خانه‌ی یک ایرانی بدون فرش، خانه‌ای بی روح و خالی جلوه می‌کند و این نمونه های کم نظیر و پیوند یک قوم با هنر ملی خود است. این نوشته بر آن است تا مختصری از تاریخچه فرش دستباف و ماشینی در ایران را مرور و سپس به معرفی اندازه‌های استاندارد فرش بپردازد.
تاریخ مختصر فرش در ایران
تاریخ شروع بافت فرش، به درستی معلوم نیست و ضمناً مشخص نیست که بافت فرش از کدام منطقه شروع شد. قدرمسلم این است که ایرانیان از جمله اولین اقوامی هستند که بافت فرش را شروع کرده‌اند. در واقع تبحر منحصر به فرد ایرانیان امروز، در امر فرشبافی دستاورد بیش از ۲۵۰۰ سال تلاش و تجربه در این زمینه است. ردیابی تاریخ فرش در ایران، به مثابه مطالعه‌ی مسیر رشد و بالندگی فنی یکی از بزرگترین تمدنهای جهان است. شواهد حاکی از آن است که فرش برای مقاصد صرفا کاربردی نظیر حفاظت خانه‌ی روستاییان از سرما و نم به وجود آمد و کم‌کم راه خود را به عنوان یک اثر زینتی و نشانه‌ای از تحول در خانه‌های اشراف و اعیان باز کرد.
اولین نشانه‌های کاربرد فرش به عنوان یک اثر زیستی مربوط به حدود ۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌باشد. دوره‌ی شکوفایی هنر فرشبافی در ایران، مقارن حکومت صفویان (حدود قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی) و به خصوص دوران شاه طهماسب و شاه عباس است. فرشهای بسیار نفیس و ارزشمندی از این دوران در موزه‌های سراسر جهان به‌یادگار مانده است.
تحول عمده‌ی صنعت فرشبافی در قرون چهاردهم و پانزدهم میلادی در ایران و ترکیه آغاز شد و سپس دامنه‌ی آن در قرن شانزدهم به هند و در قرن هفدهم میلادی به چین رسید. در آمریکای شمالی برای اولین بار فرش دست بافت در سال ۱۸۶۱ در نمایشگاهی در فیلادلفیا در معرض دید عموم قرار گرفت. تأثیر این نمایشگاه در مردم به اندازه‌ای بود که یک تاجر آمریکایی تمام فرشهای نمایشگاه را خرید و اوّلین خرده‌فروشی فرش را در آمریکای شمالی راه‌اندازی کرد.
آغاز فرش ماشینی در ایران
فرش ماشینی همانطور که مشخص است به‌وسیله‌ی ماشین‌های بافندگی تولید می‌شود و به دلیل تنوع فوق‌العاده‌ای که دارد، موردتوجه بسیاری از افراد قرار گرفته است که این تنوع در طرح، رنگ، تراکم و الیاف آن است که متقاضیان این نوع فرش، به راحتی می‌توانند با هر توان مالی که دارند بهترین فرش ماشینی را متناسب با بودجه خود تهیه و استفاده کنند. به‌طورکلی فرشهای ماشینی حالت مصنوعی قالی دستباف هستند که با قیمت‌های به‌صرفه در بازار عرضه می‌شوند.
اولین زمزمه‌های تولید فرش ماشینی در ایران در دهه ۴۰ شمسی با طرح راه‌اندازی فرش شاه پسند توسط یکی از خاندان متمول کاشانی مطرح شد. این طرح به یکی از مناقشه برانگیزترین بحث‌های تاریخ صنعت ایران بدل شد. در آن برهه زمانی نظرات عموم کارشناسان مبتنی بر این تفکر بود که باید به شدت با ماشینی‌شدن تولید فرش در ایران که نتیجه‌ای جز نابودی هنر-صنعت فرش‌دستباف کشور نخواهد داشت، مخالفت کرد.
پس از کش‌وقوس های فراوان بالاخره در سال ۱۳۵۱ شرکت مخمل و ابریشم کاشان با وارد کردن ۶ دستگاه ماشین‌بافندگی به تولید نوعی فرش ماشینی اقدام کرد. این فرش‌ها از نخ اکریلیک ریسیده شده در سیستم ریسندگی پنبه‌ای مستقر در خود شرکت بافته می‌شدند و با عنوان فرش ماشینی کاشان وارد بازار شد.
ابعاد استاندارد فرش ماشینی
به صورت پیش فرض، در صنعت فرش دستباف و ماشینی، استاندارد سایز یک فرش ۱۲ متری می باشد. یعنی نقشه فرش ابتدا برای این سایز طراحی می‌شود. وقتی از یک فروشنده قیمت یک فرش را سوال می‌کنید، به صورت پیش فرض به شما قیمت و مشخصات فرش ۱۲ متری را می‌دهد.
اگرچه بافت فرش ماشینی با هر سایز و شکلی اعم از دایره، مربع، مستطیل، بیضی، لوزی و حتی چند ضلعی قابل بافت است، اما شکل استاندارد در فرش ماشینی مستطیل است و اگرچه سایر اشکال هندسی نیز می‌توانند زیبا باشند، اما این شکل، زیباترین حالت فرش ماشینی را به نمایش می‌گذارد.
ابعاد فرش ۱۲ متری
وقتی صحبت از فرش ۱۲ متری یا ۹ متری و یا ۶ متری می‌شود، منظور مساحت آن است، فرش ۱۲ متری یعنی فرشی با مساحت ۱۲ متر مربع. ابعاد فرش ۱۲ متری ۴*۳ می‌باشد که عرض آن ۳ متر و طول آن ۴ متر است.
ابعاد فرش ۹ متری
فرش ۹ متری در ابعاد ۳.۵۰ در ۲.۵۰ بافته می‌شود. یعنی عرض فرش ۲.۵۰ متر و طول آن ۳.۵۰ متر می‌باشد.
ابعاد فرش ۶ متری
کوچکترین سایز فرش استاندارد، ۶ متری است و ابعاد آن ۳*۲ می‌باشد. یعنی ۲ متر عرض آن است و طول آن ۳ متر.
سایر سایزهای استاندارد فرش ماشینی
قالیچه ۴ متری یکی دیگر از سایزهای مورد توجه در بین مشتریان فرش ماشینی است. وقتی صحبت از قالیچه ۴ متری می‌شود، ابعاد دقیق آن ۲.۲۵*۱.۵۰ است.
قالیچه ذرع‌ونیم، یکی دیگر از سایزهای فرش ماشینی است که ابعاد آن ۱.۵۰*۱ متر است.
کناره‌ها نیز به صورت استاندارد در ابعاد ۴*۱ و ۳*۱ و ۲*۱ متری هماهنگ با نقشه اصلی فرش مورد نظرتان وجود دارد.
همچنین ابعاد پادری نیز ۸۰*۵۰ سانتی‌متر، ابعاد پشتی ۱۰۰*۵۰ سانتی‌متر است.
به صورت معمول برای اندازه‌هایی که در بالا ذکر شد، امکان سفارش به تعداد دلخواه وجود دارد، ولی سایر اندازه‌ها و اشکال فرش چون به صورت غیراستاندارد می‌باشند، باید به صورت جفتی سفارش داده‌شود. مانند ابعاد ۳*۳ یا انواع فرش گرد با قطر ۱ متر، ۱.۵ متر و ۲ متر.
قیمت انواع فرش های ماشینی بر اساس سایز
همانطور که بیان شد در بازار فرش ماشینی، سایز استاندارد ۱۲ متری است و وقتی از قیمت یک فرش مثلاً ۱۲۰۰ شانه سوال می‌شود، فروشنده به صورت پیش فرض قیمت ۱۲ متری آن را بیان می‌کند. قیمت سایر سایزها بر اساس تقسیم قیمت فرش ۱۲ متری بر عدد ۱۲ (قیمت هر متر مربع از فرش ماشینی) و ضرب در مساحت فرش مورد نظر شماست. یعنی قیمت فرش ماشینی ۶ متری دقیقاً نصف قیمت فرش ۱۲ متری است و قیمت کناره فرش ۴ متری دقیقاً یک سوم قیمت فرش ۱۲ متری.
تنها قیمت فرش ماشینی ۹ متری است که بر اساس ضرب قیمت واحد در مساحت آن نیست، بلکه از قیمت مساحتی آن بیشتر می‌شود و دلیلش این است که به‌خاطر عرض فرش ۹ متری (۲.۵متر) در هنگام بافت فرش ۹ متری مجبور به بافت پرت و برزنت هستیم، لذا پس از محاسبه قیمت بر اساس مساحت فرش، مبلغی بابت این پرتی به قیمت فرش ۹ متری اضافه می‌شود.
در مورد قیمت فرش سایزهای غیراستاندارد، علاوه بر هزینه فرش بر اساس مساحت، هزینه طراحی نقشه، پرت‌بافی احتمالی و سایر هزینه‌های جانبی مثل رفوگری تاثیرگذار است که می‌توانید جهت اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.
لیست قیمت خرید فرش ماشینی بر اساس ابعاد استاندارد
لیست قیمت فرش ماشینی بالا به صورت تفکیک شده بر اساس سایزهای استاندارد فرش ماشینی تهیه‌شده و جهت خرید نقدی و اقساطی فرش ماشینی به صورت مستقیم از کارخانه است. همانطور که بیان شد محدودیتی در تولید فرش ماشینی با سایزهای مختلف وجود ندارد، در صورتی‌که نیاز به فرشی با ابعاد دلخواه خود داشتید می‌توانید با ما از طریق شماره ذکرشده در لیست قیمت تماس بگیرید.
در پایان امیدواریم از این مقاله استفاده لازم را برده و به پاسخ سوالات خود در زمینه ابعاد فرش رسیده باشید.