با تغییر ذائقه و رفتار مشتریان، ظهور فناوری‌های نوظهور همچون ۵G و حرکت پرشتاب جهان به سمت ۶G، اپراتورهای ارتباطی در موقعیتی قرار گرفته‌اند که تحول دیجیتال دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام برای بقا و رقابت است. تجربه اپراتورهای بزرگ جهانی نشان می‌دهد که تنها با بازآفرینی مدل‌های کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، می‌توان به جریان‌های تازه درآمدی دست یافت؛ مسیری که اپراتورهای ایرانی از جمله همراه اول نیز ناگزیر به پیمودن آن هستند.
فشارهای محیطی و تغییر انتظارات مشتری
بازار ارتباطات در دهه اخیر با دگرگونی‌های بنیادین روبه‌رو شده است. مشتریان امروزی تنها به دنبال تماس و اینترنت ارزان نیستند، بلکه انتظار خدمات دیجیتال هوشمند، سرویس‌های ابری، محتوای اختصاصی و تجربه کاربری ممتاز دارند. این تغییرات، اپراتورها را وادار به بازتعریف نقش خود در زنجیره ارزش کرده است.
فناوری‌های نوظهور و الزام همسویی
ظهور نسل پنجم و ششم ارتباطی، اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی و واقعیت افزوده تنها فناوری‌های لوکس نیستند؛ بلکه به موتور محرک تحول دیجیتال در مخابرات تبدیل شده‌اند. اپراتورها اگر نتوانند خود را با این موج همسو کنند، نه‌تنها فرصت‌های جدید را از دست خواهند داد، بلکه در رقابت سنتی نیز عقب خواهند ماند.
تجربه اپراتورهای بین‌المللی
در سطح بین‌الملل، اپراتورهایی همچون Vodafone، AT&T و Deutsche Telekom مسیر تحول دیجیتال را با سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی، اتوماسیون و ایجاد مدل‌های جدید درآمدی آغاز کرده‌اند. این شرکت‌ها با جداسازی زیرساخت‌ها، جذب سرمایه خارجی و تمرکز بر خدمات دیجیتال، تلاش کرده‌اند اکوسیستم خود را بازآفرینی کنند.
به عنوان مثال، همکاری Vodafone با شرکت‌های فناوری در زمینه اتوماسیون شبکه و مدیریت داده‌های چندبازاری باعث شده است تا زمان گزارش‌دهی و تصمیم‌گیری تا ۷۰ درصد کاهش یابد و بهره‌وری شبکه به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند.
همچنین AT&T با ورود به خدمات ابری و همکاری با شرکت‌های بزرگی مثل Microsoft توانسته سبد خدمات خود را متنوع‌تر کند. این تحولات نشان می‌دهد که اپراتورهای بین‌المللی به جای مقاومت در برابر موج فناوری، آن را به فرصتی برای رشد و ورود به بازارهای تازه تبدیل کرده‌اند.
گذار از درآمد سنتی به خدمات نوین
درآمدهای سنتی اپراتورها از تماس صوتی و دیتای خام دیگر پاسخگوی هزینه‌های هنگفت سرمایه‌گذاری در شبکه‌های پرسرعت نیست. تجربه جهانی نشان داده است که خلق جریان‌های درآمدی جدید از طریق خدمات دیجیتال و M۲M تنها راه جبران این شکاف است.
تجربه جهانی نشان داده است که راهکار اصلی در خدمات دیجیتال و M۲M نهفته است؛ جایی که اپراتورها می‌توانند با ارائه خدماتی همچون کارخانه‌های هوشمند، خودروهای متصل، شهرهای هوشمند، سلامت دیجیتال و سرویس‌های ابری سازمانی به قراردادهای بزرگ و پایدار دست یابند.
به عنوان مثال، در اروپا اپراتورهایی مانند Deutsche Telekom و Telefónica با سرمایه‌گذاری در بخش IoT و خدمات سازمانی توانسته‌اند جریان‌های درآمدی تازه‌ای ایجاد کنند که ارزش آن فراتر از خدمات سنتی مخابراتی است.
این گذار البته ساده نیست و نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های نرم‌افزاری، هوش مصنوعی و همکاری با شرکت‌های فناوری است. اما تجربه نشان داده که بدون این تغییر، اپراتورها با خطر کالا شدن کامل خدمات و کاهش شدید حاشیه سود مواجه خواهند شد.
پیچیدگی‌های بازار و نقش مدیریت داده
بازارهای جهانی روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شوند. اپراتورها به چند بخش زیرساختی، خدماتی و مشتری‌محور تقسیم شده‌اند که این خود به پیچیدگی اکوسیستم افزوده است. مدیریت داده در چنین شرایطی بدون کمک هوش مصنوعی و سامانه‌های یکپارچه تقریباً ناممکن است.
جایگاه ایران در این مسیر
ایران نیز از این موج جهانی بی‌نصیب نمانده است. طبق گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تا پایان بهار ۱۴۰۴ کشور دارای ۲۳۸۰ سایت فعال ۵G بوده است که همراه اول با ۵۲ درصد سهم پرچمدار این عرصه بوده و ایرانسل نیز باقی سهم را در اختیار داشته است.
همراه اول؛ بازیگر جدی در صحنه تحول
همراه اول علاوه بر توسعه زیرساخت‌های ۵G، در حوزه اشتراک‌های M۲M نیز با ۶۸ درصد سهم بازار پیشتاز است. این آمار نشان می‌دهد که این اپراتور مسیر حرکت به سوی مدل‌های نوین درآمدی را آغاز کرده و ناگزیر است برای حفظ این جایگاه، به تحول دیجیتال در مقیاس گسترده تن دهد.
حضور در رویدادهای بین‌المللی
همراه اول طی سال‌های اخیر با حضور فعال در نمایشگاه‌ها و رویدادهای بین‌المللی فناورانه نشان داده که قصد دارد در مقیاس جهانی رقابت کند. این حضور، اگر با بازآفرینی مدل‌های کسب‌وکار همراه نشود، دستاوردی نخواهد داشت؛ اما در صورت همسویی با موج تحول، می‌تواند جایگاه ایران را در بازار جهانی ارتقا دهد.
تحول به مثابه ضرورت
در نهایت، تحول دیجیتال برای اپراتورها انتخابی لوکس نیست، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. تغییر رفتار مشتریان، ظهور فناوری‌های نو و رقابت جهانی، همه و همه فشارهایی هستند که اپراتورهایی مانند همراه اول را به سمت بازتعریف مدل‌های درآمدی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین سوق می‌دهند. آینده رقابت در مخابرات تنها از مسیر تحول می‌گذرد.