فرنوش صفوی‌فر: می‌گویند انسان تنها موجودی است که گریه می‌کند. بعضی‌ها با صدای بلند، بعضی‌ها آرام . بی‌صدا. اما چه کسی به ما یاد داداه که چطور گریه کنیم؟ آیا ما برای این که بدانیم چطور باید احساسات‌مان را نشان بدهیم یا مخفی کنیم، نیاز داریم که به دیگران نگاه کنیم و معنای حالات مختلف چهره را بیاموزیم؟
این سوالی است که برای رفتارشناسان اهمیت زیادی دارد و تا به حال جواب‌های متعددی هم به آن داده‌اند؛ اما این بار، یک مطالعه جدید، تایید می‌کند که شیوه‌های مختلف ابراز احساسات، به طور ژنتیکی در افراد به ودیعه گذاشته شده و نیازی به دیدن و آموختن از دیگران ندارد. البته این ایده از سال‌های دهه 1960 میلادی وجود داشت، اما این مطالعه شواهد تازه‌ای برای تایید این مطلب، فراهم شده است.
به گزارش بی‌بی‌سی، این مطالعه را محققان دانشگاه ایالتی سان‌فرانسیسکو انجام داده و نتایج آن را در نشریه شخصیت و روان‌شناسی اجتماعی به چاپ رسانده‌اند.
در این مطالعه، از شیوه جالبی برای اثبات این مدعا استفاده شده؛ به این ترتیب که محققان با تجزیه و تحلیل حالات چهره و واکنش‌های ورزشکاران برنده و بازنده، در بین افراد بینا و نابینا، توانستند مشخص کنند که مشابهت‌های زیادی برای نشان دادن حالت شادی وجود دارد.
آنها می‌گویند می‌توان گفت حالت چهره‌های برنده‌های نابینا، مشابه برنده‌های بیناست. این در حالی است که آنها که نتیجه مسابقه‌ای را واگذار کرده‌اند یا مدال پایین‌تری آورده‌اند نیز، هم در بین نابینایان و هم در بین افراد بینا، حالت مشابهی را در چهره داشته‌اند.
بر اساس تحلیل این محققان، افراد بینا و نابینایی که مدال نقره یا برنز آورده‌اند، نسبت به آنها که مدال طلا گرفته‌اند، خنده مصنوعی‌تری داشته‌اند و در هنگام خنده،تنها عضلات مربوط به لب خود را به حالت خنده درآورده‌اند؛ گویی از سر ادب و وظیفه اجتماعی لبخند می‌زنند. اما آنها که مدال طلا آورده‌اند، چه بینا و چه نابینا، با تمام عضلات صورت می‌خندیده‌اند که نشان‌دهنده طبیعی‌‌تر و خالصانه‌تر بودن لبخند آنها و شادی واقعی‌شان است. همچنین این محققان دریافتند که بازنده‌ها، لب پایین خود را بالا آورده و به نوعی انگار جلوی حرف زدن خود را می‌خواهند بگیرند.
تشابه این حالات، نشان‌دهنده آن است که نابینایان هم مانند افراد بینا، ذاتا می‌دانند که برای نشان دادن یا مخفی کردن احساسات‌شان در چهره، چه باید بکنند و این امر اکتسابی و حاصل توجه به محیط خارجی نیست.
به گفته این رفتارشناسان، احتمالا حالت جمع کردن لب پایین، نشان‌دهنده همان رفتاری است که اجداد بدوی‌تر ما در هنگام خشم و ناراحتی داشته‌اند، یعنی می‌خواسته‌اند دهان خود را ببندند تا مانع فریاد زدن، گاز گرفتن یا فحش و بدوبیراه دادن خود شوند و این نوعی تربیت درونی هم به حساب می‌آمده است.