درحالی که دیگران درحال فتح بازارهای جهانی هستند، در کشور ما هنوز این بحث وجود دارد که جایگزینی واردات بهتراز توسعه صادرات است و این که به درون بنگریم، بهتر از این است که برون‌نگر باشیم. نباید از بالارفتن حجم واردات هراس داشته باشیم. تقبیح واردات خوب نیست به این دلیل که نظام اقتصادی جهان به صورت جاده‌ای دوطرفه طراحی شده و اقتصادهایی که به صورت جاده یک‌طرفه عمل می‌کنند، هرگز موفق نخواهند بود. چه اشکالی دارد اگر 200میلیارد دلار واردات داشته باشیم و درمقابل بتوانیم 300میلیارد دلار صادرات کنیم؟ در این صورت چرا باید از افزایش واردات هراس داشته باشیم؟ اگر ما کشوری باشیم که وارداتی نداشته باشیم آیا درست است؟
در این خصوص باید از اقتضائات و شرایط جهانی استفاده کنیم و نباید نگاه‌مان در جغرافیای کشور خودمان باشد بلکه باید به جهان به عنوان یک بازار با پتانسیل بالا نگاه کنیم. باید با همه سازمانهای جهانی در ارتباط تعاملی باشیم و قطعاً هیچ ذهن اقتصادی به این فکر نمی‌کند که نیازهای خود را خود تأمین کند و متکی به تولیدات خود باشد هر چند که این نگرش شدنی نیست و باعث بر هم خوردن امنیت ملی می‌شود چرا که نمی‌توان از واردات کالا جلوگیری کرد.
با استدلال تقویت تولید که نمی‌توان از واردات جلوگیری کرد و حتی جلوگیری از واردات باعث پیشرفت تولید نمی‌شود چرا که تولید وابسته به واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه است. در واردات باید به تنظیم و تعادل اقتصاد توجه شود چرا که نمی‌توان به بهانه جلوگیری از واردات کشور را در بحران نگه داشت.
این تصور که واردات به معنای مصرف تلقی می‌شود، غیرمنطقی است. در مدیریت واردات بحث مقدار مهم نیست بلکه اثرگذاری و هدف از واردات مهم‌تر است. البته هیچ‌کس از این دیدگاه که واردات به معنای ازبین رفتن منابع است، دفاع نمی‌کند ولی به عنوان مثال این مسئله که بسیاری از واحدهای صنعتی فعال در شهرک‌های صنعتی با یک‌سوم ظرفیت کار می‌کنند به دلیل نگرش‌های نادرست به موضوع واردات است.
بدیهی است که باید موضوع واردات از انسجام و برنامه مشخصی برخودار باشد، چرا که با دیوار بلند کشیدن به دور کشور و ممانعت از واردات مشکل حل نمی‌شود. همچنین بزرگترین هدف واردات باید در جهت تولید و صادرات باشد و از این طریق می‌توان به سمت افزایش ارزش افزوده حرکت کرد.
باید توجه داشت که با اتخاذ استراتژی ایجاد توازن میان واردات و صادرات تعادل مناسبی در حوزه اقتصاد کشور ایجاد می‌شود. همچنین اگر به استراتژی تجاری منطقی و عقلانی نگاه نکنیم این نگرانی وجود دارد که از مسائل امنیتی به چالش برسیم.
چرا که استراتژی تجاری و واقع‌نگری به اقتصاد در ایجاد امنیت و توسعه نقش مهمی ایفا می‌کند و برهمین اساس اگر استراتژی مناسب برای شرایط اقتضایی درپیش گرفته نشود کشور در حوزه اقتصاد به طور قطع با چالش‌هایی مواجه می‌شود.
درحالی که کج نگاه کردن به استراتژی تجاری موجب ایجاد هزینه‌ها می‌شود، برخی به این نگرش منفی با هاله‌ای از تقدس نگاه می‌کنند.این بحث‌ها همچنان این حقیقت را به رخ می‌کشد که اقتصاد ایران ازنبود استراتژی رنج می‌برد واین مشکل در مقوله صادرات بیش از سایر بخش‌ها مشهود است.
شکل‌گیری صادرات تا حد زیادی نمایانگر توسعه است زیرا زمانی صادرات صورت می‌گیرد که الزامات و استانداردها تولید رعایت شده باشد و محصول و خدمات از کیفیت خوب و رقابتی در سطح دنیا برخوردار باشند بنابراین زمانی که ما کالایی را صادر می‌کنیم نشانگراین است که فرایند تولید به خوبی انجام گرفته است.
در شرایط حاضر نیز یکی از مهم‌ترین راههای برون رفت از رکود تورمی توجه عملیاتی به صادرات است. صادرات گلوگاه تنفسی اقتصاد کشور را باز می‌کند و ضعف‌های تولیدی و صنعتی داخلی را برطرف می‌کند. بنابراین حمایت از صادرات می‌تواند بسیار راه گشا باشد.
درحالی که ایران پتانسیل دستیابی به صادرات 300 میلیارد دلاری دارد، به صادرات 20 میلیارد دلاری و تراز بازرگانی 70میلیارد دلاری دل بسته‌ایم که این به هیچ عنوان در شأن اقتصاد ایران نیست. پتانسیل تولید در ایران نباید فقط برای جمعیت 70 میلیون نفری کشور صرف شود بلکه باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که ایران در بخش تولید و صادرات باید به بازارهای منطقه‌ای و جهانی بیندیشد.
دیگر در بازار جهانی مشکلی به نام کمبود کالا وجود ندارد. در بازار جهانی رقابت میان صادرکنندگان سخت شده است زیرا در شرایط فعلی، مشکل کمبود کالا در دنیا وجود ندارد. در حال حاضر استفاده بهینه از منابع، تولید کالای با کیفیت و ارائه خدمات پس از فروش مناسب از جمله عواملی است که به صادرکنندگان امکان حضور در بازار کشورهای مختلف را می‌دهد. همچنین در شرایط فعلی کیفیت رمز ماندگاری در بازارهای صادراتی است. این امر به خودی خود رقابت میان صادرکنندگان را سخت کرده است.
*رئیس اتاق بازرگانی تهران
تاریخ انتشار: ۲۵ آبان ۱۳۸۸ - ۱۷:۰۵
یحیی آل‌اسحاق
منبع: خبرآنلاین