مهسا بهادری: حدود ۵ سال پیش بود که سهراب کاشف، رهبر مهمان ارکستر ملی، استاد دانشگاه و رهبر ارکستر سمفونیک «گَروسمان» به ایران بازگشت. او که برای تحصیلات آکادمیک در رشته رهبری ارکستر به اتریش رفته بود و در مسابقات بزانسون جز ۱۰ رهبر برتر دنیا شناخته شده بود،در روز ۲۷ و ۲۸ آبان ارکستر سمفونیک گَروسمان را در تالار وحدت روی صحنه برد. سهراب کاشف و همسرش نادیا بیستروویچ مهمان کافه خبر شدند تا از اقدامات خود در زمینه موسیقی و ایده شکل گیری ارکستر سمفونیک «گَروسمان» بگویند.
ایده ارکستر سمفونیک گروسمان کی و چه گونه شکل گرفت؟
سهراب کاشف: این ایده زمانی شکل گرفت که هنوز در وین زندگی می کردیم، جایی که به بهترین سطح کیفی موسیقی در دنیا شهرت دارد. من و همسرم در چنین محیطی با رتبه ممتاز تحصیل و بعدها کار کردیم. بعدها من در کنسرواتوار وین تدریس می کردم و به بهترین دانشجویان جوان از کشورهای مختلف دنیا آموزش میدادم. همسرم هم در کارخود خیلی فعال و موفق بود و در طول سال اجراهای متعدد با کیفیت بالا داشت. همیشه آرزو داشتم همان کاری را که در وین در دانشگاه انجام می دهم برای جوانان ایرانی انجام دهم تا در عرصه های بزرگتر شاهد موفقیت آنها باشیم. از همان زمان که به ایران آمدیم به موازات اجراها تصمیم گرفتیم که آموزش پایه ای را با نسل جوان با جدیت دنبال کنیم . این طور بود که از سال ۹۳ من در دانشگاه تهران، دانشگاه هنر و هنرستان های موسیقی فعالیت آموزشی خودم را با نسل جوان آغاز کردم. تقریبا از چندماه پیش از بین این جوانها بهترین های هنرستان و دانشگاه ها را انتخاب و تمرینات فشرده تری را آغاز کردیم.
چی شد که این ایده به ذهنتون رسید؟
نادیا بیستروییچ: در اصل ایده ارکستر از همان زمان می آید که ما در وین بودیم. همیشه دوست داشتیم آنچه را که خودمان در شهر موسیقی یعنی وین تجربه کردیم در اختیار جوان های اینجا هم بگذاریم. تجربیاتی که شاید بدست آوردن آن هزینه های بالایی داشته باشد و یا بسیاری اصلا امکان رفتن به وین را نداشته باشند. سالها برای این هدف برنامه ریزی و کار آموزشی انجام دادیم. در این چند سال قدم های مهمی برداشته شده و حالا جلوی اولین اجرای ارکستر گروسمان هستیم.
در مورد ارکستر سمفونیک گَروسمان بگویید، اینکه چرا اسم آن گَروسمان است؟
کاشف: گَروسمان طبقه‌ای از آسمان است که موسیقی از آنجا می‌آید، یک موسیقی رمزآلود و کیهانی. قدما می‌گویند از حرکت اختران، ستاره‌ها و سیارات موسیقی ایجاد می‌شود که این موسیقی فقط توسط کسانی شنیده می‌شود که دل‌ها پاکی دارند. موسیقی که ما روی زمین می‌شنویم نمونه تنزل یافته و زمینی شده ی آن موسیقی کیهانی است که از آسمان می‌آید. این نام به دلمان نشست چون مفهوم واقعی دلهای پاک در این ارکستر ملموس است.
این کلمه پیشنهاد چه کسی بود؟
کاشف: پیشنهادهای بسیار زیادی برای انتخاب اسم ارکستر داشتیم. خانوادگی به ادبیات علاقه‌مند هستیم و همسرم در ادبیات کرواسی شناخت خوبی دارد. خوشبختانه در میان بستگانمان اهل فن در این حوزه بسیارند. گفتگوهای زیادی داشتیم و پیشنهادات زیبایی ارائه شد. این کلمه را خانم دکتر شاه حسینی پیشنهاد دادند که خیلی به دل من و همسرم نشست.
چشم اندازی برای گَروسمان تعیین کرده اید؟
ارکستر گروسمان یک ارکستر آموزشی با رویکرد حرفه ای است و می خواهیم جوانان مستعد را برای یک آینده درخشان و کار حرفه ای و تخصصی آماده کنیم. فعلا قدم اول با همان هنرجویان و دانشجویانی است که در این چندسال با آنها کار می‌کنیم و به زودی جوانان مستعد بیشتری نیز استعداد یابی و به این مجموعه اضافه خواهند شد.
چه قطعاتی قرار است توسط ارکستر گروسمان اجرا شود؟
کاشف: در برنامه اول آثای از ژوزف هایدن، لودویگ وان بتهوون، کارل ماریت فون وبر، فرانتس شوبرت، و آنتونین دورژاک اجرا خواهد شد.
زمان اجرای این قطعات چه قدر است؟
نادیا بیستروویچ: کمی بیشتر از یک ساعت.
از چه سازهایی استفاده شده؟
کاشف: سازهای بادی، زهی و کوبه ای
انتخاب کسانی که از نظر شما بهترین‌ها هستند چطور انجام شد؟
کاشف: تک تک این جوانان را به خوبی و از نزدیک می‌شناسم. این شناخت دقیق به واسطه چندین سال کار مستقیم با آنهاست. یک پایه‌ریزی اساسی در زمینه نوازندگی در ارکستر برای آنها انجام گرفته و در واقع این چندسالی که در ایران بودیم یک نسل را تربیت کردیم و و با دقت و حساسیت بسیار برگزیدگان آنها را برای ارکستر گَروسمان انتخاب کردیم.
خانم بیستروویچ نقش شما در گَروسمان چیست؟
بیستروویچ: من مشاور هنری این ارکستر هستم و از همان ابتدا که این ایده شکل گرفت در کنار همسرم بودم. ما در تمام تصمیم‌گیری‌های کوچک و بزرگ با هم صحبت می‌کنیم و در همه برنامه‌ریزی‌ها موضوعات مختلف را با هم پیش می‌بریم.
از تجربه تحصیل و کار در وین بگویید
کاشف: وین پایتخت موسیقی دنیا است و آرزوی همه موزیسین‌ها به وین ختم می‌شود. من آرزو داشتم در کنسرواتوار وین درس بخوانم که از مطرح ترین دانشگاه‌های موسیقی دنیاست و این رویا محقق شد. خوشبختانه این شانس را داشتم یک روز در همان دانشگاه به عنوان مدرس مشغول به کار شوم. همان سالی که در آن جا شروع به درس خواندن کردم دانشجوی ممتاز بودم و سال ۲۰۱۰ یک جایزه جهانی در مسابقه رهبری ارکستر بردم و فردای آن روز قراردادم را با دانشگاه امضا کردم و بعد از آن همه چیز تغییر کرد.
شما بیش از یکبار در مسابقات بین المللی رهبری ارکستر شرکت کرده‌اید درست است؟
کاشف: بله، یکبار جز ۱۰ نفر اول از بین ۴۶ کشور انتخاب شدم در بزانسون فرانسه و یک بار هم در اتریش جایزه دوم جهانی Con Brio را کسب کردم و این مسابقات یک مقدار شرایط کاری را برای من تغییر داد اما در همان سال با خودم فکر کردم که اگر قرار است هر کاری انجام دهم بهتر است در کشور خودم آن کار را انجام دهم.
چه اتفاقی افتاد که به سمت رهبری ارکستر کشیده شدید؟
کاشف: گاهی رویاهای کودکی جدی می‌شوند! این توانایی را در خودم احساس می‌کردم که در آنسامبل‌ها و ضبط‌هایی که داشتیم نوازندگان پارت‌هایشان را آنطور که می‌خواهم اجرا می‌کنند. آن زمان دلیلش را نمیدانستم ولی این را حس می کردم. و البته چند نوازنده شناخته شده هم در همان سالها این موضوع را به من گفتند که تفسیری که می خواستم را حس می کنند و به راحتی آن را اجرا می کنند.
خانم بیستروویچ، کروواسی در زمینه موسیقی بسیار قوی هست، شما چرا رفتید وین؟
بیستروویچ: بله، کرواسی در زمینه موسیقی بسیار قوی هست اما وین، واقعا بزرگترین و مهمترین شهر موسیقی دنیا است و چند معلم بسیار خوب و حرفه‌ای را می‌شناختم که در آن جا تدریس می‌کردند و از بهترین‌ها در دنیا هستند. دوست داشتم در کنار بهترین‌ها باشم و از آنها درس بگیرم. من در وین آواز کلاسیک خواندم و در همانجا با همسرم آشنا شدم.
طرفداران موسیقی کلاسیک و ارکستر سمفونیک یک عده خاصی هستند علت آن چیست؟
کاشف:نداشتن تماس و عدم آشنایی. طرفداران حافظ و سعدی هم عده خاصی هستند.
من تاسف می‌خورم، به خاطر اینکه بتهوون را کم می‌شناسیم ولی خیلی بیشتر تاسف می‌خورم بخاطر اینکه ما سعدی و حافظ را کم می‌شناسیم. ایران سرزمین ادبیات است و در سایر کشورها نیز کشور ما را با ادبیات ارزشمندمان می شناسند. استاد اتریشی من که تا حالا به ایران نیامده تعداد مثال‌هایی که برای من از حافظ می‌آورد خیلی بیشتر از چیزی بود که شاید ما ایرانی‌ها در مورد حافظ بدانیم و یا درباره آن صحبت کنیم. اگر ما خودمان تلاش نکنیم که از این گنجینه استفاده کنیم چیزی را از دست می‌دهیم که حیف است. این خیلی خوب است که یک زمانی را برای روح خودمان اختصاص دهیم و هیچ اتفاق بدی نمی‌افتد اگر در هفته لابه لای پیام‌هایی که با یکدیگر به اشتراک می‌گذاریم چند بیت شعر برای هم ارسال کنیم. به موسیقی با دقت بیشتری گوش کنیم.
شما چه طور شعر ایرانی می‌خوانید؟
بیستروویچ: خب خواندن شعر ایرانی برای من بسیار سخت است. اما با کمک همسرم می خوانم و راجع به آن با هم صحبت می کنیم.
اینجا می‌توانید کنسرت برگزار کنید؟
بیستروویچ: بله، اخیرا گروه «ستاره دنباله‌دار» را با هدف اجرای موسیقی آوازی کلاسیک برای بانوان تشکیل دادم که چندی پیش اجرای موفقی در فرهنگسرای نیاوران داشت. موسیقی کلاسیک از کشورهای مختلف دنیا و قطعات فولکلوریک ایرانی که همسرم آنها را برای پیانو و آواز تنظیم کرده بود را اجرا کردیم و برایم جالب بود که چقدر مردم آن را دوست داشتند. در آینده نزدیک هم اجراهای دیگری را با این گروه به روی صحنه خواهیم برد.
فعالیتهای دیگری در کنار کنسرتها دارید؟
بیستروویچ: تدریس می‌کنم و این کار را بسیار دوست دارم.
می گویند رشته های هنری و موسیقی برای پولدارهاست، چه قدر موافقید؟
کاشف: من دانشجوهایی را از سطوح مختلف جامعه می‌بینم و در بین آنها استعدادها و پشتکارهای متفاوتی می‌بینم. من فکر می کنم فقط وضعیت مالی معیار نیست. شما اگر از لحاظ مالی کاملا تامین باشید اما تمرین نکنید نتیجه‌ای نمی‌گیرید. شما می‌توانید یک ویلن خیلی گران‌قیمت تهیه کنید و با آن تمرین نکنید و طبعا نتیجه‌ای هم نخواهید گرفت. اما عکس آن را هم دیده‌ام کسانی بودند که وضعیت مالی معمولی داشتند اما استعداد و تلاششان بالا بوده و پیشرفت کرده‌اند.
در موسیقی فاکتور اصلی تلاش است یا استعداد؟
کاشف: در رشته موسیقی هر دو عامل نیاز است. و به جز اینها عوامل دیگری هم در موزیسین شدن یک فرد تاثیرگذارند.
الگو اصلی شما در عرصه رهبری چه کسی بود؟
کاشف: استادم پرفسور گئورگ مارک، یک آدم استثنائی که واقعا در دنیا بی نظیر است. کسی که در زندگی من بسیار تاثیر داشت و هنوز هم تاثیر دارد. در دنیا این افراد انگشت شمارند که نه تنها معلم موسیقی که الگوی زندگی هستند. ایشان برای من بسیار بیشتر از استاد هستند.
258245