غزال زیاری: در شب‌های اخیر ساکنان نیمه غربی کانادا یا آمریکا شاهد منظره درخشانی در آسمان بودند؛ چیزی شبیه به شهاب‌سنگ یا شهاب‌های در حال ورود به جو زمین!
اما واقعیت این‌طور نبود و اصلاً پای شهاب‌سنگی در میان نبود؛ این‌ها در حقیقت ماهواره‌های استارلینک هستند که در جو زمین می‌سوزند و این اتفاق با سرعت فزاینده‌ای در حال وقوع است. جاناتان مک‌داول، اخترفیزیک دان بازنشسته دانشگاه هاروارد اعلام کرده که در حال حاضر هرروز ، به‌طور میانگین دو ماهواره استارلینک در جو زمین می‌سوزند و این عدد در حال افزایش است.
در نگاه اول شاید این مسئله، موضوع نگران‌کننده‌ای به نظر برسد، اما لزوماً فاجعه‌بار نیست؛ چرا که احتمالاً این بخشی از برنامه طراحی‌شده پروژه است. در آخرین آمار رسمی منتشر شده، حدود ۸٬۵۰۰ ماهوارهٔ ارتباطی استارلینک در مدار پایین زمین (LEO) فعال هستند.
چرا ماهواره‌ها سقوط می‌کنند؟
از آنجا که ماهواره‌های استارلینک در مدار بسیار پایین زمین قرار دارند، با مقاومت قابل‌توجه جو بالایی زمین روبه‌رو می‌شوند. همین مقاومت باعث می‌شود که ماهواره‌ها برای ماندن در مدار، نیازمند افزایش منظم سرعت از طریق پیشرانش باشند.
جالب است که همین ویژگی در حقیقت نکتهٔ مثبت ماجراست؛ چرا که پیامد طبیعی این وضعیت آن است که هر ماهواره فقط حدود پنج سال می‌تواند در مدار باقی بماند. از سوی دیگر شرکت استارلینک در نظر دارد تا درمجموع بین ۱۲٬۰۰۰ تا بیش از ۴۰٬۰۰۰ ماهواره را به فضا بفرستد.
اگر به‌طور تقریبی تعداد ماهواره‌های موجود در فضا را ۱۵٬۰۰۰ ماهواره در نظر بگیریم و طول عمر میانگین آن‌ها را پنج سال فرض کنیم، استارلینک باید سالانه حدود ۳٬۰۰۰ ماهواره پرتاب و از مدار زمین خارج کند؛ این بدین معناست که روزانه و به‌طور میانگین حدود ۸ ماهواره در جو می‌سوزند.
چرا از مدار بالاتر استفاده نمی‌شود؟
در مدارهای بالاتر، ماهواره‌ها می‌توانند برای مدت طولانی‌تری فعال بمانند؛ اما یکی از مزیت‌های کلیدی مدارهای پایین این است که ماهواره‌ها به‌طور طبیعی سریع‌تر وارد جو زمین می‌شوند و می‌سوزند و همین موضوع، احتمال بروز پدیده‌هایی مثل سندروم کسلر را کاهش می‌دهد.
سندروم کسلر، وضعیتی زنجیره‌ای در مدار پایین زمین است که در آن افزایش تعداد زباله‌های فضایی باعث برخوردهای بیشتر می‌شود و درنتیجه زباله‌های بیشتری تولید خواهد شد. استارلینک با استقرار هزاران ماهواره در مدار بسیار پایین زمین، نه‌تنها احتمال وقوع چنین فاجعه‌ای را کاهش داده، بلکه اطمینان حاصل کرده که در صورت بروز آن، پیامدهایش سریع‌تر از بین می‌روند.
اما خطر برای زمین چقدر واقعی است؟
بااین‌وجود، ماجرا به همین سادگی هم نیست؛ اگرچه بیشتر قطعات در جو می‌سوزند، اما بخش‌هایی از زباله‌های فضایی ممکن است به سطح زمین برسند.
در گزارش سازمان هوانوردی فدرال آمریکا در سال ۲۰۲۳، پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۳۵ میلادی، به‌طور میانگین هر دو سال یک نفر در اثر سقوط زباله‌های ماهواره‌ای مجروح یا کشته شود. در بخش دیگری از این گزارش به این موضوع اشاره‌شده که تا آن زمان، ۸۵٪ از این زباله‌ها متعلق به ماهواره‌های استارلینک خواهند بود.
اگرچه احتمال وقوع چنین اتفاقی اندک است، اما این خطری است که نباید نادیده گرفته شود؛ هنوز مشخص نیست که اگر بقایای یک ماهوارهٔ استارلینک به کسی برخورد کند، چه مسئولیتی بر عهدهٔ چه نهادی خواهد بود.
طبق قوانین بین‌المللی، شرکت‌های خصوصی مستقیماً مسئول خسارت‌های ناشی از سقوط زباله‌های فضایی نیستند؛ بلکه کشور میزبان آن‌ها (که در مورد ماهواره‌های استارلینک، آمریکا است) باید پاسخگو باشد.
به بیان ساده‌تر، اگر آن‌قدر بدشانس باشید که در اثر سقوط زباله‌های فضایی، مجروح یا کشته شوید، بررسی و پیگیری این پرونده کار فوق‌العاده سخت و دشواری خواهد بود.
پس دفعهٔ بعد که در آسمان شب، نوری درخشان و زودگذر دیدید، به یاد داشته باشید که شاید آن شهاب‌سنگی که آرزویش دیدنش را کرده بودید، احتمالاً یکی از ماهواره‌های استارلینک در حال خداحافظی با مدار زمین است!
منبع: pcgamer
58321