینند، باز هم معلوم نیست تعداد آنها چند نفر است.
از طرف دیگر آمار بازگشت 84 درصدی ماهواره پس از جمع آوری به خانه های مردم، نشاندهنده بازار جدید و رونق مجدد فروشندگان و نصابان این تجهیزات است. آیا می توان اقدامات پلیس در جمع کردن تجهیزات ماهواره را با این آمار اثربخش دانست؟
مطابق گزارش فرمانده کل نیروی انتظامی به مجلس، جمع آوری ماهواره ها در تهران و شهرستانها، هدفمند بوده است. آیا معنی هدفمندی، بازگشت 84 درصدی ماهواره به خانه هایی است که قبلا توسط پلیس، از ماهواره پاکسازی شده است؟
به نظر نمی رسد موفقیت پلیس با تمام هزینه های انجام عملیات جمع آوری ماهواره، همخوانی چندانی داشته باشد زیرا هنوز هزینه های اعمال پلیس از جمله تجهیز تیمهای معمولی بازدید از پشت بامها، جمع آوری، حمل و نقل و امحای تجهیزات ماهواره، به همراه هزینه تیمهای عملیات ویژه و گروگانگیری که در برخی از مناطق تهران برای جمع کردن ماهواره از بالکنها عمل کردند معلوم نیست. همچنین عملیات پشتیبانی قضایی از این اقدامات، هزینه های سیاسی مانند انتقادات آشکار و نهان مردم و مسئولانی چون نمایندگان مجلس از عملیات پلیس نیز لحاظ نشده است.
آیا زمان آن نرسیده که راه حل معقولی مانند افزایش کیفیت برنامه های تلوزیونی که به گواه کارشناسان رسانه ای و حتی برخی فرماندهان پلیس، "بی کیفیت"، "تکراری" و "قابل پیش بینی" اند، به جای روشهای مقابله پلیسی و سخت افزاری در صدر تمهیدات اجرای قانون منع استفاده از تجهیزات ماهواره ای قرار گیرد؟ یا بهترین راه، کاستن از هزینه های فزاینده اجتماعی و اقتصادی درگیری با ماهواره هاست، یعنی تغییر و اصلاح قانون ماهواره که نزدیک به 2 دهه از تصویب آن می گذرد؟
45/233