چرا ساعد دوست‌داشتنی است؟

حاضرین این برنامه، افرادی گوناگون بودند که اشتراک‌شان، مهرِ ساعد باقری بود. برخی از شعرای هم‌نسل او، شاعران جوان، شاگردان ساعد در جلسات شعر، مخاطبان و مدیران حوزه فرهنگ و هنر و حتی بچه‌محل‌های سابقش در محله نازی‌آباد تهران، در این جلسه حاضر ‌بودند. مدتی که در سالن نشسته‌ بودم، ذهنم به این می‌اندیشید که ساعد چه دارد که این همه آدم متفاوت، او را این چنین دوست می‌دارند؟

ساعد باقری، پیش از هر چیز، شاعر خوبی است. شعرهای ساعد هم قوت و غنای ادبی دارد و هم برآمده از دل است و بر دل می‌نشیند. خیلی از دوستداران او، بیت‌ها یا فرازهایی از شعرهایش را در خاطر خود دارند و احتمالاً گه‌گاه آن‌ها را زیر لب با خود زمزمه می‌کنند و حال بهتری می‌یابند.

ساعد، تسلط کم‌نظیری نیز بر میراث کهن شعر و ادبیات فارسی دارد. در روزگاری که زبان غنی فارسی حتی در رسانه‌های رسمی، گاهی به ابتذال کشیده می‌شود، این تسلط و وسواس ساعد در درک صحیح و شناخت متون و اشعار فارسی در کنار بیان شیوای او، خیلی‌ها را با این میراث معنوی آشتی داده یا آشناتر کرده‌ است.

ترانه‌ها و آثار موسیقایی ساعد هم کم طرفدار ندارد. ساعد در کنار تسلطش بر شعر، شناخت منحصربه‌فردی از رابطه شعر و موسیقی نیز دارد. استاد مصطفی کمال پورتراب، از چهره‌های ماندگار موسیقی ایران، سال‌ها پیش در ستایش استعداد ساعد باقری جوان، گفته‌است: «... این شاعر و ادیب عالیقدر علاوه بر احاطه بر زبان فارسی، استعداد خارق‌العاده‌ای در تشخیص روابط تنگاتنگ موسیقی با صنایع و معانی و مفاهیم شعر و موسیقی دارد به حدی که این جانب پس از سال‎‌ها تجربه چنین موهبت بالقوه‌ای را در کسی جز ایشان ندیده‌ام...». همین استادی در تلفیق شعر و موسیقی، مزیتی است که خیلی از آثار موسیقایی که ترانه آن‌ها را ساعد سروده در ذهن مخاطبان ماندگار کرده‌ است و خیلی از دستِ کم هم‌نسلانِ من، در تنهایی‌شان و لحظه‌هایی که دنبال موسیقی خوب می‌گردند، آثاری را گوش می‌کنند که شعر آن‌ها از ساعد باقری است.

اما به قول یکی از شاعران جوانی که در این مراسم سخن می‌گفت، ساعد، فراتر از هر چیز، یک استاد و معلم برجسته است. خیلی از کسانی که امروز از نامداران شعر ایران به شمار می‌روند، حداقل برای مدتی پای درس ساعد نشسته‌اند و الحق که ساعد، استادی نکته‌سنج و راهنمای تیزهوشی برای شاعری است. این ویژگی ساعد، تنها نظر یک نفر نیست که تقریباً همه اهالی شعر بر آن واقف‌اند.

ساعد باقری، تجربه مدیریت فرهنگی نیز دارد و به گواه همکارانش، مدیری کاردان و منصف بوده‌است و چندین هنر و کار ماندگار دیگر.... در زمینه‌های مختلف فضل و هنر ساعد، مواردی خیلی بیشتر از این‌ها می‌توان ردیف کرد که هر کدام می‌تواند دلیلی باشد که دیگران یک نفر را صمیمانه دوست داشته‌ باشند.

اما ساعد باقری در کنار همه این‌ها، آنی دارد که خیلی‌ها را بنده طلعتِ او کرده‌ است: ساعد اصالت دارد. او به شدت خودش است و نفاق نمی‌ورزد. هم از عمق وجود، مؤمن است و هم اخلاقی نیکو دارد. صفاتی از جمله فروتنی، ادب، انصاف، سخاوت و... شخصیت ساعد را دوست‌داشتنی‌تر کرده‌است. وقتی در همهمه سالن، به این صفاتِ نیک ساعد می‌اندیشیدم، با مرور بیش از دو دهه آشنایی با او، دو ویژگی ممتاز او در ذهنم پُررنگ‌تر شد: اولاً ساعد حقیقتاً خیرخواه دیگران است و شخصیتی مِهرگستر دارد. خیلی‌ها که بعضاً فاصله سنی زیادی نیز با او ندارند، او را پناه و بزرگتر خود می‌دانند و وقتی به راهنمایی نیاز دارند یا می‌خواهند با یک بزرگتر، دردِ دل بگویند، به سراغ او می‌روند. ساعد، جوانمرد و مَحرم اسرار است و به هر شکلی که بتواند، از کمک به دیگران دریغ نمی‌کند. این ویژگی ساعد، مهر و محبت او را هم در دلِ شعرای هم‌نسلش، هم در دلِ جوان‌ترها و هم حتی در دلِ بچه‌محل‌های قدیمی او گذاشته‌است. دوم، این که ساعد عمیقاً راست‌گو و راست‌کردار است. کسانی که حتی با او در زمینه‌ای اختلاف نظر هم دارند، به صداقت و راستیِ ساعد شهادت می‌دهند. ساعد باقری وقتی سخنی می‌گوید، موضعی می‌گیرد یا رفتاری می‌کند، حقیقتاً به این می‌اندیشد و تلاش می‌کند که از موضع حق و مبتنی بر اعتقاداتش باشد نه از سر نفاق و منفعت‌طلبی و شاید همین ویژگی است که باعث شده ساعد همیشه حرفِ خود را بدون لکنت و صمیمانه و رسا بیان می‌کند.

هر بند از فضائل و هنرهای ساعد که گفته‌ شد، می‌تواند برای دوست داشتن او، دلیلی بسنده باشد و به قول معروف: آن چه خوبان همه دارند، او یک‌جا دارد. اما این ویژگی‌های اخلاقی ساعد باقری است که در روزگاری که نفاق و خودخواهی، رفته‌رفته دارد تبدیل به هنجارهای اجتماعی می‌شود، سرمایه‌ای ممتاز و نایاب است. دنیای شلوغ و پُر زرق و برقِ امروز، روح ساعد را نیالوده و او اصالتی دارد که مبتنی بر ایمان و باورهای قلبی است. چه قدر این دنیا نیاز دارد به ترویجِ مثل ساعد بودن. کاش می‌توانستیم «ساعد باقری» را تکثیر کنیم تا این جهان، به جهان بهتری برای زندگی تبدیل شود. عمر و عزت‌ش روزافزون و سایه‌اش مستدام.

*رئیس فرهنگسرای نیاوران

۲۴۲۲۴۲