در حالی که قیمت بنزین در بازارهای جهانی در حدود لیتری 400 تومان عرضه می‌شود مدیران پالایشگاههای کشور از هزینه تمام‌شده‌ای بالای 750 تومان به ازای هر لیتر بنزین تولید شده صحبت می‌کنند.
طی هفته گذشته بر اساس فوب خلیج فارس قیمت بنزین سوپر معادل 378 تومان و بنزین معمولی معادل 331 تومان بوده است همچنین بازارهای اروپای شمالی در هفته گذشته قیمت متوسط 355 تومان را برای هر لیتر بنزین سوپر و328 تومان را برای بنزین معمولی شاهد بوده‌اند. در بازار آمریکا نیز قیمت متوسط هر لیتر بنزین سوپر 381 تومان و 346 تومان برای بنزین معمولی بوده است.
با در نظر گرفتن رشد متوسط هربشکه 10 دلاری برای قیمت نفت که در حال حاضر طی یک ماه گذشته رخ داده است و قیمت نفت را به بالای 53 دلار در بازارهای جهانی رسانده قیمت بنزین نیز طی هفته گذشته در مقایسه با آخرین هفته سال 87 در خلیج فارس برای بنزین سوپر 69 تومان برای بنزین معمولی 53 تومان افزایش پیدا کرده است.
البته قیمت بنزین در بازارهای شرق آسیا بالاتر از بازارهای اروپای شمالی و آمریکا بوده و در دوره زمانی مورد بحث در حدود هر لیتر 400 تومان بوده است.
این در حالی است که براساس مصاحبه ایسنا با مدیران برخی از واحدهای پالایشی کشور با احتساب نفت بشکه‌ای 50 تا 70 دلار قیمت تمام شده هر لیتر بنزین در کشور بین 750 تا 1200 تومان بر آورد شده است.
البته این تفاوت قیمت ناشی از نوع فناوری به‌کار رفته در فرایند پالایش است که قدیمی‌ترین آن مربوط به پالایشگاه آبادان و جدید‌ترین آن در پالایشگاه اصفهان است.
بر اساس این خبر امین‌الله اسکندری - مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران- در گفت‌وگو با ایسنا گفت: هزینه فرآورش هر بشکه نفت در پالایشگاههای کشور بسته به نوع تکنولوژی پالایشگاه متفاوت است؛ به طوری که برای نمونه نوع الگوی پالایشی که در آبادان به کار رفته بیشتر تکیه بر تولید نفت کوره دارد، درحالی‌که تولید این فرآورده در سایر پالایشگاه‌ها کمتر است، ولی به طور کلی هزینه فرآورش هر بشکه نفت در پالایشگاههای کشور بین 5/1 تا 3 دلار برآورد می‌شود. در ادامه این خبر به نقل از منوچهر آقانژاد - مدیرعامل شرکت پالایش نفت اصفهان - آمده است: هزینه پالایش هر بشکه نفت‌خام در پالایشگاه اصفهان بین یک تا 5/1دلار محاسبه شده است و زمانی که قیمت هر بشکه نفت خام بین 50 تا 70 دلار بود، هزینه تولید هر لیتر بنزین بدون احتساب قیمت نفت بین 200 تا 250 تومان و با محاسبه قیمت نفت خام بین 750 تا 800 تومان بوده است.
همچنین به نقل از علیرضا ابهجی - مدیرعامل پالایشگاه نفت آبادان - آمده است: قیمت هر لیتر بنزین تولیدی در این پالایشگاه در سال گذشته بین 1200 تا 1300 تومان بوده است.
قابل ذکر است بر اساس آخرین آمارها میزان تولید بنزین در کشور معادل 45 میلیون لیتر در روز است که متوسط اکتان این بنزین در حدود 80 تا 85 است و بنزین تولیدی ایران را در رده‌بندی بنزین معمولی قرار می‌دهد و در واقع به دلیل قدیمی بودن فناوری‌های پالایشی حتی در پیشرفته‌ترین واحدهای پالایشی کشور امکان تولید بنزین با اکتان 95 یا بنزین سوپر بسیار محدود است.
برهمین اساس می‌توان گفت تولید هر لیتر بنزین در پالایشگاه آبادان حدود 850 تومان و در پالایشگاه اصفهان حدود 400 تومان گرانتر از قیمت بازارهای جهانی تمام می‌شود.
یعنی فرسودگی واحدهای پالایشی کشور در شرایط فعلی و با قیمت نفت بین 50 تا 70 دلار حداقل روزانه معادل 6/14میلیارد تومان و هرسال 5300 میلیارد تومان به اقتصاد کشور هزینه تحمیل می‌کنند که با این رقم می‌توان سالانه یک واحد پالایشگاهی با ظرفیت 150 هزار بشکه نفت خام در کشور راه‌اندازی کرد.
غلامحسین حسنتاش در گفت‌وگویی کوتاه با تأکید براینکه در صورت درست بودن ارقام اعلام شده از سوی مدیران پالایشی کشور گفت: به طور حتم در چنین شرایطی واردات بنزین به صرفه‌تر از تولید داخلی خواهد بود.
وی در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا شما هم با نظریه بیژن زنگنه وزیر نفت سابق که در دوران وزارتش عنوان می‌کرد واردات بنزین به صرفه‌تر از تولید داخلی است موافق هستید گفت: البته با توجه به شرایط قبل از رونق قیمت نفت نظر وی تا حدودی درست بود زیرا در آن دوران و قبل از رونق قیمت نفت بسیاری از واحدهای پالایشی در دنیا دچار زیان بودند مگر واحدهایی که از فناوری‌های بسیار پیشرفته برخوردار بودند ولی در دوران رونق بازار نفت شرایط تغییر کرد ولی در شرایط کنونی نمی‌توان به درستی در این زمینه اظهار نظر کرد که تولید فرآورده صرفه اقتصادی دارد یا خیر؟
غلامحسین حسنتاش در مورد توسعه واحدهای پالایشی در کشور که از جمله شعارهای دولت نهم بوده است گفت: با توجه به اینکه مصرف بنزین خودروهای داخلی به حدی بالاست که در صورت پیگیری برنامه‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌توانیم با هزینه‌هایی بسیار کمتر و در زمانی کوتاهتر میزان زیادی مازاد مصرف این فرآورده را کاهش بدهیم بنابراین من با سیاست توسعه ظرفیت‌های پالایشی موافق نیستم.
وی در ادامه افزود: از سوی دیگر اگر دولت برای تأمین نیاز داخلی بتواند از بهترین فناوری‌های روز بهره ببرد و بنزین با قیمت مناسب هم تولید کند بحث مهم مصرف بی‌رویه بنزین و اصلاح خودروهای تولیدی داخل باز هم به فراموشی سپرده می‌شود، بنابراین از هیچ نظری توسعه توان پالایشی برای تأمین نیاز داخلی به نفع کشور نیست و باید دولت در سال اصلاح الگوی مصرف با اصلاح ابزار مصرف به مصرف کنندگان ایرانی این اجازه را بدهد که مصرف بهینه داشته باشند.
قابل ذکر است بر اساس آمار شرکت ملی پالایش وپخش فرآورده‌های نفتی طی سال‌های 84 تا 86 ظرفیت تولید بنزین در پالایشگاههای کشور در حدود 5/2میلیون لیتر در روز افزایش پیداکرده است ولی به دلیل آنکه ساختار کلی پالایشگاههای کشور و فناوری‌های به‌کار رفته در آنها قدیمی است این افزایش ظرفیت تولید که با افزایش بهره وری همراه بوده است، تأثیر چندانی در قیمت تمام‌شده این فرآورده نداشته است.
از دیگر مشکلاتی که بنزین تولیدی کشور با آن مواجه است هزینه غیرقابل محاسبه‌ای است که از محل مصرف بنزین اکتان پایین به خودروها تحمیل می‌شود زیرا این بنزین در حال‌حاضر با افزودن MTBE برای استفاده در خودرو آماده می‌شود که این ماده برای خودروهای قدیمی که موتورشان با سرب هماهنگ هستند استهلاک ایجاد می‌کند و از سوی دیگر به دلیل اکتان پایین برای خودروهای با فناوری روز زیان آور هستند.
در صورتی که هزینه تحمیلی مصرف بنزین نامناسب از طریق فرسودگی به 5/6 میلیون خودروی کشور واقتصاد ملی تحمیل می‌کند مورد محاسبه قرار گیرد به طور حتم ارقام نجومی به دست خواهد آمد که در سال اصلاح الگوی مصرف باید مورد توجه برنامه‌ریزان اقتصادی قرار گیرد.
البته شاید پرداختن به این موضوع از این زاویه که واردات به صرفه است و باید تولید را به فراموشی بسپاریم به طور حتم تصمیمی عجولانه و غلط است زیرا از یک سو هرچند در شرایط روز واردات به صرفه به نظر می‌رسد ولی در چشم‌انداز بلند‌مدتی که قیمت‌های جهانی نفت به طور حتم افزایش خواهند یافت تولید داخلی بنزین می‌تواند باز هم توجیه اقتصادی داشته باشد و اگر این مسئله را از زاویه وابستگی‌های سیاسی ناشی از واردات با حجم حدود 25 میلیارد لیتر در سال مورد بررسی قرار گیرد باز هم نتایج برنامه‌هایی که در این زمینه تدوین می‌شود بسیار متفاوت خواهد بود ولی به هر شکل نباید فراموش کنیم که هزینه فرآوری در پالایشگاههای کشور بالاست و ارقام منعکس شده در این گزارش نیز به مؤید همین امر است و باید برای اصلاح آن برنامه‌ریزی کرد هرچند در شرایط تحریم چنین کاری بسیار مشکل است ولی با توجه به حجم بالای هزینه‌های تحمیلی در این بخش باید این فرآیند نیز به عنوان یکی از مسائل اساسی مورد توجه قرار گیرد.
در سال اصلاح الگوی مصرف قرار داریم؛ سالی که از نگاه تمام کارشناسان اقتصادی باید مصرف بهینه با بالاترین توجیه اقتصادی در چارچوب منافع ملی مورد توجه قرار گیرد. در چنین شرایطی که بنزین به عنوان یک کالای استراتژیک خود در نامگذاری امسال مؤثر بوده است، مدیران دولتی باید به دور از هر نوع نگاه گروهی یا منافع کوتاه مدت سیاسی برای این وضعیت برنامه‌ریزی کنند.
نظر شما