براساس آمارهای بانک مرکزی دولت درسال 87 توانسته درآمدهای مالیاتی خود را از میزان پیش‌بینی شده در بودجه فراتر ببرد.
در سال 87 میزان درآمدهای مالیاتی دولت بالغ بر 25درصد رشد داشته و به رقم 9/23هزار میلیارد تومان رسیده است که این رقم نشان‌دهنده تحقق 110 درصدی درآمدهای مالیاتی پیش‌بینی شده در بودجه سال 87 بوده است.
براساس آمارهای بانک مرکزی درصد تحقق درآمدهای مالیاتی از سال 84 تا 86 به ترتیب 103، 85و97 درصد بوده است و به این ترتیب می‌توان گفت درصد تحقق درآمدهای مالیاتی دولت در سال 87 بالاترین دستاورد دولت نهم طی چهارسال فعالیتش محسوب می‌شود.
افزایش سهم مالیات‌ها در درآمدهای غیرنفتی
این دستاورد دولت افزایش سهم مالیات‌ها در درآمدهای نفتی و کاهش تراز بودجه جاری دولت در مقایسه با درآمدهای غیرنفتی را موجب شده است. بر این اساس دولت در سال 87 توانسته بالغ بر 2/63درصد از درآمدهای غیر نفتی خود را از محل مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تأمین کند.
همچنین میزان پوشش بودجه جاری دولت از طریق درآمدهای مالیاتی در سال 87 به 7/24درصد رسیده که این رقم اگرچه در مقایسه با سال 84 کاهش محسوسی داشته است ولی به شکلی طی دوسال 86 و87 روندی ثابت را به رغم افزایش‌های شدید هزینه‌های جاری پیدا کرده است و می‌توان گفت افت اندک پوشش بودجه جاری از محل درآمدهای مالیاتی ناشی از رشد 9/33درصدی هزینه‌های جاری دولت در سال 87 بوده است.
دولت توانسته طی چند سال اخیر باتکیه بر اصلاحات انجام‌شده در سیستم وصول مالیات‌ها درآمدهای مالیاتی خود را افزایش دهد؛ از جمله این اصلاحات تکیه بر خوداظهاری به عنوان محور کسب درآمدهای مالیاتی از یکسو و افزایش تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی از سوی دیگر است که از زمان اجرای قانون تجمیع عوارض از سوی سازمان مالیاتی به مؤدیان مالیاتی ارائه شد.
افزایش درآمدهای مالیاتی به عنوان یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های دولت در راستای کاهش اتکا به نفت در دو برنامه توسعه سوم و چهارم مورد تأکید قرار گرفته بود که به نظر می‌رسد مجریان برنامه چهارم در این زمینه موفق‌تر از برنامه‌های قبلی عمل کرده‌اند.
| مقایسه سهم مالیات در درآمدهای غیر نفتی دولت | ||||||||||||
| سال | 1384 | 1385 | 1386 | 1387 | ||||||||
| تحقق | پیش بینی | صد تحقق | تحقق | پیش بینی | صد تحقق | تحقق | پیش بینی | صد تحقق | تحقق | پیش بینی | صد تحقق | |
| مالیات | 134574.4 | 130160.4 | 103.39 | 151620.9 | 177617.3 | 85.36 | 191815.3 | 197294.8 | 97.22 | 239741.4 | 217155 | 110.40 |
| سایر درآمدها | 332676.2 | 156726.7 | 212.27 | 79509.9 | 66838.1 | 118.96 | 106387.8 | 80213.7 | 132.63 | 139597.1 | 121598.1 | 114.80 |
| کل درآمدهای غیر نفتی دولت | 467250.6 | 286887.1 | 162.87 | 231130.8 | 244455.4 | 94.55 | 298203.1 | 277508.5 | 107.46 | 379338.5 | 338753.1 | 111.98 |
| هزینه های جاری | 597759 | 382829.1 | 156.14 | 415788.1 | 401160 | 103.65 | 421334.1 | 399399.7 | 105.49 | 564290 | 621126 | 90.85 |
| سهم مالیات به کل درآمدهای غیر نفتی | 28.80 | 65.60 | 64.32 | 63.20 | ||||||||
| نسبت درآمدهای مالیاتی به بودجه جاری | 55.65 | 19.12 | 25.25 | 24.74 | ||||||||
دستاورد قابل تقدیر
نگاهی به روند روبه‌رشد درآمدهای مالیاتی در شرایط رکود اقتصادی نشان می‌دهد سازمان امور مالیاتی طی سال‌های گذشته توانسته چتر مالیاتی خود را گسترش دهد و به رغم تعدیل‌های صورت گرفته در نرخ‌ها میزان درآمدهای مالیاتی دولت را واقعی‌تر کند.
البته این روند تا زمانی که سهم پوشش بودجه جاری از محل این درآمدها به مرزهای 100درصد نزدیک نشود به هدف غایی خود یعنی عدم اتکای دولت و اقتصاد به درآمدهای حاصل از صدور نفت خام نزدیک نشده است و دولت باید تلاش کند از یکسو با مهار رشد هزینه‌های جاری خود و از سوی دیگر با رونق دادن به فعالیتهای مولد اقتصادی در زیر چتر مالیاتی زمینه را جهت قطع ارتباط درآمدهای دولت از صادرات نفت خام فراهم کند.
اگرچه در کارنامه دولت نهم می‌توان برداشت بی‌رویه از محل حساب ذخیره ارزی، افزایش هزینه‌های جاری و بزرگ کردن ابعاد دولت در زمینه‌های سرمایه‌گذاری و دخالت در اقتصاد را به عنوان شاخص‌های مورد انتقاد برشمرد ولی رشد درآمدهای مالیاتی رخ داده باید به عنوان دستاورد بزرگ دولت نهم مورد عنایت قرار گیرد آن هم در وضعیتی که شاهد رکود شدید اقتصاد ایران و جهان در نیمه دوم فعالیت این دولت بوده‌ایم.
بررسی دقیق آمارهای مربوط به تراز عملیاتی دولت نشان می‌دهد آنچه در سال‌های 84تا 87 باعث خنثی شدن سهم مؤثر مالیات در پوشش هزینه‌های جاری دولت شده است بی‌انضباطی و رشد بی‌قاعده هزینه‌های جاری دولت بوده است بی‌انضباطی که به رغم تلاش دولت برای اجرای سیاست‌های انقباضی طی سال‌های 85 و 86 باعث شده میزان هزینه‌های جاری محقق در مقایسه با ارقام پیش‌بینی شده به ترتیب 103و 105 درصد باشد و در سال 84 نیز این شاخص به رقم 156 درصد رسیده است که می‌توان آن را اوج بی‌انضباطی مالی دولت نهم در نخستین سال فعالیتش دانست همین مسئله باعث شده به‌رغم رشد درآمدهای مالیاتی درنهایت شاهد ایجاد یک روند کاهشی در نسبت درآمدهای مالیاتی به هزینه‌های جاری دولت منجر باشیم.