یک اقتصاددان خطاب به مسئولان بانک مرکزی هشدار داد: نتیجه تأسیس بی‌رویه بانکهای جدید که با تفکرات لیبرالی نیز همراه است، افزایش تورم ناشی از افزایش سرعت گردش نقدینگی و نیز ازدیاد ورشکستگی بانکها است.
ابراهیم رزاقی با هشدار نسبت به اینکه اقتصاد ایران و سیستم بانکداری کشور به سرعت به سمت تفکرات لیبرالی در حال حرکت است، اظهار داشت: براین اساس، بانکهای جدید با هدف سود زایی از هر راهی، شروع به تأسیس و فعالیت می کنند، در حالی که ادامه بی رویه این روند، به ازدیاد ورشکستگی بانکها می انجامد.
وی اضافه کرد: علاوه بر بحث ورشکستگی بانکها، ناشی از ادامه این روند، سرعت گردش پول افزایش یافته و این مسأله به سهم خود، به افزایش تورم منجر می شود.
وی با بیان اینکه گسترش تفکر لیبرالی به تدریج اختیار دولت را در اقتصاد کاهش می دهد و به مشکلاتی همچون گسترش فساد مالی، عدم اشتغالزایی و عدم توسعه فعالیتهای تولیدی و... می انجامد افزود: بانکهای جدید به دنبال سودزایی و کسب منابع از طریق منابع پنهانی هستند که از سود سرشاری نیز برخوردار است.
* بررسی اهداف تشکیل و میزان و نحوه سودزایی بانکهای جدید
این اقتصاددان گفت: به بانکهای جدید مجوز تأسیس داده می شود در حالی که از آنها سؤال نمی شود در شرایط رکود اقتصادی، چطور فعالیت آنها مقرون به صرفه خواهد بود؟ با درک عدم سودزا بودن فعالیتها در چنین شرایطی، باید این سؤال مطرح باشد که پس منابع این بانکها از کجا خواهد بود؟
وی با تأکید بر اینکه باید در زمان شکل گیری بانکها، اهداف تشکیل آنها و میزان فعالیت این بانکها در حوزه تولید مشخص باشد گفت: علاوه بر تعیین اهداف، باید هر 6ماه یا یکسال یکبار، جهت سوگیری بانکها به سمت تولید یا فعالیتهای غیرتولیدی بررسی شود تا پس از چند سال تازه به این نتیجه نرسیم که این بانکها درگیر فعالیتهای دلالی و غیرتولیدی شده اند.
رزاقی نمونه ورود بانکها به فعالیتهای دلالی را احتکار طلا و سکه در بحران اخیر بازار سکه و طلا دانست.
وی با تأکید بر اینکه بیش از خطر ایجاد بانکها، خطر نامطلوب بودن کارکرد آنها مطرح است گفت: اگر فعالیت بانکهای جدید چنین بود که هر یک متولی یک بخش از تولید در اقتصاد اعم از دامداری، کشاورزی، صنایع دستی، پرورش میگو و... می شدند، با توجه به اشتغالزایی و رونقی که ناشی از فعالیت خود به اقتصاد می دادند، فعالیتشان قابل قبول بود، در حالی که اهداف شکل گیری و نوع فعالیت این بانکها، از چیزی غیر از این خبر می دهند.
این اقتصاددان همچنین، لزوم توجه به بانکداری اسلامی و بدون ربا را در جریان تأسیس و گسترش فعالیتهای بانکهای جدید مورد تأکید قرار داد.
* لزوم پاکیزه بودن سوابق متقاضیان تأسیس بانکهای جدید
رزاقی با بیان اینکه باید در بحث موافقت با تأسیس بانکهای جدید، سوابق افراد به لحاظ سلامت فعالیت آنها به درستی بررسی شود گفت: در این میان، اهلیت و سابقه و تجربه افراد باید بسیار مورد تأکید باشد.
وی افزود: همچنین خوشنام بودن ترکیب اعضای هیأت مؤسس، هیأت مدیره و مدیرعامل، اعضای مجمع و نحوه انتخاب آنها و.... باید بسیار مورد توجه باشد.
* باج بانک مرکزی به صاحبان نقدینگی 300 میلیارد دلاری
این اقتصاددان با بیان اینکه در حال حاضر 300 میلیارد دلار نقدینگی در جامعه و در اختیار بخش خصوصی است گفت: صاحبان این نقدینگی، آن را به سمت فعالیتهای غیرتولیدی سوق می دهند و بانک مرکزی نیز برای کنترل حرکت آنها و آرام کردن بازارهای مختلف، دائم به این افراد باج می دهد.
وی افزود: توسعه تفکر لیبرالی و سوق دادن مردم به سمت یک درصد سود بیشتر سبب شده تا گرایش مردم و بانکهای کشور به عنوان توزیع کننده منابع، به سمت فعالیتهای غیرتولیدی و سودزا به وی‍ژه ورود به حوزه های خرید و فروش و سفته بازی باشد و در چنین فضایی، منافع ملی نادیده گرفته شود.
* به کارگیری سود در بخشهای غیرتولیدی
رزاقی با بیان اینکه سود ناشی از تولید در کشورهای توسعه یافته صرف تولید می شود گفت: به عنوان مثال وقتی کارخانه ای سودی ناشی از تولید به دست آورد باید آن را مجدد در همان زمینه تولیدی سرمایه گذاری کند، در حالی که در ایران چنین نیست. سود ناشی از تولید وارد کارهای غیرتولیدی همچون ساخت و ساز می شود.
وی افزود: این مسأله در خصوص بانکهای کشور نیز صادق است، عمده این بانکها از سود ناشی از فعالیتهای خود اقدام به امور غیرتولیدی همچون خرید املاک، خرید و فروش و... می کنند.
این اقتصاددان گفت: برخی شرکتهای بزرگ جهان برای به دست آوردن راحت تر نقدینگی برای توسعه فعالیتهای خود، به ایجاد بانک اقدام می کنند که در ایران نیز نمونه این کار را بانک پارسیان مربوط به ایران خودرو می توان دانست.
وی افزود: به اعتقاد من، ایجاد بانک توسط شرکتهای بزرگ به سبب نقش آنها در تولید، بسیار بهتر از ورود واحدهای تولیدی و بانکها به فعالیتهای غیرتولیدی است.
* توسعه سوپرمارکتی بانکهای جدید
این اقتصاددان با بیان اینکه قبل از انقلاب 400 هزار مغازه دار در ایران فعالیت می کردند گفت: الان جمعیت ایران دو برابر شده در حالی که تعداد مغازه داران به سه میلیون نفر رسیده و تعداد آنها 8 برابر شده است.
وی افزود: 8 برابر شدن این تعداد نشان از این دارد که این کار، ضمن انحصاری کردن فعالیتشان، سود سرشاری را از این کار، نصیب آنها می کند.
وی با بیان اینکه با بیمار بودن اقتصاد ایران، توسعه سوپرمارکتی بانکهای جدید نیز این فعالیت را برای آنها سودزا می کند، نسبت به توسعه بی رویه این بانکها هشدار داد.
* عدم ورشکستگی بانکها به سبب ارتباطات
رزاقی در پاسخ به این سؤال که چرا بانکهای ایران فاقد اخراجی هستند و همچنان بر تعدد آنها افزوده می شود گفت: آنچه بانکها را در چرخه پولی کشور حفظ کرده و سبب عدم خروج آنها از این چرخه شده، بحث ارتباطات آنها است. در حالی که بسیاری از آنها با عدم این ارتباطات، تا کنون ورشکسته اعلام شده بودند.
* معوقات 50 میلیارد دلاری و عدم تمایل به بازپرداخت تسهیلات
این اقتصاددان با بیان اینکه تسهیلاتی که از سوی بانکهای کشور حتی بانکهای دولتی داده می شود به بخشهای غیرتولیدی اختصاص می یابد گفت: عمده تسهیلاتی که از سوی بانکها داده می شود، معوق می شوند و معوقات 50 میلیارد دلاری حکایت از همین مسأله دارند.
وی افزود: تقاضا در ایران برای دریافت تسهیلات بسیار بالا است، علت عمده آن نیز ریشه در این دارد که در طول تاریخ ایران نرخ سود با نرخ تورم برابری نداشته و اگر داشته این برابری ظاهری بوده است.
رزاقی اضافه کرد: عمده این بانکها و بیشتر وام گیرندگان آنها پشتشان به ارتباطات خاص خود قرص است، بنابراین بانک مرکزی و قوه قضائیه نیز نمی تواند در برخورد با آنها چندان جدی عمل کند.
* ریشه عدم دسته بندی بانکها در ساختارهای اقتصادی
این اقتصاددان با بیان اینکه عدم دسته بندی بانکها، ریشه در ساختارهای اقتصادی کشور دارد گفت: ساختار اقتصادی ایران متمرکز است. در خارج از شهرهای بزرگ سودی وجود ندارد. علل شکل گیری بانکهای محلی، منطقه ای، کشوری و... در سایر کشورها، به سبب پراکندگی تولید و نیز پراکندگی سودزایی در بخشهای مختلف این کشورها است. در حالی که در ایران چنین نیست.
وی افزود: تهران و شهرهای بزرگ، محل تجمع ثروت و سرمایه و سود شده اند بنابراین، عمده تمرکز بانکها و توسعه آنها نیز در اینجا بیشتر است.
رزاقی گفت: شهرهای بزرگ فضای مناسبی برای انجام فعالیتهای دلالی و در امان ماندن از نظارتها در این خصوص است.
وی در جمع بندی سخنان خود، خواستار توجه بیش از پیش بانک مرکزی بر ایجاد و توسعه بانکها شد و افزود: نظارت بر ایجاد و توسعه بانکها به خصوص بانکهای جدید، توجه به معیارها و اهداف تأسیس آنها به وی‍ژه با نگاه تولیدی، نظارت دقیق شش ماهه یا سالانه بر سوگیری بانکها، توجه به صلاحیت و سوابق افراد فعال در حوزه پولی و بانکی و... از الزامات بانک مرکزی در این حوزه است.
این اقتصاددان نسبت به خطرات تأسیس بی رویه بانکهای جدید به بانک مرکزی هشدار داد.
/3131