در رابطه با موضوع عفاف و حجاب در کشور که همواره بحث‌های زیادی را با خود همراه داشته است، میزگردی با حضور لاله افتخاری، عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی، مجید ابهری، رفتارشناس و توران ولی‌مراد، دبیر ائتلاف اسلامی زنان در کافه خبر برگزار شد که بخش‌های مهم آن را می‌خوانید.
موضوع عفاف و حجاب بحث تازه‌ای نیست. امسال هم دوباره طرح‌های امنیت اخلاقی در خیابان‌ها اجرا میشود و در آن موضوعاتی اتفاق می‌افتد، از برخورد نیروی انتظامی با کسانی که بدحجاب خوانده می‌شوند تا حتی برخورد نیروهای پلیس راهنمایی و رانندگی و صدور قبض برای آنها. شاید بهتر است بحث را با این شروع کنیم که به نظر شما این سخت‌گیری‌های اجتماعی تا چه اندازه می‌تواند تاثیرگذار باشد و آیا اساسا تاثیرگذار است؟
لاله افتخاری: حجاب بحثی است که با فطرت انسان عجین شده است و آغاز آن را باید از زمان خلقت آدم و حوا ببینیم؛ چرا که وقتی که از بهشت رانده شدند اولین مجازاتی که شدند این بود که از نظر لباس مشکل پیدا کردند و اولین اقدامی هم که کردند این بود که پوشش مناسبی برای خود پیدا کنند. در حقیقت شرع مقدس هم که این موضوع را مطرح کرده براساس فطرت انسان گفته و خواسته نیازی که در افراد جامعه وجود دارد را برطرف کند و همه باید و نبایدها و خط قرمزها را هم مشخص کرده است. هم جنبه فرهنگ سازی در دین اسلام است و هم جنبه بازدارندگی.
ما در حال حاضر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را داریم که مصوبه خوبی است و ما هم در آن دخیل نبودیم ولی سپاسگزار تصویب‌کنندگان آنیم. این مصوبه در زمان دولت اصلاحات در شورا تصویب شد و بعد از آن هم در جلسه 589 این شورا و در زمان دولت اصولگرا و در شهریور سال 85، راهکارهای اجرایی آن تصویب شد و ابلاغ شد. در آن زمان وزیر ارشاد مسئولیت داشت که گزارشهای مختلف را از دستگاههای مختلف بگیرد و پاسخگوی اجرا باشد اما بعد از مدتی این وطیفه به وزیر کشور داد چون اعتقاد ما این است که این طرح باید در شهرهای مختلف کشور که تحت نظر وزارت کشورند اجرا شود و از نظر ما هم انتخاب خوبی بود. اما متاسفانه کار چشمگیری انجام نشد و به همین خاطر ما در بهمن 88 از وزیر محترم کشور سوال کردیم و البته قانع نشدیم. در خرداد 89 دوباره وزیر به مجلس آمدند و باز هم سخنانشان جوابگوی ما نبود به خاطر همین ما به کمیسیون فرهنگی اعلام کردیم که ما قانع نشدیم و دوست هم نداریم آن را به صحن مجلس ببریم و کار فرهنگی میخواهیم. نمایندگان هم موظف شدند که کمیته‌ای تشکیل دهند به همراه نمایندگان کشور و به ما گزارش بدهند. وزیر علوم، ارشاد، آموزش و پرورش و بهداشت هم به مجلس آمدند و به ما پاسخ دادند اما عملا ما در کف خیابان‌ها چیز درخوری ندیدیم. حقیقت این است که دو سه ایراد در این طرح‌ها وجود دارد. من به وزیر کشور هم گفتم که یکی از این ایرادها این است که شما میخواهید ضعف دستگاههای فرهنگ‌ساز را هم جبران کنید و قرار نیست که دیگران که شانه خود را آماده نکردند که زیر این بار بیایند و شما بار آنها را بکشید. بعد از آن هم دستگاههای مختلف اجرایی کشور آمدند و گزارشهایی را از فعالیتشان ارائه دادند.
به هرحال باید بگویم که از نظر من مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بسیار مصوبه خوب و کارشناسی شده‌ای است. ولی به هرحال چون اجرای این مصوبه معطل مانده بود، دولت تشخیص داد که با توجه به گسترده‌تر بودن حوزه فعالیت وزارت کشور، این مسئولیت را به عهده وزیر کشور بگذارد و به خاطر همین ما هم از وزیر کشور در این مورد سوال پرسیدیم، ایشان هم آمدند و توضیحاتی در این مورد دادند ولی توضیحات ایشان قانع کننده نبود و تا زمانی که آثار این قانون را در جامعه نبینیم، باز هم قانع نخواهیم شد. اما در مورد وزارت کشور باید بگویم که به هرحال طرح عفاف و حجاب مختص به یک دستگاه نیست و از نظر من وزارت کشور جای خوبی است که بتواند فعالیت‌های 26 نهادی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه مسئولیت دارند را هماهنگ کند و بنابراین فکر می‌کنم که این انتخاب رئیس جمهور، انتخاب حکیمانه‌ای بوده است.
به کارهای اجرایی‌ای که در این مدت اجرا شده است اشاره شد ولی سوال اینجاست که چرا اصلا مسئله حجاب به عنوان یک مشکل در کشور ما شناخته میشود؟ ما تنها کشور اسلامی نیستیم ولی تنها کشوری هستیم که حالا حجاب از سوی مسئولان آن به شکل یک مشکل مطرح میشود.
مجید ابهری: باید بگویم که برای من به عنوان یک محقق اسباب تاسف است که ما در نظام جمهوری اسلامی هنوز داریم در مورد طرز حجاب مردم صحبت میکنیم. اگر بخواهیم در مورد حجاب به عنوان یک رفتار اجتماعی صحبت کنیم باید بگوییم که 32 سال است 26 نهاد پیشگیری بودجه هنگفت گرفته‌اند و در این مورد کار کرده‌اند. عکس خانم افتخاری باید بگویم که من تصور می‌کنم در مملکت ما پرکاری فرهنگی بیرونی داریم و کم‌کاری درونی. اگر یک رفتار اجتماعی در افراد نهادینه نشود، داستان همین میشود، همین پرکاری فرهنگی. شما ببینید که ما چقدر همایش و جلسه و پایان نامه و ... در مورد حجاب داشته‌ایم اما نتیجه‌اش چه شده؟ نسل سوم و چهارم که بعد از انقلاب آمده‌اند را ما تربیت کرده‌ایم، پس مشکل خودمان بوده‌ایم. ما هنوز روی الگوی پوشش مناسب زن ایرانی اجماع نظر نداریم. الان هم نیروی انتظامی به عنوان اصلی‌ترین مسئول شناخته میشود در حالیکه نیروی انتظامی آخرین حلقه زنجیر در این مورد است. در حال حاضر 37 درصد زنان تهرانی حدود پوشش را رعایت می‌کنند و 41 درصد از مردان. علت آن این است که ما هنوز نتوانسته‌ایم یک رفتار اجتماعی را برای آنها معنی کنیم.
توران ولی‌مراد: من به طور کلی با طرح مسئله حجاب که هرساله تابستان مطرح میشود و زمستان تمام میشود مخالفم. از نظر من مسئله عفاف و حجاب، مسئله‌ای درونی و ارزشی است و اصلا کار یک شب و دوشب نیست که ما بیایم قانون بگذاریم و جلسه بگذاریم و از آن خوشحال هم باشیم. مسئله عفاف یک موضوع تربیتی است که یک شبه حاصل نمیشود. ما در قرآن میبینیم که حجاب اول به مردان گفته میشود و بعد به زنان. اول به مردان گفته میشود که نگاهتان را کنترل کنید و بعد به زنان میگویند که خودت را بپوشان. مبحث حجاب یک موضوع نگرشی است اما تا وقتی به جای عفاف فقط به حجاب به طور اخص توجه شود و انگشت اتهام فقط به سوی زنان باشد، چیزی حل نمیشود. در صورتیکه عفاف یعنی کنترل درونی روی رفتار خود که فکر و رفتار و ... را در برمی‌گیرد اما در حال حاضر ما چه میبینیم؟ اینکه به این امر فقط به عنوان موضوعی برای زنان و رنگ تیره و ... نگاه میشود. چه کسی گفته است که حجاب یعنی چادر مشکی؟
افتخاری: ببینید! حجاب یک روزه و یک شبه نیست. ما در این سالها خیلی کار کردیم. بودجه خاص در نظر گرفتیم. خواب بودن مسئولان ما مخصوصا در دولت هفتم و هشتم باعث کم کاریهایی در این مورد شد و حتی در دولت نهم و دهم.
ولی‌مراد: حرف من این است که اگر جامعه به سمت جامعه‌ای با افراد عفیف برود آن وقت مسئله حجاب هم حل است. فرد عفیف، فرد عقل گراست و وقتی ما در این مورد کم کاری میکنیم وضع همین میشود. تا زمانی که نگرش ابزاری به زن ترویج میشود، انتظاری نباید داشت.
فکر نمی‌کنید اینکه ما بگوییم در بیرون مرزها برنامه‌ای برای کمرنگ کردن حجاب در کشور ما وجود دارد و میخواهند جوانان ما را از راه به در کنند، به نوعی پاک کردن صورت مسئله است؟
ابهری: من اعتقاد دارم که حدود 40 درصد تهاجم به فرهنگ ماست. بقیه‌اش را ما خودمان کار نکردیم. چادر پوشش قطعی نیست، بلکه اختیاری است. ما باید از طراحان بخواهیم که لباس اسلامی طراحی و عرضه کنند.
ولی‌مراد: من معتقدم که آنجایی که میخواهند کم‌کاریها را پوشش بدهند، مسئله را امنیتی و سیاسی می‌کنند. جامعه در حال حرکت است و فرمها با توجه به شرایط بیرونی تغییر می‌کند ولی مهم اصول است. به جای اینکه روی اصل کار بشود، حالا روی رنگ و فرم کار میشود که مظهر بیرونی است. قانون باید روی باید و نبایدهای شرعی بایستد و روی بقیه اصرار نداشته باشد ولی وقتی جهتگیری سیستم به آن سمت می‌رود که مثلا چادر فقط ارزش باشد، این مشکل‌ساز میشود. به نظر می‌آید که برخی برنامه‌ها فقط برای دادن آمار است نه کار ریشه‌ای کردن. ما ریشه را ول کرده‌ایم و رسیده‌ایم به سرشاخه‌ها.
47234
نظر شما