ارتش‌های پیشرفته برای ده‌ها سال در حملات دقیق از موشک‌های گران‌قیمت و در بمباران گسترده از توپخانه ارزان‌تر استفاده می‌کردند، اما جنگ اوکراین نشان داد که پهپادها می توانند هم ارزان باشند و هم دقیق. بنابر برخی برآوردها پهپادهای ایرانی شاهد تنها چند ده هزار دلار قیمت دارند و قادرند بیش از هزار و پانصد کیلومتر پرواز کنند.

به گزارش خبرآنلاین، به نقل از یورونیوز، این پهپادهای طراحی ایران به‌ویژه در اشباع و غلبه بر سامانه‌های پدافند هوایی بسیار موثر ظاهر شده‌اند. روسیه در حملات روزانه به اوکراین ده‌ها فروند پهپاد انتحاری شاهد را همزمان به پرواز در می‌آورد و این پهپادها هنگام برخورد با هدف منفجر می‌شوند. روسیه گاهی هم همراه با موج پهپادها چند موشک پرتاب می‌کند که با این کار احتمال عبور پرتابه‌ها از پدافند هوایی را افزایش می‌دهد.

آندره استور، فرمانده نیروی هوایی و فضایی هلند، گفت: «جنگ اوکراین اهمیت پهپادهای به‌صرفه و دوربرد را نشان داد و غرب در این مورد در جایگاه لازم، قرار ندارد. برای جنگ به منابع مالی عظیمی نیاز دارید.»

امروز شرکت‌هایی در آمریکا، چین، فرانسه، بریتانیا و دیگر کشورها روی پهپادهای بدون سرنشین الهام‌گرفته از شاهد ایرانی کار می‌کنند. اوکراین نیز دست‌کم طی دو سال گذشته با پهپادهای دوربرد به روسیه حمله کرده است و اخیرا از یک پهپاد بال‌مثلثی شبیه شاهد استفاده می‌کند.

به گفته تحلیل‌گران غرب با چالش‌های زیادی از جمله هزینه‌های سنگین نبرد دست‌وپنجه نرم می‌کند و از قافله عقب مانده است. ایران اوایل دهه ۲۰۰۰ توسعه پهپادهای شاهد را آغاز کرد. پیش از آن نیز اسرائیل و آفریقای جنوبی نمونه‌های مشابهی از آن را ساخته بودند. 

پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا در ماه ژوئیه خواستار گسترش ظرفیت تولید پهپاد در آمریکا و تجهیز یگان‌های رزمی به پهپادهای ارزان قیمت ساخت این کشور شد. پنتاگون در تابستان گذشته در یکی از برنامه‌های خود میزبان ۱۸ نمونه اولیه پهپادهای ارزان‌قیمت ساخت آمریکا بود. یکی از این پهپادها «لوکاس» نام داشت و ساخت شرکت «اسپکتر ورکس» (Spektre Works) بود که شباهت بسیار زیادی به پهپاد شاهد داشت.

این شرکت که بودجه دولتی دریافت کرده، محصول خود را «مقرون به صرفه» با نیازهای لجستیکی اندک توصیف کرده است. نمونه دیگری به نام «ارووهِد» ساخت شرکت Griffon Aerospace در آلاباما نیز همان شکل بال مثلثی شاهد را دارد. به گفته این شرکت، این پهپاد برای تولید انبوه طراحی شده و قابلیت پرتاب به شیوه‌های مختلف را دارد.

پهپادهای شاهد و نسخه‌های مشابه آن آن‌چنان رواج پیدا کرده است که شرکت‌هایی چون «گریفون» (Griffon) آمریکایی و «ساب» (Saab) سوئدی نیز نسخه‌های تمرینی برای هدف‌گیری را کاملا مشابه آن‌ها می‌سازند.

به گفته استیو رایت، مشاور دولت بریتانیا در حوزه طراحی پهپاد، طراحی بال مثلثی‌شکل پهپاد شاهد باعث شده تولید انبوه آن بسیار ارزان تمام شود. زیرا ساختار این پهپادها به گونه‌ای است که به قطعات پیچیده نیاز ندارد. همچنین ساخت بدنه از جنس فایبرگلاس یا فیبر کربن و به‌کارگیری موتور ملخی به جای موتور جت نیز هزینه‌ها را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

5858