نیو صدر: شاید شما هم بارها اسم تغییراقلیم یا گرمایش جهانی را شنیده باشید؛ «بحرانی زیست‌محیطی با پیامدهایی مرگبار برای انسان»، اما ۳۰ سال پیش اعلام این حقیقت علمی به این سادگی‌ها نبود.
روایت کشف «تغییراقلیم» به سال‌های ۱۹۶۰ برمی‌گردد زمانی که موجی از تحقیقات منتشر شدند که نشان می‌داد، میزان انتشارات گاز دی‌اکسید کربن در جهان سال به سال در حال افزایش است و این موضوع منجر به گرمایش زمین شده و در آینده هم ادامه پیدا خواهد کرد.
در همان سال، تحقیقات دیگری منتشر شدند که این افزایش دما پیامدهای خطرناکی به همراه دارد.
در تحقیقی که سال ۱۹۶۵ توسط دانشگاه استفورد منتشر شد، آمده بود: «اگر دمای زمین به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کند، انتظار می‌رود که برخی از حوادث رخ بدهند، برای مثال یخ‌های قطبی آب بشوند، تراز اقیانوس‌ها افزایش پیدا کند و ... انتظار می‌رود تا سال ۲۰۰۰ دما به این شکل افزایش پیدا کند.»
اما این تحقیقات و نتایج هیچ تغییری در سیاست‌های موجود نداشت؛ همچنان سیاستمداران به شدت قبلی تصمیمات قبلی خود را اجرا می‌کردند، شرکت‌های نفتی به تولید سوخت منتشر کننده گازهای گلخانه‌ای ادامه دادند و ...
۱۹۸۲؛ دادرسی که دنیا آن را جدی نگرفت
اما سال‌های ۱۹۸۰ این وضعیت به شدت تغییر کرد و دلیل آن هم مجموعه‌ای از شهادت‌های دانشمندان در کنگره آمریکا در آن سال‌ها بود. جیمز هانسن دانشمند سابق ناسا و کسی که به عنوان پدر تغییراقلیم جهان شناخته می‌شود یکی از این افراد بود.
او در حال نوشتن کتاب «سیاره سوفی» است، کتابی که فصل‌های ۳۱ تا ۳۴ آن که هانسن آن را در اختیار خبرآنلاین قرار داده و ماجرای اتفاقات این سال‌ها را آن فصول توضیح داده است.
هانسن در این سال‌ها بارها به شکل‌های مختلف نسبت به گرمایش جهانی در کنگره آمریکا در کنگره آمریکا شهادت داد تا سیاستمداران این کشور را نسبت به خطر این بحران آگاه کند. او در سال ۱۹۸۱ به ال گور و جیمز شوئر از بخش علم و فناوری آمریکا ۲ بار نسبت به این بحران هشدار دارد.
او در این رابطه در کتابش می‌نویسد: «در دادرسی ابتدایی در سال ۱۹۸۱ من به همراه استاد دانشگاه هاوراد نسبت به انتشارات گاز دی‌اکسید کربن هشدار دادیم، این ارائه حرفه‌ای ال گور را تحت تاثیر قرار داد اما این کار علمی مردم را تحت تاثیر قرار نداد. شب، اخبار تلویزیون و روزنامه‌ها این دادرسی را نادیده گرفتند.»
۴ سال بعدی را هانسن به همراه تیم کوچکی از همکرانش در واشنگتن شروع به مطالعه تغییراقلیم کردند، اینکه تغییراقلیم چقدر جدی است، دمای زمین چقدر افزایش پیدا خواهد کرد، این افزایش دما چه پیامدهایی به همراه دارد و ...
در طول این مدت هانسن تحقیقات زیادی منتشر کرد که به زبان ساده به مردم و سیاستمداران نشان می‌داد انتشارات گازهای گلخانه‌ای چه پیامدهایی دارد، از افزایش تعداد روزهای گرم تا زیر آب رفتن جزایر تا ... او حتی در یکی از تحقیقاتش چند سناریو افزایش جهان تا سال ۲۱۰۰ را پیشبینی کرد.
در این رابطه در «سیاره سوفی» آمده است: «واشنگتن من را به طور مثبتی من را تحت تاثیر قرار داد، سناتورها چه جمهوری‌خواه چه دموکرات به این موضوع علاقه داشتند. اگر به عنوان دانشمند کار خوبی انجام می‌دادیم، شاید می‌توانستیم کمک کنیم دنیا در مسیر درستی حرکت کند. فکر کردم بتوانم سخنرانی آماده کنم که داستان اقلیم را برای تصمیم‌گیران ساده‌تر کند.»
۱۹۸۷؛ شهادت دردرساز هانسن در کنگره آمریکا؛ ناسا مخالف بود
در سال ۱۹۸۷ یکی از سناتورهای کمیسیون انرژی و منابع طبیعی کنگره آمریکا از هانسن به عنوان عضو ناسا درخواست کرد تا به کنگره بیاید و نسبت به تغییراقلیم سخنرانی کند، به همین دلیل او ۱۰ صفحه و ۱۴ نمودار علمی آماده کرد تا درباره آن در کنگره صحبت کند.
اما در ۶ نوامبر سال ۱۹۸۷، ۳ روز قبل از سخنرانی هانسن لین مورپی یکی مدیران ناسا با او تماس گرفت و گفت که سخنرانیش مورد قبول ناسا نیست و باید تغییرات زیادی در حرف‌هایش ایجاد کند. در واقع این خواسته دفتر مدیریت و بودجه کاخ سفید از هانسن بود.
او سعی کرد دفتر مدیریت کاخ سفید را راضی کند تا این اتفاق نیافتد، هانسن در این باره می‌نویسد: «آنها اصرار داشتند که آن تغییرات باید انجام بشوند، اما من هم ویژگی سرسختی را از مادرم به ارث برده بودم و نمی‌خواستم هیچ بخشی از سخنرانیم در کنگره تغییر کند.»
سرانجام قرار شد هانسن به عنوان یک شهروند عادی و نه به عنوان محقق ناسا در کنگره شهادت بدهد، شهادتی که شاید مسیر دنیا را تغییر داد.
روز دوشنبه ۹ نوامبر ۱۹۸۷ هانسن سخنرانی‌اش را به این شکل شروع کرد: «سناتور ویرت، سناتور مورکوفسکی بابت فرصتی که دادید متشکرم، قبل از اینکه شروع کنم باید این را بیان کنم که اگرچه بخشی از ناسا را مدیریا می‌کتن اما من براساس اعتبار علمی خودم اینجا ظاهر می‌شوم...»
اما این سخنرانی در فصل زمستان انجام شده بود و به همین دلیل تاثیر زیادی نداشت، به همین دلیل قرار شد تا در ژوئن ۱۹۸۸ هانسن دوباره در کنگره سخنرانی کند.
۱۹۸۸؛ «یک متخصص به سناتورها گفت: گرمایش جهانی آغاز شده است!»
برخلاف دفعات قبلی در سال ۱۹۸۸ شانس با هانسن یار بود، در سیاره سوفی در این باره آمده است: «مادر زمین، ستاره میدان بود. دما جهانی به حد رکورد شکنی افزایش کرده بود، خشکسالی در مناطق مختلفی ایجاد شد، رود میسیسیپی خشک شد و دما در برخی مناطق آمریکا به بالای ۳۷ درجه رسید. روز قبل از سخنرای به یکی از اعضای کنگره زنگ زدم و گفتم که امیدوارم این شهادت پوشش رسانه‌ای خوبی داشته باشد چرا که بیانیه خوبی آماده کردهام.»
روز سخنرانی رسید و تقریبا نیمی از اعضای کنگره به همراه رسانه‌ها حاضر شدند، چیزی که به گفته هانسن عجیب به نظر می‌رسید.
او در کنگره آمریکا اعلام کرد: «۹۹ درصد مطمین هستم که دمای زمین به دلیل فعالیت‌های انسانی افزایش پیدا کرده است.»
فردای آن روز اکثر روزنامه‌های آمریکایی این ماجرا را در صفحه اول خود آورده بودند، برای مثال روزنامه تایمز نوشته بود: «یک متخصص به سناتورها گفت: گرمایش جهانی آغاز شده است!»
بالاخره بحث تغییراقلیم رسانه‌ای شده بود و حتی او با چندین برنامه تلویزیونی هم نسبت به این بحران تازه مصاحبه می‌کرد.
۱۹۹۲؛ جهان به دنبال راه چاره در ریو دو جانیرو
بالاخره سخنرانی‌های هانسن و دانشمندان دیگر در تاثیرگذار شده بود، به طوری که در سال ۱۹۹۲ کشور ها در شهر ریو دو جانیرو برزیل دور هم جمع شدند و کنوانسیونی را برای مقابله با تغییراقلیم به وجود آوردند.
در نشست سال ۱۹۹۲ سازمان ملل در ریو دو ژانیرو، ۱۵۴ کشور به عضویت این پیمان درآمدند و تا امروز این تعداد به ۱۹۷ عضو رسیده‌است.هدف این پیمان تنظیم کردن میزان گازهای گلخانه‌ای اتمسفر به طوری است که اکوسیستم زمین فرصت بازیافتن چرخه طبیعی خود را داشته باشد.
هانسن در این رابطه می‌نوسید: «بعد از شهادت‌های که بین سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۸۹ در کنگره داده شد واکنش‌های سیسای تغییر کرد و تقریبا همه کشورها سال ۱۹۹۲ در برزیل حاضر شدند تا جلوی دخالت خطرناک انسان در اقلیم را بگیرند.»
۲۰۱۵؛ کلاهبرداری با توافقنامه پاریس
۳ سال بعد در زیرمجموعه همین کنوانسیون سران کشورها در برلین دور هم جمع شوند و به دنبال راهکاری برای نجات آینده کره زمین باشند.اما رسیدن به چنین توافقی اصلا کار آسانی نبود، ۲۱ بار سران کشورها تا شهرهای مختلف جلسه برگزار کردند تا سرانجام ۲۰ سال به بعد همگی یک توافقنامه را امضا کنند. در سال ۲۰۱۵ سران بیش از ۱۵۰ کشور در پاریس به این توافق رسیدند، توافقی که برخی آن را تاریخی دانستند.
اما هانسن یکی از این افراد نبود، او که از عوامل اصلی ورود سیاست به بحث تغییراقلیم بود در همان روز امضا توافقنامه یادداشتی در گاردین منتشر کرد و توضیح داد که این توافقنتمه به دلیل مسائل مختلف از جمله نبود مکانیزم اجباری کلاهبرداری است و نمی‌تواند دنیا را نجات بدهد.
او در این رابطه گفته بود: «این واقعا کلاهبرداری است، مزخرف است، تا هیچ اقدامی انجام نمی‌شود و فقط قول می‌دهند. تا زمانی که سوخت‌های فسیلی ارزان بمانند فروش آنها ادامه پیدا می‌کند.»
امروز، آمریکا؛ تغییراقلیم واقعی نیست به انتشار گازهای گلخانه‌ای ادامه می‌دهیم
چند سال بعد برخی تصمیمات سیاسی همین موضوع را ثابت کرد، دونالد ترامپ یکی از افرادی است که نقش فراوانی در این موضوع داشته. پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قول داده بود که از آمریکا را از توافقنامه پاریس خارج می‌کند و قول خود را هم عملی کرد. برای یک بار در توییتر خود در این باره نوشته بود:
«توافق پاریس آن چنان که تصور می شد برای پاریس خوب عمل نکرد. اعتراض ها و آشوب های سراسری در فرانسه از سر گرفته شده است. مردم فرانسه نمی خواهند پول هنگفتی به کشورهای جهان سوم بدهند تا شاید از محیط زیست حفاظت شود. آنها (معترضان فرانسوی) شعار می دهند ما ترامپ را می خواهیم!»
آمریکا یکی از بزرگترین منتشر کننده‌های گازهای گلخانه‌ای است و تصمیم ترامپ تاثیر زیادی روی آینده کره زمین گذاشته است. اما از سویی یک مقاله جدید نشان داده که خروج آمریکا از توافقنامه پاریس باعث کاهش تعهد دیگر کشورها نسبت به این تعهدنامه هم شده است.
امروز، ایران؛ توافقنامه پاریس را تصویب نمی‌کنیم
حالا در ایران هم همین اتفاق افتاده است؛ به موازات تصمیم ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از توافقنامه پاریس، موجی از انتقادات نسبت به «پاریس» در ایران آغاز شد و سرانجام این توافقنامه را که توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده بود، شورای نگهبان رد کرد و توافقنامه به مجلس برگردانده شد و هنوز سرنوشت این توافقنامه زیست محیطی در کشور مشخص نیست.
این در حالی است که ایران به عنوان یکی از ۱۰ کشور اصلی منتشر کننده گازهای گلخانه‌ای در این توافقنامه متعهد شده بود که انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را حداکثر ۱۲ درصد کاهش بدهد.
۳۰ سال از شهادت هانسن در کنگره آمریکا گذشته است، دیگر همه نسبت به وجود وجود تغییراقلیم آگاه هستند، اما همچنان انتشار گازهای گلخانه‌ای وجود دارد و همچنان هرسال «مادر زمین» ثابت می‌کند که دمای کره زمین روبه افزایش است.
هانسن هنوز به سیاستمداران هشدار می‌دهد که بحران مرگبار است و بازهم سیاست‌های قبلی اجرا می‌شود.
او در این رابطه گفت: «تنها کاری کردیم این است که پذیرفتیم مشکلی وجود دارد، ۱۹۹۲ در ریو اینکار را کردیم و ۲۰۱۵ در پاریس باز هم آن را تکرار کردیم. هنوز نفهمیدیم که باید آن را حل کنیم. اینکه بخواهیم باور کنیم از دهه ۹۰ میلادی تاکنون سیاستمداران به ما توجه کرده‌اند یک توهمی بیشتر نیست.»
۴۷۲۳۷