به گزارش خبرآنلاین، «اطباق الذّهب فی المواعظ و الخطب» عنوان کتابی است به زبان عربی و سبک مقامات از شرف الدین شفروه شاعر و نویسنده بزرگ فارسی زبان قرن شش قمری که سالها است در کشورهایی نظیر مصر، لبنان و هند به عنوان کتاب درسی مورد استفاده قرار گرفته و شروح مختلفی مثل شرح یوسف نبهانی بر آن نوشته شده است.
آنطور که سایت کتابخانه مجلس نوشته، آنچه که این کتاب را اهمیت دو چندان بخشیده وجود نسخه خطی ترجمه‌ای به زبان فارسی از این کتاب است آن هم با فاصله‌ای تقریباً نزدیک به عصر مولف. موضوع این کتاب حکمت عملی است که با تأثّر از کتاب اطواق الذهب زمخشری و با استناد از اوایل قرن هشت قمری موجود است که به لحاظ اشتمال بر گنجینه وسیعی از لغات قدیمی و مختصات سبکی و دستوری، بسیار به کار ادبیات فارسی می‌اید.
سده 7 و 8 از حیث ادوار سبک شناسی متون فارسی، دوره نگارش متون نثر به سبک مصنوع و متکلف است و اگر کتابی هم به زبان ساده نوشته می‌شد ویژگی‌های سادگی عصر خود را داشت، یعنی از زبان ساده دوره‌های قبل به ویژه دوره سامانی در آن خبری نبود.
ترجمه این کتاب با اینکه متعلق به دوره فنی نثر فارسی است اما بسیاری از خصوصیات سادگی نثر دوره سامانی و برخی اختصاصات لهجه خراسان آن عصر را در بردارد.
عبدالحمید ربیع‌نیا و ولی علی‌منش، مصححان اثر مقدمه مفصلی بر آن نگاشته‌اند، و در آن از احوال مؤلف، سبب تألیف کتاب، نگارش به سبک مقامات و کتاب اطواق‌الذهب زمخشری، ذکر احوال مترجم و سال ترجمه کتاب، ویژگی‌های سبک شناسی و دستوری، واژه‌ها و ترکیبات ترجمه‌ای، برخی از ویژگی های رسم الخط و شیوه نگارش نسخه مجلس، شیوه تصحیح و تحقیق کتاب سخن گفته‌اند.
رسول جعفریان، رییس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، در مقدمه خود بر این کتاب نوشته‌است:
«یکی از زمینه‌های توسعه ادب فارسی از قرن ششم به این سو، وجود نوعی حس دینی ـ علمی در ترجمه متون عربی به زبان پارسی زبانان بود. داستان از این قرار بود که متون دینی در درجه اول به زبان عربی و مورد استفاده دانشمندان و عالمان بود. آنان با یادگیری عربی به تحصیل آن متون پرداخته و پس از آن به زبان پارسی آنها را به توده‌های مردم منتقل می‌کردند. این رویه برای قرنها ادامه داشت و تاکنون نیز رایج است. در گذر زمان، تلاش شد تا برخی از این متون که مورد استفاده بیشتر مردم بود به پارسی درآید. این کار با ترجمه قرآن آغاز شد و در این مسیر شمار زیادی قرآن مترجَم پدید آمد که زمینه‌ای برای توسعه ادب پارسی و گسترش لغات بود. به تدریج دایره ترجمه بیشتر و بیشتر شد و نه تنها سبب افزونی لغات در زبان فارسی شد، روی ادبیات و شعر فارسی تأثیر شگرف گذاشت. بدین ترتیب درهم تنیدگی زبان عربی و فارسی باز هم فزونی یافت.در میان متون ترجمه شده، ترجمه آثار دینی ادامه یافت و شماری از آثار عربی به تدریج در قرن هفتم و هشتم به فارسی درآمدند.
نهج البلاغه یکی از متونی است که در این زمینه مورد توجه قرار گرفت. علاوه بر آن، مجموعه هایی که ترکیبی از ادب و حدیث بود نیز به دلیل آن که همزمان چندین فایده در بر داشت، ترجمه شد. این آثار شامل ترجمه متن های ادبی ـ حدیثی می شد که کلمات حکیمانه‌ای در بر می‌داشت و با توجه به اهمیت بحث امثال و حکم در زبان عربی و فارسی و فراوانی استفاده از این قبیل کلمات در نگارش متون تاریخی، نهضت ترجمه آنها به فارسی قابل درک است. به عبارت دیگر، از هنگامی که در قرن هفتم به بعد نگارش متون فارسی در حوزه تاریخ و تصوف و ادب آغاز شد، نویسندگان سخت نیازمند کلمات حکیمانه رایج در عربی بودند تا آنها را در لابلای متون خویش استفاده کنند. بنابرین لازم بو دکه متونی مانند همین اطباق الذهب به فارسی درآید تا به تناسب از جملات آن که برای نویسندگان متوسط در فارسی قابل فهم نبود، پس از ترجمه، مورد استفاده قرار گیرد.
در مقدمه این اثر، شرحی در باره مؤلف اطباق الذهب داده شده اما گفته شده است که مع الاسف مترجم فارسی آن ناشناخته است. با این حال، ناشناخته ماندن مترجم، چیزی از اهمیت علمی کتاب نمی کاهد، چرا که مهم همین عبارات و ترکیبات و لغات است که غنای زبان فارسی را در آن برهه از تاریخ نشان می‌دهد.
در این کتاب صد مقاله آمده است و بعد از ذکر عربی هر مقاله فارسی آن در زیر هر کدام با توضیحاتی در پانوشت ذکر شده است. نمایه کاملی از آیات در پایان کتاب و به دنبال آن کتابنامه آمده است. تصویر نسخه خطی مجلس نیز بطور کامل در انتهای کتاب بصورت تمام رنگی امده است.»
این اثر که مترجم آن ناشناخته است، در 404 صفحه، توسط انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به قیمت 14هزار تومان منتشر شده است.
6060