در این نوشته قصد داریم با ماهیت بلاکچین آشنا شویم و دلایل فراگیری استفاده از این پلتفرم در سال‌های گذشته را مورد بررسی قرار دهیم. پس از آن نیز به معرفی انواع این شبکه و چگونگی عملکرد آن خواهیم پرداخت. بنابراین اگر شما هم قصد دارید تا اطلاعات خود را در این حوزه افزایش دهید، این مقاله را تا پایان بخوانید.
بلاکچین چیست؟
واژهٔ Blockchain از دو بخش بلاک Block و Chain تشکیل شده‌است که در لغت، به معنای زنجیرهٔ بلوک است. درحقیقت منظور از زنجیره و بلوک در شبکه بلاکچین، زنجیره‌ای از اطلاعات دیجیتالی است که هر بلاک (بلوک) بخشی از آن را در خود نگه‌داری می‌کند.
به‌طورکلی بلاکچین یک دفتر کل توزیع‌شده، غیرمتمرکز و اشتراکی است که به‌وسیلهٔ زنجیره‌ای از سوابق به نام بلاک ساخته می‌شود. درواقع هر بلاک، محل ذخیرهٔ اطلاعاتی چون تاریخ، زمان، مبلغ خرید و سایر اطلاعات فروشندگان و خریداران در رابطه با معاملات مختلف است.
به کمک ثبت اطلاعات در بلاک‌هایِی به این شکل، معاملات به‌جای استفاده از نام و هویت واقعی شما، به‌وسیلهٔ یک امضای دیجیتال منحصربه‌فرد انجام می‌شوند. ثبت یک سفارش در فروشگاهی آنلاین را درنظر بگیرید؛ این سفارش توسط نام کاربری شخص ثبت می‌شود. در Blockchain نیز در شرایطی مشابه، هر بلاک، کد منحصربه‌فردی به نام هش را ذخیره می‌کند تا هرگونه فعالیت در آن قابل تشخیص باشد. به‌عنوان مثال، اگر شما خریدی از یک فروشگاه آنلاین انجام دهید و پس از مدتی مجدداً سفارشی با همان محتوای قبلی را ثبت کنید، این دو خرید به‌سادگی در وب‌سایت مربوطه قابل تفکیک هستند. کدهای منحصربه‌فرد در شبکه بلاکچین نیز که با عنوان هش معرفی کردیم، وظیفهٔ جداسازی بلاک‌ها از یکدیگر را برعهده دارند. البته این مثال در بستر Blockchain کمی تفاوت دارد. هر بلاک روی یک شبکه، توانایی ذخیره حجم مشخصی از داده‌ها را دارد. به‌گونه‌ای که یک بلاک واحد، می‌تواند چندهزار تراکنش را در خود جای دهد.
فراگیری استفاده
آنچه امروزه از Blockchain می‌شنویم، اولین بار در سال 1991 به‌عنوان زنجیره‌ای از بلوک‌های امن توسط استوارت هابر و دبلیو اسکات استورنتتا معرفی شد. اما در سال‌های اخیر، چه چیزی رخ داد که استفاده از این مفهوم در میان مالکان کسب‌وکارهای دیجیتال، این‌چنین فراگیر شد؟ در این بخش از نوشته، سه مورد از این دلایل را مختصراً بیان می‌کنیم:
۱. افزایش قدرت پردازش دیجیتال
پیشرفت تکنولوژی و تولید پردازنده‌های مدرن کامپیوترها، قدرت پردازش مورد نیاز این پلتفرم‌ها را فراهم کرد. طراحی رمزنگاری بلاکچین به‌گونه‌ای است که نسبت‌به محاسبات داده‌های معمولی، نیازمند توان پردازش بالاتری است.
۲. رشد سریع جرایم سایبری
فضای Blockchain از امنیت اطلاعات قدرتمندی برخوردار است و با توجه به اهمیت امنیت سایبری در سال‌های اخیر، استفاده از این پلتفرم می‌تواند در مقابل جرایم سایبری مقاوم باشد.
۳. ظهور بیت کوین و ارزهای دیجیتال
شبکه بلاکچین یکی از ارکان اصلی بازار ارزهای دیجیتال است، به همین دلیل بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال، یکی از بزرگ‌ترین دلایل افزایش محبوبیت این شبکه هستند.
انواع شبکه بلاکچین
اگر قصد تقسیم‌بندی بلاکچین‌ها را داشته‌باشیم، می‌توانیم به دسته‌های عمومی، خصوصی، کنسرسیومی و هیبرید اشاره کنیم. در ادامه به معرفی انواع شبکه بلاکچین و ویژگی‌های آن‌ها خواهیم پرداخت:
۱. عمومی
در شبکه‌های عمومی مانند بیت‌کوین، دسترسی به سیستم محدودیتی ندارد و تمامی افراد امکان عضویت در آن را دارند. در واقع محتویات این شبکه‌ها برای همهٔ کاربران قابل مشاهده است و آن‌ها توانایی اتصال کامپیوترهای خود به شبکه را دارند. با انجام این کار، هر زمان که یک بلاک جدید اضافه شود، کامپیوترها یک نسخه از Blockchain را دریافت می‌کنند.
۲. خصوصی
در شبکه‌های خصوصی مانند بلاکچین‌های شرکتی، دسترسی به اطلاعات شامل محدودیت است. همچنین ثبت‌نام و استفاده از این سیستم، نیازمند تأیید مدیران خواهد بود.
۳. کنسرسیومی
شبکه‌های کنسرسیومی(Consortium Blockchain)، نیمه‌غیرمتمرکز هستند. درواقع کاربرد آن‌ها زمانی آغاز می‌شود که چند سازمان یا شرکت، قصد شراکت و همکاری با یکدیگر را دارند. شرکت‌ها و سازمان‌ها با استفاده از این بستر، می توانند فضای مشترک و امنی را برای به‌اشتراک‌گذاری راحت اطلاعات خود ایجاد کنند.
۴. هیبرید
به شبکه‌هایی که از ترکیب بلاکچین‌های خصوصی و عمومی تشکیل می‌شوند، بلاکچین هیبرید (Hybrid Blockchain) می‌گویند. این نوع شبکه بلاکچین، از مزایای هر دو نوع خصوصی و عمومی بهره می‌برد و معایب آن را به حداقل رسانده‌است.
اجازهٔ عضویت در این نسخه، مشروط به دستور مسئول کنترل‌کنندهٔ آن است و محدودهٔ فعالیت در این شبکه نیز، از همین طریق تعیین می‌شود. گفتنی است که ورود به این شبکه، برای عموم آزاد نیست.
نحوهٔ عملکرد بلاکچین
مطابق آنچه بیان شد، شبکهٔ Blockchain از چندین بلاک متصل به هم تشکیل می‌شود. فرآیند اضافه‌شدن یک بلاک جدید، شامل چهار مرحله است:
۱. شروع معامله یا تراکنش
با انجام هرگونه معامله یا تراکنش در شبکه، بلاک جدیدی به بلاکچین افزوده می‌شود. انتقال مقدار مشخصی از یک رمزارز به کیف پول دوستتان، یکی از مثال‌های ایجاد بلاک جدید در شبکه است.
۲. تأیید تراکنش
ماینرهای هر شبکه پس از ثبت درخواست در آن، عملیات تأیید انتقال را انجام می‌دهند. شبکه‌ها شامل هزاران کامپیوتر هستند که مسئولیت تایید تراکنش‌ها را برعهده می‌گیرند.
۳. ذخیرهٔ معامله
پس از تأیید صحت معامله در شبکه، مبلغ درخواستی برای واریز و امضای دیجیتالی معامله‌گران در یک بلاک ذخیره می‌شود.
۴. اضافه‌شدن بلاک به‌وسیلهٔ هش
هنگامی که تمام معاملات مربوط به یک بلاک تأیید شد، کد شناسایی‌کننده منحصربه‌فردی (هَش) به آن اختصاص داده می‌شود. هر بلاک را پس از هش‌شدن، می‌توان به Blockchain اضافه کرد.
کلام پایانی
مفهوم Blockchain که در لغت به معنای زنجیرهٔ بلوک (بلاک) است، زنجیره‌ای از اطلاعات دیجیتالی محسوب می‌شود که هر بلاک وظیفهٔ نگه‌داری بخشی از آن را برعهده دارد. بلاکچین شبکه‌های مختلفی دارد که در این نوشته به چهار مورد از آن‌ها اشاره کردیم. عمومی، خصوصی، کنسرسیومی و هیبریدی، شبکه‌هایی هستند که در این مقاله به معرفی آن‌ها پرداختیم. در پایان نیز گفتنی است که اضافه‌شدن یک بلاک به شبکه بلاکچین، شامل چهار مرحله است؛ شروع معامله یا تراکنش، تأیید تراکنش، ذخیرهٔ معامله و نهایتاً اضافه‌شدن بلاک پس از هش‌شدن.