به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، اختلافات میان علی شمخانی و حسن روحانی بار دیگر به رسانه‌ها بازگشته است؛ اختلافاتی که هر از گاهی تیتر رسانه‌ها می‌شود، اما این بار موضوع حساس‌تر از همیشه است. در حالی که پرونده ساقط کردن هواپیمای اوکراینی هنوز زخمی بر افکار عمومی است، شمخانی با طرح ادعاهایی علیه رئیس دولت‌های یازدهم و دوازدهم، دوباره این موضوع را به سرخط خبرها آورد.
رمزگشایی از یک ادعا
روز گذشته، فیلمی از علی شمخانی، عضو شورای دفاع، در رسانه‌ها منتشر شد که مقابل دوربین جواد موگویی نشسته و ادعاهای جدیدی را درباره هواپیمای اوکراینی مطرح می‌کند. پرونده‌ای که حساسیت‌های زیادی بر روی آن از سوی افکار عمومی وجود دارد و با گذشت نزدیک به ۶ سال از آن واقعه همچنان حساسیت درباره آن پابرجاست.
او در این فیلم تأکید می‌کند: «بعد از وقوع حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی، سردار باقری با من تماس گرفتند و بلافاصله به رئیس‌جمهور اطلاع دادم. وظیفه‌ای نداشتم که این خبر را به آقای ظریف اعلام کنم.» در این میان، برای رمزگشایی از ادعاهای اخیر شمخانی باید کمی به عقب برگشت، به ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸.
ساعت ۶:۱۹ صبح روز ۱۸ دی ماه ۹۸، در حالی که چند ساعت از «انتقام سخت» ایران با حمله به پایگاه عین‌الاسد آمریکا گذشته بود، خبر سقوط یک هواپیما و کشته شدن ۱۷۶ نفر از مسافران آن، همه را در شوک و بهت فرو برد. اظهارنظرهای اولیه نقص فنی هواپیما را عامل اصلی سقوط مطرح می‌کرد؛ سخنگوی اورژانس کشور در مصاحبه‌ای با ایرنا در دقایق اولیه حادثه اعلام کرد که هواپیما دچار نقص فنی شده و سقوط کرده است.
سپس سخنگوی سازمان هواپیمایی نیز در نخستین اظهارنظر در گفت‌وگو با ایلنا علت حادثه را نامشخص اعلام کرد. اما ساعتی پس از حادثه اولین ویدئو از سقوط هواپیما منتشر شد و بعد از انتشار آن برخی رسانه‌های خارجی همچون ایندیپندنت و نیویورک‌تایمز با استناد به تصاویر منتشرشده از محل سقوط، احتمال اصابت موشک و یا تیراندازی را مطرح و همین‌ها را عامل سقوط دانستند؛ موضوعی که در همان زمان توسط مقامات ایرانی تکذیب و رد شد. در نهایت پس از ۳ روز تکذیب‌های مکرر از سوی مقامات مهم کشوری و لشکری در ساعت ۷ صبح روز ۲۱ دی ماه ۹۸ ستاد کل نیروهای مسلح با انتشار بیانیه‌ای خطاب به مردم، مسئولیت سقوط این هواپیما را پذیرفت. بیانیه‌ای که شوک بزرگی به جامعه وارد کرد.
در بخشی از این اطلاعیه با اشاره به تهدیدات احتمالی آمده بود: «در چنین شرایط حساس و بحرانی، پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی (ره) حرکت نموده و هنگام چرخش، کاملاً در حالت نزدیک‌شونده به یک مرکز حساس نظامی سپاه و در ارتفاع و شکل پروازی یک هدف متخاصم قرار می‌گیرد که در این شرایط بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیرعمد، هواپیمای مذکور مورد اصابت قرار گرفته که متأسفانه موجب به شهادت رسیدن جمعی از هموطنان عزیز و جان‌باختن تعدادی از اتباع خارجی می‌گردد.»
همچنین، سردار حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه، در نشست خبری همان روز اعلام کرد که صبح روز چهارشنبه وقتی از این خبر مطلع شد، بلافاصله به مسئولان اطلاع داد: «به من گفتند که هدفی را زدیم، ولی تقارن آن یک مقدار من را به شک انداخت. من غرب کشور بودم، ولی بلافاصله به سمت تهران آمدم. ولی بین راه با مسئولان تماس گرفتم و گفتم این اتفاق افتاده و من احتمال بالا می‌دهم که هواپیمای خودی را زدیم.»
دولتمردان روحانی چه می‌گویند؟
از سوی دیگر، از نکات مهمی که شمخانی در اظهارات خود بیان کرده، دو نکته قابل توجه وجود دارد. نخست آنکه شمخانی ادعا کرده است از همان لحظات اولیه، رئیس‌جمهور وقت، حسن روحانی، را درباره علت اصلی این حادثه در جریان قرار داده است. این در حالی است که بررسی اظهارات و سخنان دولتمردان وقت حکایت از بی‌اطلاعی آنان از این ماجرا تا ساعتی قبل از انتشار بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح دارد. حسن روحانی در نشست خبری خود در ۲۷ بهمن سال ۹۸، در پاسخ به سوالی درباره زمان اطلاع از اشتباه انسانی در سقوط هواپیمای اوکراینی، بیان کرده بود: «من جمعه ظهر فهمیدم که این حادثه یک اشتباه انسانی بود.»
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در دولت روحانی نیز درباره این موضوع در مصاحبه‌ای گفته بود: «صبح پنج‌شنبه، بعد از جلسه دبیرخانه شورای امنیت ملی، معاون شمخانی از ظریف می‌خواهد که چیزی را اعلام کند؛ ظریف می‌گوید من هیچ چیزی نمی‌دانم، چه چیزی را اعلام کنم. ظریف به شمخانی می‌گوید در بیرون گفته شده به هواپیما شلیک شده که شمخانی می‌گوید این را هم داریم بررسی می‌کنیم. اینجا شک‌شان بیشتر شد.»
وی درباره زمان و نحوه اعلام خبر سقوط هواپیما نیز خاطرنشان کرده بود: «در جلسه، روحانی به قطعیت رسید که [هواپیما زده شده] و اصرار کرد که باید امشب به مردم اعلام شود. در جلسه مخالفت وجود داشت که ما به قطعیت نرسیدیم؛ روحانی می‌گفت تمام رسانه‌ها چیز دیگری می‌گویند، شما چیز دیگری می‌گویید؛ محکم بگویید هست یا نیست. بعد از جلسه توافق کردند که بیانیه بدهند؛ روحانی هرچه صبر کرد، دید بیانیه اعلام نمی‌شود. بالاخره شنبه اعلام شد.»
اما جان کلام شمخانی آنجایی است که گفته است: «من وظیفه‌ای نداشتم که این خبر را به آقای ظریف اعلام کنم.» این اظهارات کنایه‌آمیز دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، با اشاره به اظهارات ظریف در مصاحبه لو رفته با سعید لیلاز است که بیان کرده بود: «صبح چهارشنبه هواپیمای اوکراینی را زدند، من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه دبیرخانه شورای امنیت و عرض کردم که حالا دنیا می‌گوید موشک خورده است، اگر واقعاً موشک خورده است بگوید تا ببینم چطور می‌توانیم علاج کنیم. خدا شاهد است آنگونه با من برخورد کردند که انگار کفر ابلیس گفتم.» در واقع، شمخانی با بیان اینکه وظیفه‌ای برای در جریان گذاشتن محمدجواد ظریف، به‌عنوان وزیر امور خارجه، از جریان حادثه‌ای به این مهمی نداشته است، بدین معناست که می‌خواهد بر صحت بی‌اطلاعی او از سقوط هواپیما صحه بگذارد. از سوی دیگر این حرف شمخانی در خود تناقضی دارد؛ چرا که اگر رئیس دولت از ماجرا خبر داشته باشد قاعدتا به واسطه وظیفه ذاتی وزارت خارجه در هماهنگی با کشورهای ذینفع در حادثه، از سوی رئیس جمهور مطلع می‌شده است و عدم اطلاع‌رسانی به ظریف از سوی روحانی در صورت اطلاع، وجه منطقی ندارد؛ آن هم در شرایطی که افکار عمومی به شدت در این موضوع ملتهب بوده است.
انتقامی که ناکام ماند
اینکه در ذهن شمخانی هنگام طرح چنین ادعایی درباره هواپیمای اوکراینی چه گذشته و چه نیتی در سر داشته است، بر هیچ‌کس عیان نیست؛ اما اختلافات میان او و رئیس‌جمهور وقت، علی‌الخصوص در ماجرای مربوط به مذاکرات احیای برجام در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰، این گمانه که که او به دنبال انتقام‌گیری بوده است را تقویت می‌کند. انتقام‌گیری که با مرور اظهارات دولتمردان سابق و آشکار شدن تناقضات اظهارات شمخانی، با شکست مواجه شد.
به بیان دیگر، جدا از آنکه حسن روحانی با عدم تمدید حکم شمخانی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی در دولت دوازدهم، مخالفت خود را با حضور او در این سمت نشان داده بود، کارشکنی‌هایی که در زمان احیای مذاکرات برجام از سوی شمخانی و چند تن از اعضای شعام صورت گرفت، باعث شد تا روحانی سکوت خود را شکسته و پرده از سیاسی‌بازی‌ها در آن دوران بردارد. هرچند شمخانی در آن زمان به‌صورت مستقیم مخالفت خود را با برجام علنی نکرده بود، اما رسانه نزدیک به این چهره، با خبرسازی‌های متعدد سعی در سنگ‌اندازی در سد راه تیم دیپلماسی دولت روحانی داشت.
حال اظهارات اخیر شمخانی می‌تواند نشانه‌ای از تسویه حساب با افشاگری‌های حسن روحانی و تیم او درباره مواضع و اقدامات شمخانی در کارشکنی علیه احیای برجام داشته باشد و به همین دلیل با دست گذاشتن بر روی چنین پرونده حساسی، تلاش کرده تا افکار عمومی را علیه روحانی بشوراند؛ همان افکار عمومی که بابت لاپوشانی سه روزه و تاکید بر فنی بودن علت حادثه، به شدت عصبانی بوده و هست و همچنان آن را از یاد نبرده است. از زاویه دیگر می‌توان گفت شمخانی به سبب آنکه طبق روایات اعضای دولت روحانی ازهمان روز اول تقریبا در جریان بوده، با این سخنان خواسته تا برای خودش یک شریک دست و پا کند.
از دیگر سو، از آنجایی که این روزها به سبب فعال شدن مکانسیم ماشه، مخالف‌خوانی‌های شمخانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و هم‌تیمی‌هایش در مخالفت با احیای برجام دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و افکار عمومی یکی از مقصران این شرایط را گعده‌ی قدرتمند مخالفان احیای برجام در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ می‌داند، خواسته با طرح چنین ادعاهایی در جبهه‌ای دیگر حسن روحانی را زمین‌گیر کند؛ اما حافظه تاریخی جامعه خبرهای به نقل از منبع آگاه در رسانه نزدیک به شمخانی را که مذاکرات احیای برجام را تحت تاثیر خود قرار می‌داد و باعث ایجاد مشکل در روند مذاکرات می‌شد را با خاطر دارد؛ اقداماتی که حتی با واکنش دفتر ریاست جمهوری همراه بود و موجب درگیری لفظی میان رئیس دفتر روحانی و دبیرخانه شعام شد.
حالا پس از روایت عجیب شمخانی از چند ساعت گیر کردن زیر آوار منزل خود پس از حمله اسرائیل و اقامه نماز صبح زیر آوار، که سوالات زیادی را برای مخاطب ایجاد کرد، یک روایت عجیب دیگر رو کرده است؛ اطلاع رئیس جمهور وقت از علت ساقط شدن هواپیمای اوکراینی و بی‌اطلاعی وزیر خارجه‌ی همان دولت؛ آن هم ناگهان ۶ سال بعد از حادثه!
29215