محبوبه عمیدی: جمعه گذشته منابع رسمی دولت ژاپن اعلام کردند هر سه واحد رآکتور نیروگاه هسته‌ای دای‌ایچی در فوکوشیما که اسفندماه گذشته دچار ذوب جزئی سوخت هسته‌ای شده بود، به مرحله «خاموشی سرد» رسیدند. با اینکه شاید به ناچار، بسیاری از رسانه‌ها این موفقیت را یک قدم بزرگ در پایان دادن به بحران فوکوشیما اعلام کردند اما واقعیت اینست که در عمل قدم بسیارکوچکی برداشته شده و گذر از این مرحله نه می‌تواند تغییری در سرنوشت هزاران نفر از ساکنان مناطق اطراف که در پناهگاه‌ها اسکان داده شده‌اند، ایجاد کند و نه نگرانی‌ها در مورد نیروگاه و آلودگی منطقه پایان خواهد گرفت.
برای اثبات این ادعا بد نیست در ابتدا ببینیم «خاموشی سرد» چیست؟
به گزارش نیچر، بسیاری از رآکتورهای برق هسته‌ای مانند فوکوشیما از شکاف هسته‌ای برای تأمین انرژی مورد نیاز خود به جوش آوردن آب و تولید بخار استفاده می‌کنند. این بخار می‌تواند با به گردش درآوردن توربین‌ها در مرحله بعد، انرژی تولید کند. زمانی که واکنش هسته‌ای متوقف شود، هسته رآکتور به سادگی سرد نخواهد شد و در عوض به گرم کردن آب و تبدیل آن به بخار ادامه خواهد داد. به همین دلیل باید پس از توقف رآکتور، تا ساعت‌ها هسته آن به صورت فعال و به وسیله گردش آّب خنک شود. این مرحله تا زمانی که دمای مرکز رآکتور به زیر 100 درجه سانتیگراد برسد، ادامه خواهد داشت و پس از آن رآکتور به شکل انفعالی امن خواهد بود. این مرحله است که خاموشی سرد نامیده می‌شود.
از پنج‌شنبه گذشته دما در هر سه واحد از رآکتور هسته‌ای فوکوشیما که دچار ذوب سوخت هسته‌ای شده بودند، به زیر 100 درجه سانتیگراد کاهش پیدا کرده است. مطابق آخرین گزارشات انجمن صنعت هسته‌ای ژاپن که رآکتورها را به صورت زنده مونیتور می‌کند، در حال حاضر دما در واحد 1 حدود 38.3 درجه سانتیگراد، در واحد 2 این رآکتور 68.7 و در واحد 3 آن 64.1 درجه سانتیگراد اعلام شده است. از سوی دیگر متخصصان شرکت برق هسته‌ای توکیو - تپکو- با استفاده از تجهیزات اضافی موفق شده‌اند آزادسازی مواد رادیواکتیو را کنترل کنند و اوضاع آرام‌تر از قبل به نظر می‌رسد.
اما خاموشی سرد این نیروگاه با تمامی نیروگاه‌های هسته‌ای دیگر متفاوت است. مطابق دستورالعمل‌ها و در شرایط عادی، کارکنان می‌توانند پس از رسیدن به مرحله خاموشی سرد نیروگاه را ترک کنند. دیگر به گردش آب خنک در اطراف هسته آن نیازی نیست و نیروگاه می‌تواند برای مدت نامحدودی خاموش باقی بماند.
اما در فوکوشیما این‌طور نیست. رآکتورها نشت دارند و تپکو باید روزانه نیم‌میلیون لیتر آب برای کنترل اوضاع به درون آنها تزریق کند و به همین دلیل خطرات زیست‌محیطی نیز ادامه خواهند داشت.
این طور به نظر می‌رسد که خاموشی سرد این رآکتور بیشتر از آنکه کاربردی باشد، نمادین است و حداقل تا چند سال آینده و زمانی که سوخت هسته‌ای به حداقل برسد، تزریق آب به درون رآکتورها ادامه خواهد داشت. در طول این سال‌ها باید میلیون‌ها مترمکعب خاک منطقه نیز پاکسازی شود تا امکان زندگی دوباره در فوکوشیما و مناطق اطراف آن فراهم شود.
در نهایت کارگران و یا شاید روبات‌هایی که به این منظور طراحی شده‌اند، قلب رآکتور را باز خواهند کرد و بقایای سوخت هسته‌ای خارج خواهد شد. این ماده همراه با خاک آلوده، تجهیزات، پوشاک و زباله‌های اتمی باید در سایت عظیمی در ژاپن دفن شود. این مرحله می‌تواند سال‌ها و حتی دهه‌ها به طول بیانجامد.
علاوه بر این بسیاری از سیاستمداران و مردم ژاپن نسبت به آینده فوکوشیما بسیار نگران و بی‌اعتماد هستند. طی هفته گذشته دو تن از نمایندگان مجلس این کشور خواستار ملی شدن این نیروگاه شده‌اند تا امکان بازدید کارشناسان و محققان دیگر از رآکتورها فراهم شده و بررسی دقیق شرایط ایجادکننده این فاجعه به وجود بیاید. کارشناسان حدس می‌زنند ملی شدن این نیروگاه تنها راه حل پیش روی دولت ژاپن باشد، چون چندین دهه کار و میلیاردها ین بودجه چیزی نیست که یک شرکت به تنهایی توان هزینه کردن آن را داشته باشد.
53273