به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، صحبتهای حسین عبده تبریزی درباره احتمال شکلگیری ابرتورم در ایران با واکنشهای زیادی روبرو شد.
فرارو نوشت: برخی از کارشناسهای اقتصادی صحبتهای حسین عبده تبریزی را فاقد مبنای تحلیلی دانستند و حتی عده دیگری بیان این حرفها را در راستا مقاصد سیاسی و اقتصادی خاص تعبیر کردند. با این حال چیزی که احتمالا حسین عبده تبریزی را بهعنوان یک کارشناس اقتصادی به اعلام هشدار درباره ابرتورم رسانده، روند بدون توقف افزایش نرخ تورم در یک سال گذشته است. اعداد و ارقامی که مرکز آمار ایران از نرخ تورم عمومی و ماهانه اعلام میکند فاصله زیادی با تعاریف مرسوم ابرتورم دارد. اما از یک طرف دیگر مرور وقایعی که از سال ۲۰۱۴ به بعد در ونزوئلا رخ داد، میتواند این نگرانی را ایجاد کند که در صورت تداوم وضعیت فعلی، خطر نزدیک شدن به شرایط تورمی بسیار شدید -نه لزوما ابر تورم- را نباید دستکم گرفت.
ابرتورم چیست؟
ابرتورم زمانی اتفاق میافتد که پول رسما به یک تکه کاغذ تبدیل شود. در شرایطی که ابرتورم حاکم میشود، پول کاغذی و اعتبار موجود در حسابهای نقدی ارزششان را از دست میدهند.
نشانههای ظاهری ابرتورم حداقل در مثالهای تاریخی بهشکلی است که مردم پول را کیسهکیسه جابهجا میکنند. نشانه ظاهری بعدی هم این است که از زمان اقدام برای خرید کالا تا انجام خرید، قیمت کالا قابلیت افزایش چند برابری را پیدا میکند.
قیمت کالا جوری تغییر میکند که مغازهدار از درج قیمت روی اقلام خودداری میکند و عبارت قیمت لحظهای مدام به گوش خریدار میرسد. اینها فقط بخشی از نشانههای ظاهری ابرتورم بهحساب میآید که نمونههای آن را در کشورهایی مثل مجارستان و ونزوئلا نقل میکنند.
ابرتورم چه زمانی رخ میدهد؟
نرخ تورم تعریف مشخصی دارد و به دو شکل معنا پیدا میکند. نرخ تورم نقطهبهنقطه و نرخ تورم ماهانه. منظور از نرخ تورم، محاسبه سرعت رشد قیمتهاست. زمانی که از تورم نقطهبهنقطه صحبت میشود، بازه زمانی را در یک سال اخیر میگذارند و تورم ماهانه هم میزان افزایش قیمتهای یک ماه را درقیاس با ماه قبل میسنجد.
نرخ ابرتورم هیچوقت قرار نیست مشخص باشد. یعنی هیچوقت توافقی روی عدد تورمی که بهمعنای ابرتورم تعبیر میشود، وجود نداشته.
ابرتورم زمانی اتفاق میافتد که پول رسما به یک تکه کاغذ تبدیل شود
فیلیپ کاگان در دهه ۵۰ میلادی بهعنوان یک اقتصاددان در دانشگاه کلمبیا تدریس میکرد و برای اولینبار شاخص عددی مشخصی برای ابرتورم تعریف کرد. طبق استدلال کاگان هر وقت نرخ تورم ماهانه به عددی بالای ۵۰ درصد رسید، آن کشور با ابرتوم درگیر شده.
یعنی میزان افزایش قیمت کالا و خدمات به طور متوسط ۵۰ درصد بیشتر از ماه قبل باشد. قبول نظریه کاگان مشخص میکند در شرایط ابرتورم نرخ تورم نقطهبهنقطه یعنی افزایش قیمت یکساله کالا و خدمات بالای ۱۳ هزار درصد باشد.
آیا ابرتورم در ایران نزدیک است؟
بحث ابرتورم در ایران حداقل در برهه اخیر بعد از صحبتهای حسین عبده تبریزی بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفت. حسین عبده تبریزی بهعنوان کارشناس اقتصادی به موضوع تورم احتمالی سه هزار درصدی در ایران پرداخت. در رد و تایید صحبتهای حسین عبده تا دلتان بخواهد نقد و بررسی وجود داشته که حداقل در این مطلب قصد ورود به آن را نداریم.
روی کاغذ با تورم ماهانه ۳.۴ درصدی طرف هستیم. نرخ تورم نقطهبهنقطه نیز در محدوده ۴۹.۵ درصد ایستاده اما چیزی که احتمالا حسین عبده را بهعنوان یک کارشناس اقتصادی به اعلام هشدار درباره ابرتورم رسانده، روند بدون توقف افزایش نرخ تورم در یک سال گذشته است. نرخ تورم نقطهبهنقطه اواخر پاییز پارسال در محدوده ۳۰ درصد قرار داشت و بعد از یک سال آماده عبور از مرز ۵۰ درصد شده است.
ابرتورم در مجارستان و ونزوئلا
کلمه ابرتورم در سالهای اخیر اغلب شنوندهها را یاد ونزوئلا میاندازد اما ماجرایی که سال ۱۹۴۶ در مجارستان رخ داد میتواند صاحب عنوان بدترین ابرتورم تاریخ باشد.
نرخ تورم ماهانه مجارستان ۱۹۴۶ تا ۱۳ هزار تریلیون درصد بالا رفت. طوریکه میگویند قیمت کالا بعد از فقط چند ساعت دو برابر میشد. تصاویر حمل بستههای اسکناس با گاری و فرغون اولینبار در همین مجارستان به ثبت رسید و تعداد صفر اسکناسهای رایج تا ۱۷ پیش رفت.
ابرتورم ونزوئلا از سال ۲۰۱۲ آرامآرام شکل گرفت. تا سال ۲۰۱۴ اوضاع آنقدرها هم حاد نبود. نرخ تورم سالانه در ونزوئلا ۲۰۱۴ کمتر از ۷۰ درصد بود اما در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ این شاخص حیاتی به ترتیب به ۱۸۱ و ۸۰۰ درصد ارتقا پیدا کرد. سال ۲۰۱۷ نرخ تورم ونزوئلا از مرز چهار هزار درصد عبور کرد و از ۲۰۱۹ به بعد درباره تورم بالای یک میلیون درصد در این کشور صحبت میشد.
۲۲۳۲۲۵