محمد الهیاری مدیرکل اداره کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگویی درباره برخی موارد از جمله مجوز نشر کتاب‌ها، ممیزی و اصلاحات برخی آثار توضیحاتی داد. آنچه می خوانید گزیده ای از گفتگوی وی با خبرگزاری فارس است:
* طبیعی است که یکی از برنامه‌هایی که معاونت امور فرهنگی از گذشته داشته و در حال حاضر هم آنها را ادامه می‌دهد، جلسه با تشکل‌های صنفی نشر درباره موضوعات مختلف است که این جلسات گاهی در حد معاونت و در برخی زمان‌ها با حضور ادارات کل و موسسات با هیات مدیره تشکل‌های نشر تشکیل می‌شود، طبیعی است که ما هم به اقتضای موضوع اداره کتاب یعنی مباحث ممیزی و مسائل مرتبط با آن هم جلساتی را به صورت مرتب با ناشران، نویسندگان و مترجمانی که به اداره مراجعه می‌کنند داریم و هم تلاش می‌کنیم به صورت فصلی هم جلساتی را با تشکل‌های صنفی نشر و یا برخی از ناشران به صورت منتخب داشته باشیم، این جلسه هم در همین راستا بوده و ادامه خواهد داشت.
* حوزه اداره کل کتاب هم مانند سایر اداراتی که در مجموعه‌‌های دولت انجام فعالیت می‌کنند یک شرح وظیفه برعهده دارد و تلاش می‌کند این شرح وظیفه را با توجه به امکانات به نحو مطلوب به سرانجام رساند، این عنوان شده، مسائل مربوط به ممیزی و نظارت پیش از چاپ و از طریق مسئولان ذیربط انجام دهیم، طبیعی است که با یک سرعت خوبی همکاران علمی ما کارها را دیده و مسائل را به ناشران ارائه می‌کنند و چنانچه نیاز به اصلاحات باشد اصلاحات به ناشران ابلاغ می‌شود.
* گاهی دیده می‌شود ناشران نسبت به اصلاحیه‌های ابلاغی توجیه نمی‌شوند و ملاحظاتی دارند، اما رویه ما اینگونه است و ما آن را جزء نقاط قوت می‌دانیم که با نویسندگان، ناشران و مترجمان نشسته، وقت گذاشته و با آنها صحبت می‌کنیم و سعی می‌کنیم به یک تفاهم و اغنا برسیم؛ به این معنا، وقتی امکان گفت‌و شنود دیدگاه‌های یکدیگر وجود دارد و می‌توان با روش اغنایی کار را پیش برد بهتر است که با همان حوزه تخصصی کار انجام شود، البته در سایر ادارات هم اینگونه است. هنگامی که ارباب رجوع‌ها به سایر ادارات هم مراجعه می‌کنند با افراد ذیربط در این زمینه صحبت می‌کنند و از قبل آن را پی‌گیری کرده و تفاهمی برای ادامه کار پیش می‌آید، این حوزه هم اینگونه است.
* در آغاز ما بر حسب ضوابط نشر کشور موظف هستیم در حقیقت به ناشر و نویسنده و مترجم کمک کرده و کار نگهبانانی را انجام دهیم زیرا جریان نظارت پیش از چاپ را یک جریانی در کنار ناشر، نویسنده و مترجم می‌دانیم و در این مسیر درصدد تحقق حقوق مولف، نویسنده و ناشر و از آن بزرگ‌تر یعنی حقوق خوانندگان هستیم تا این حق استیفا شود و کمک کنیم آثاری در جامعه منتشر شود که به لحاظ محتوا در هر حوزه‌ای چه فرهنگی و چه سیاسی اطلاعات افراد را بالا برده تا آرامش روانی و فکری در جامعه ترویج یابد و با مطالعه کتاب‌هایی که ممکن است اشکالاتی در آنها باشد آرامش فکری و روانی در حیطه شخصی دچار خطا و اشکال نشود.
* در خصوص آثار کلاسیک نحوه چاپ برای گروه‌های سنی متفاوت است؛ آثار کهن در حوزه میراث ادبی ما تا به امروز در کشور طی سال‌های گذشته به همان شکل کامل منتشر شده، اما وقتی که اثری بخواهد بازنویسی شود و یا از قالب نظم به نثر درآید و در اختیار یک نویسنده داخلی قرار گیرد، حجم اثر کمتر باشد، و اثر به صورت برگزیده باشد، طبیعی است که براساس مصوبات قانونی و کارشناسی که وجود دارد آثار مطالعه می‌شود و چنانچه بخش‌هایی نیاز به اصلاحیه داشته باشد و متناسب با گروه سنی نوجوان نباشد، از ناشر خواسته می‌شود تا این اصلاحات را انجام دهد.
* در حوزه‌های کارشناسی متناسب با شاخه‌های موضوعی، مثلا حوزه دین، روانشناسی، ادبیات داستانی (تالیف ترجمه ادبیات کهن یا شعر) که هر کدام زیرشاخه‌های موضوعی دارند و کارشناسانی کار را انجام می‌دهند که در آن حوزه و شاخه توانمندی و زبردستی دارند، این امر برای بخش و حوزه بزرگسال است و طبیعی است که دبیرخانه حوزه نظارت بر ضوابط نشر در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان را هم داریم که کارشناسان امر و آگاه به مسائل نشر در حوزه کودک و نوجوان در آن حاضر هستند و چنانچه اثر به صورت برگزیده باشد، طبیعی است که براساس مصوبات قانونی و کارشناسی که وجود دارد آثار مطالعه می‌شود و اگر بخش‌هایی نیاز به اصلاحیه داشته باشد و متناسب با گروه سنی نوجوان نباشد، از ناشر خواسته می‌شود تا این اصلاحات را انجام دهد.
* این معنا و سخن از برخورد سلبی که «چرا هر از چند گاهی شاهد برخورد سلبی با برخی آثار هستیم؟ یا حتی کتاب‌هایی که از سوی ناشران بزرگی چون سوره مهر منتشر و یا برخی کتاب‌ها که برگزیده جوایز ادبی هستند که داوران آن مذهبی و در خدمت نظام هستند باز هم با آنها شاهد برخوردهای اینگونه هستیم؟» درست نیست چرا که برخورد سلبی صورت نمی‌گیرد، طبیعی است که هر اثری که بخواهد منتشر شود براساس قانون باید به دبیرخانه هیئت نظارت بر ضوابط نشر کتاب ارائه شود و ضمن کارشناسی اگر مواردی باشد که احیانا منطبق با بخش‌هایی از ضوابط نباشد باید اصلاحات بر آن انجام شود.
291/60