علی پاکزاد: حمایت از تولید ملی، در آخرین سال فعالیت دولت دهم از سوی مقام معظم رهبری به عنوان شعار سال انتخاب شده و دقیقا در ابتدای همین سال دو اتفاق مهم کلید می خورد، افزایش 28 هزار تومانی یارانه نقدی که در حساب خانوارهای ایرانی بلوکه شده تا زمانش برسد و عنوان می شود، زمانش آن وقت است که فاز دوم هدفمندی یارانه ها آغاز شود.
به فاصله چند روز سازمان امور مالیاتی کشور با استناد به قانون اعلام می کند، مالیات بر ارزش افزوده امسال یک گام یک درصدی به سمت بالا برخواهد داشت.
البته در کنار این دو موضوع قطعی، یک بحث نیمه قطعی نیز در لایحه بودجه گنجانیده شده که می تواند برای فعالین اقتصادی خبر خوشی نباشد، بر اساس لایحه بودجه سال 91 که کمیسیون تلفیق تازه کلیات آنرا به تصویب رسانده است ، میزان درآمدهای مالیاتی دولت معادل 45.7 هزار میلیارد تومان اعلام شده که نسبت به درآمدهای مالیاتی مصوب سال 90 بالغ بر 13.2 درصد افزایش دارد، البته مسئولین مالیاتی کشور در زمانی که خبر از افزایش یک درصدی مالیات بر ارزش افزوده را اعلام کردند،در مورد اینکه این یک درصد در ارقام لایحه نیز لحاظ شده یا خیر هیچ اظهار نظر نکرده اند، ولی طبیعی است که دولت این کار را کرده باشد.
در گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی عنوان شده است که 60 درصد رشد 13.2 درصدی درآمدهای مالیاتی ، از محل مالیات های مستقیم شمال مالیات از اشخاص حقوقی (شرکتهای خصوصی و دولتی)، مالیات بر درآمد( مالیات بر حقوق کارکنان بخش خصوصی و دولت) و مالیات بر ثروت تامین می شود.
40 درصد باقی افزایش درآمدهای مالیاتی هم از مالیات های مستقیم پیش بینی شده که شامل مالیات بر کالا و خدمات و واردات را شامل می شود.
رشد درآمدهای مالیاتی به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه های پنج ساله کشور مورد توجه بوده است و البته دولت توانسته است در سالهای اخیر رشد قابل قبولی در درآمدهای مالیاتی فراهم کند، هرچند این افزایشها به دلیل بی برنامگی مالی دولت در رشد هزینه ها هضم شده ولی به هر شکل اتفاق افتاده است.
اما سئوال اصلی باقی می ماند، آیا دولت می تواند در زمانی که قصد حمایت از تولید داخلی دارد، مالیات ها را نیز افزایش دهد، قیمت حاملهای انرژی را نیز افزایش دهد و در نهایت برای جلوگیری از فشار وارده به اقشار آسیب پذیر مهار قیمت ها را نیز در دستور کار خود قرار دهد.
مجموعه این اهداف که بارها هر کدام به صور جداگانه از سوی مسئولین اقتصادی کشور به عنوان هدف دولت در عرصه اقتصاد مورد تاکید قرار گرفته اند، زمانی که در کنار هم جمع می شوند گویای یک بام چندهوایی است که نتیجه آن به کار گیری ملغمه ای از سیاستهای ناهمگون خواهد بود، وضعیتی که امروز در اقتصاد کشور شاهدش هستیم و بسیاری از مدیران حاضر به مشاهده آن نیستند؛ خود برآیند به کارگیری چنین سیاستهایی در سالهای گذشته است.
تعدیل مالیات ها
به هر شکل به نظر می رسد مرکز پژوهشهای مجلس به نمایندگانی که قرار است با رای به لایحه ، قانون بودجه را دولت تحویل دهند، توصیه کرده است که در میزان مالیاتهای پیش بینی شده در لایحه باید تعدیل شود.
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده است: اگر روند وصول درآمدهای مالیاتی در 9 ماهه اول سال جاری(90) تا پایان سال ادامه پیدا کند. در این صورت مجموعاً کل درآمدهای مالیاتی قابل وصول در سال 1390 معادل 397، 305 میلیارد ریال خواهد شد و این رقم حدود 75 درصد کل درآمدهای مالیاتی مصوب سال 1390 است.
همچنین نتایج بررسی ها نشان می دهند که مالیات پیش بینی شده در بخش های مالیات بر مشاغل، مالیات اشخاص حقوقی غیر دولتی، مالیات علی الحساب اشخاص دولتی، مالیات نقل و انتقال املاک، مالیات بر واردات و مالیات بر ارزش افزوده ، بیشتر از توان و ظرفیت های واقعی عملکرد سال 1390 و واقعیت های اقتصادی قابل پیش بینی در سال 1391 بوده است.
| تغییرات درآمدهای مالیاتی در بودجه و عملکرد دولت | ||||||||
| سال | 1384 | 1385 | 1386 | 1387 | 1388 | 1389 | 1390 | 1391 |
| حجم بودجه عمومی | 56984 | 58760 | 69183 | 93912 | 96790 | 127133 | 176993 | 164000 |
| مالیات های مصوب بودجه | 8148 | 17762 | 19729 | 21716 | 30060 | 35145 | 40444 | 45773 |
| نرخ رشد | %91 | %118 | %11 | %10 | %38 | %17 | %12 | %13 |
| حجم افزایش | 3885 | 9614 | 1968 | 1986 | 8345 | 5085 | 4149 | 5329 |
| سهم در بودجه | %14 | %30 | %29 | %23 | %31 | %28 | %22 | %28 |
| منبع: مرکز پژوهشهای * درآمد مالیاتی سال 91 مربوط به لایحه بوده و مصوب نیست | ||||||||
تحقق 20 درصدی مالیات بر شرکتها
لذا مالیات اشخاص حقوقی در لایحه بودجه سال 1391 دارای عدم تحققی نزدیک به 20 درصد است. همچنین مالیات بر درآمدها در لایحه بودجه سال 1391 معادل 3.907 هزار میلیارد ریال بیش برآوردی دارد. مالیات بر ثروت نیز به عنوان یکی از اجزای مالیات های مستقیم در لایحه بودجه سال 1391 کل کشور دارای بیش برآوردی معادل 1.236 هزار میلیارد ریال خواهد بود و در مجموع مالیات های مستقیم در لایحه بودجه سال 1391 نزدیک به 17 درصد بیش برآوردی نسبت به عملکرد پیش بینی شده برای بودجه سال 1390 دارد و به میزان 44.566 هزار میلیارد ریال عدم تحقق به چشم می خورد.
این گزارش در ادامه می افزاید: مالیات بر واردات به عنوان یکی از اجزای مالیات غیر مستقیم در لایحه بودجه سال 1391 دارای احتمال عدم تحققی معادل 35 درصد و در کل به میزان 45.516 هزارمیلیارد ریال از پیش بینی های صورت گرفته در خصوص عملکرد بودجه سال 1390 بیشتر است. مالیات بر کالاها و خدمات نیز در لایحه بودجه سال 1391 احتمال عدم تحققی معادل 30 درصد دارد که بیشترین میزان این بیش برآوردی متعلق به مالیات بر ارزش افزوده است. در نتیجه مالیات غیر مستقیم که حاصل جمع مالیات بر واردات و مالیات بر کالاها و خدمات می شود در مجموع بیش از 35 درصد نسبت به پیش بینی عملکرد سال 1390 دارای بیش برآورد است.
به طور کلی مالیات ها در لایحه بودجه سال 1391 دارای بیش برآوردی به میزان 24 درصد نسبت به عملکرد پیش بینی شده بودجه سال 1390 است. لذا ضروری به نظر می رسد مالیات ها در لایحه بودجه سال 1391 به 75 درصد رقم کنونی در لایحه تعدیل شود.
کسری بودجه و فشار بر بخش تولید
در نهایت و در جمع بندی نکات اشاره شده بالا می توان گفت، در صورتی که دولت مالیاتها را تعدیل نکند، کسری بودجه ناشی از برآورد، غیر واقعی از مالیات هیچ توانی برای حمایت از تولید در دولت باقی نمی گذارد، انهم تولیدی که باید هم با فشار مالیاتی دست و پنجه نرم کند و هم هزینه های ناشی از رشد قیمت حاملهای انرژی که امسال بازهم طبق قانون حداقل می تواند 20 درصد نسبت به سال 90 بالا برود.
/22231