به گزارش ایسنا محمدمهدی آخوندزاده معاون وزیر امور خارجه کشورمان در نشستی با حضور خبرنگاران با اشاره به توافقاتی که در بین پنج کشور ساحلی دریای خزر در اجلاس تهران انجام شده بود، تاکید کرد: اجلاس تهران کار بسیار مثبتی بود که انجام شد در آن بیانیه‌ای صادر شد که مبنایی برای اقدامات مشترک کشورها در حوزه‌های مختلف بوده است که از آن به عنوان بیانیه مادر یاد می‌شود.
اهم اظهارات نماینده وِیژه رییس جمهور در امور دریای خزر را در ادامه بخوانید:
-
یکی از ویژگی‌های بیانیه اجلاس سران خزر در تهران این است که هر تصمیمی در مورد این دریا با حضور و اجماع پنج کشور حاشیه‌ای باید انجام شود و تنها راه حل مسائل مربوط به دریای خزر از طریق مذاکره و گفت‌وگو میان پنج کشور انجام می‌شود و تاکید دارد این کشورهای ساحلی خود توانایی حل و فصل مسائل را دارند. بحث دخالت نکردن کشورهای ثالث در مسائل مربوط به این دریا فهم مشترکی است که بین کشورها وجود دارد.
-
معاون وزیر امور خارجه کشورمان افزود: در اجلاسی که در مورد همکاری اقتصادی کشورها در آستاراخان برگزار شد تاکید شدکه کشورها مسوولیت‌ها و تکالیف خود در مورد امور دریای خزر را جدی بگیرند و به فعالیت‌ها سرعت بخشند. مدودف چندین بار اصرار کرد فاصله‌ای که بین اجلاس سران است کم‌تر شود که مورد استقبال رییس‌جمهور کشورمان نیز قرار گرفت.
-
ایران اعلام آمادگی کرد که حاضر است ظرف یک سال آینده رژیم جامع حقوقی دریای خزر را در گفت‌وگو با طرف‌ها کامل کند. این پیشنهاد مهمی بود که برخی‌ها خارج از منطقه این‌گونه وانمود می‌کردند که ایران علاقه‌ای به تدوین رژیم حقوقی دریای خزر ندارد. این پیشنهاد موجب شد سران مشورت‌هایی انجام دهند و در نهایت تصمیم گرفته شد حداقل سالی چهار بار نمایندگان ویژه رییسان‌جمهور نشست‌هایی برای تدوین رژیم حقوقی این دریا تشکیل دهند.
-
حضور فعال ایران در مباحث کارشناسی و در نشست سران یکی از ویژگی‌های این اجلاس بود؛ ضمن این که در بخش مربوط به موضوعات خاص مانند نگرانی کشورها در مورد ماهی‌های خاویاری دریای خزر مباحثی مطرح شد که نسل این ماهی‌ها رو به انقراض است. برخی کشورها پیشنهاد کردند ممنوعیت پنج یا 10 سالهای در صید ماهی خاویاری اعلام شود. موضع ایران این بود که باید کاری توامان انجام دهیم هم باید در زمینه تکثیر بچه ماهی‌های خاویاری وارد شویم و سرمایه‌گذاری‌های بیش‌تری انجام دهیم. پیشنهاد تکمیلی ایران این بود که باید در این زمینه کار کارشناسی بیش‌تری انجام شود که در نهایت قرار شد ظرف سه ماه کارشناسان در مورد نحوه اجرای این تصمیم بحث‌های کارشناسی انجام دهند.
-
دبیرخانه خزر به‌زودی نشست‌های مشترکی با مسوولان ذی‌ربط شیلات خواهد داشت تا ارزیابی خود را از وضعیت ماهی‌های استروژن (بچه ماهی خاویار) خواهد داشت تا بتوانیم ارزیابی خود را از وضعیت این ماهی‌ها داشته باشیم.
-
در مورد تعیین منطقه ملی حضور فعالی داشتیم. بر اساس معاهدات 1921 و 1940 یک نوار ده مایلی به عنوان منطقه انحصاری ماهیگیری وجود دارد و این از مباحثی است که در تبیین رژیم حقوقی دریای خزر با آن مواجه هستیم. کشورهای ساحلی در این رابطه تاکنون توافق نداشته‌اند. رییسان‌جمهور کشورها تصمیم گرفتند ظرف سه ماه هم از طریق نشست‌های کارشناسی، عرض منطقه‌یی از دریا شامل دریای سرزمینی و منطقه انحصاری ماهیگیری را در حدود 25 مایل تعیین و ارائه کنند که تصمیم بسیار مهمی است که می‌تواند ما را به تفاهم بیش‌تر برای نهایی کردن رژیم حقوقی دریای خزر نزدیک کند.
-
ایران تلاش کرد که کشورها را در مورد این زمینه به هم نزدیک کند تا در این مورد با یکدیگر توافقاتی دست یابند.
-
با توجه به پیشرفت‌هایی که در اجلاس سران در تهران و باکو به وجود آمد، سران کشورها احساس کردند می‌توانند با هم‌فکری، هماهنگی و اتفاق نظر مباحث را بهتر پیش برند تا این که در مواضعی اصرار کنند که چندان قابل قبول نباشد. یک هم‌گرایی در این اجلاس کاملا محسوس بود.
-
مواضع ایران و روسیه در مباحث مربوط به خزر بسیار به یکدیگر نزدیک بود. این احساس وجود داشت که دو کشور بنا را بر تفاهم و پیشرفت امور گذاشته‌اند.
-
همواره تاکید کرده‌ایم ایران یک موضع اصولی دارد که بر مبنای آن هرگونه توافقی باید بر اساس اجماع و اصل انصاف باشد. این موضوعی است که دائما از سوی ایران مطرح شده است و در مورد مباحث دیگری که مرتبط با خزر است مانند منابع زنده دریای خزر یا آلودگی‌های دریا نیز مباحثی مطرح شده است. در مورد این که لوله‌های حامل‌های انرژی از کف دریا عبور کند نگرانی‌هایی وجود دارد که در این زمینه هنوز اختلاف نظر وجود دارد و آن به دلیل آثار منفی در محیط زیست است؛ اما به هر حال هر پنج کشور به این نتیجه رسیدند که باید بدون دخالت کشورهای خارج از این منطقه ظرفیت‌های خود را شناسایی کنند و برای هر بخشی راهکارهایی تدوین کنند مثلا در کشتیرانی موافقت‌نامه حرکت کشتی‌ها را قانونمند کنیم یا این که کشتی‌های تخصصی را تعریف کنیم.
-
ما باید از مواردی شروع کنیم که احتمال بیش‌ترین توافق وجود دارد. پنج کشور روش درستی را برای تدوین نهایی رژیم حقوقی دریای خزر انتخاب کردند.
-
ما در مورد درصد سهم از دریا روی هیچ رقمی صحبت نمی‌کنیم. این که خود را روی 20 درصد یا 40 درصد منحصر کنیم درست نیست. پایه بحث ما دو موافقت‌نامه‌ای است که در سالهای 1921 و 1940 تعریف شده است. ما با اصل قرار دادن آن با کشورها وارد گفت‌وگو شدیم. مبنای کار تفاهم و اجماع پنج کشور است. ما در پیش‌نویس کنوانسیون این دو قرارداد را به عنوان مبنای هرگونه الزامی که باید انجام بگیرد برای فعال‌سازی حضور در خزر داریم و همواره بر آنان تاکید می‌شود.
-
بخشی از روند توافق‌های ما با کشورها برمی‌گردد صراحتا اعلام کردیم آن چه که بین روسیه و آذربایجان و روسیه و ترکمنستان رخ داد را ایران به عنوان بخشی از رژیم حقوقی دریای خزر به رسمیت نمی‌شناسد و نمی‌پذیرد بنابراین اگر بناست سند نهایی از این مجموعه خارج شود سندی است که باید نظر ایران را نیز جلب کند.
-
باید بسیار مراقب بود که کشورهای خارج از منطقه اقداماتی را انجام می‌دهند که در اقدامات سالمی که میان کشورها شکل گرفته وارد نشوند و با نیات خاصی القائاتی را انجام می‌دهند که در فرآیند همکاری خلل ایجاد کنند. سرعتی که به نشست‌ها خواهیم داد و تداوم جلسات به ما در تدوین نهایی رژیم حقوقی کمک خواهد کرد.
-
به میزانی که تبادلات دوجانبه و چندجانبه را در خزر افزایش دهیم روند طبیعی امور شکل می‌گیرد. آن چه که ایران به آن اشاره می‌کند از سبقه‌ی عرفی برخوردار است و بر اساس عرف بین‌الملل شناخته شده است. ما دو مبنا برای تعیین و تعریف یک رژیم حقوقی مطرح کرده‌ایم. در این اجلاس بر رفع این شائبه و این که ثابت شود که ایران دنبال این است که رژیم حقوقی در فاصله زمانی کوتاهی مطرح شود پیشنهاد کردیم رژیم حقوقی تا سال دیگر تدوین شود البته باید توجه داشت برخی دیگر از کشورها با یکدیگر اختلاف نظرهایی در مورد مناطقی که برای خود تعریف می‌کنند دارند.
-
نه تنها ایران هیچ مانعی برای تدوین رژیم حقوقی دریای خزر ایجاد نمی‌کند بلکه اعتقاد دارد که کشورها بدون دخالت نیروی خارجی می‌توانند در این زمینه به تفاهم برسند و هر چقدر دخالت خارجی کم‌تر شود میزان دسترسی به تفاهم بیش‌تر می‌شود.
-
قطعا در آینده نزدیک سفرهای خود را فزایش خواهیم داد و با مسوولان کشورها رایزنی‌های بیش‌تری خواهیم داشت.