«بیان» عبارت است از سلامت اندام گفتار و مهارت و توانایی به کارگیری آن. سلامت بیان سبب می‌شود که گوینده خوب حرف بزند و گفتار خویش را زیبا و جذاب اَدا کند. کوچک‌ترین نقص در اندام گفتاری، بیان را مخدوش می‌سازد و به صدا و لحن گوینده آسیب می‌رساند؛ بنابراین باید از سلامت جسمانی اندام گفتاری و چگونگی به کارگیری آن غافل نمانیم. تنفس کامل، دَم و بازدم به جا و استفاده مفید از تارهای صوتی از جمله موارد موثر در تقویت بیان است.
گاه متن زیبایی را می‌خوانیم و یا جمله پرمعنایی را ادا می‌کنیم، اما بر اثر تنفس ناقص در بیان، جذاب به گوش مخاطب نمی‌رسد. در ابتدای کار بهتر است صدایمان را ضبط کنیم تا کارشناسان عیب و نقص صدای ضبطی را شناسایی و برطرف نمایند، گرچه در ابتدا ضبط صدا برایتان خوشایند نیست و از شنیدنش احساس خوبی پیدا نمی‌کنید، اما نگران نباشید چون شیوه‌ای که فرد صدای خویش را می‌شنود با روشی که دیگران آن را استماع می‌کنند، متفاوت است. ضبط صدا کمک می‌کند تا به یکنواختی، کم و زیاد بودن ارتفاع، تیزی و جیغ صدا، شنیده شدن تنفس‌های کوتاه و مکرر، تلفظ ناقص حروف، ملول بودن لحن، سرعت افراطی گفتار، سردی و کندی بیان و حتی جذابیت‌های آن پی ببرید. یادمان باشد که گفتار خوب را با بیان خوب همراه کنیم؛ یعنی هم خوب حرف بزنیم و هم حرف خوب بزنیم.
یکی دیگر از راه‌های تقویت بیان، انتقال صدا از بینی به حنجره است این مهم بیشتر در زمانی کاربرد دارد که محل خروج حروف از بینی باشد. بهتر است تارهای صوتی را تنبل نگاه نداریم و از آنها به صورت کامل استفاده کنیم تا شدت ضعف بیانی‌مان کاهش یابد.
از گوش کردن دقیق به شیوه‌های بیانی گویندگان و سخنوران نیز غافل نشویم. آنها حروف و کلمات را زیباتر ادا می‌کنند و قدر و اندازه و عیار هر واژه را می‌شناسند. حروف را ناقص ادا نمی‌کنند و از بیان ناتمام کلمات خودداری می‌نمایند. گویندگان هنگام سخن گفتن، واژه‌ها را قاب می‌کنند، زینت مضاعف می‌بخشند و بی آنکه دچار فاخرگویی و لفظ قلم بشوند راحت و روان و بی‌تکلف سخن می‌گویند. گوش کردن به بیان آنها شما را در داشتن بیانی خوب و جذاب کمک می‌کند البته باید مراقب بود تا در تله تقلید نیفتیم و ادای آن گویندگان را درنیاوریم و تنها قشنگ بیان کردن و کامل گفتن را بیاموزیم و به شیوه خویش به کاربریم.
از دیگر نکاتی که باید در چرخه تقویت بیان در نظر بگیریم شناخت جایگاه صدا است. هر گوینده باید بداند جای صدایش کجاست! برای این شناخت ابتدا باید به ضعف و توانایی صدای خویش پی ببرد و در جهت رفع نواقص و کاستی‌هایش بکوشد و آنگاه که از سلامت اندام گفتاری خویش مطمئن شد به شناسایی جایگاه صدایش بپردازد؛ جایگاهی که در وهله نخست، گوش‌نواز مخاطب گردد و آنگاه از همان مدار و جایگاه از صدایش بهره برد. گاهی اگر گوینده‌ای ارتفاع صدایش از حد مشخصی بالاتر رود، آنچه به گوش می‌رسد خشن و آزاردهنده است و اگر ارتفاع کاهش یابد، صدا ملال آور و ضعیف و یکنواخت شنیده می‌شود.
یکی دیگر از مواردی که در ارتقا کیفیت بیان، موثر است رها کردن صدا در محیط‌های باز مانند کوه، دشت، صحرا، تالارهای بزرگ و... است. متنی را در دست بگیرید و آن را با حداکثر توانایی بیانی و رهاساختن کامل صدا بخوانید و فقط یادتان باشد که از نوشته‌های حماسی یا عاشقانه استفاده نکنید که بلندبلند خواندن متون عاشقانه و عرفانی زیبا و دلنشین نیست. تمرین آزاد کردن صدا را گاه به گاه تکرار کنید و البته مرا قب باشید فریاد نزنید که دچار سوزش گلو می‌شوید. کاربرد همه این نکات شما را در داشتن صدایی گرم، قوی، دلنشین و دلخواه کمک می‌نماید.
مدرس دانشکده خبر
54