در روزهای پایانی سال گذشته خبری از مصوبه هیات وزیران رسید که بر اساس آن بهره‌برداری از محدوده‌های دارای پتانسیل معدنی در درون مناطق چهارگانه محیط زیست در راستای استفاده بهینه از ذخایر معدنی و راه‌اندازی معادن راکد در شمار وظایف ستاد اجرایی هر استان در حوزه فعالیت‌های معدنی قرار داده شده است. درباره عواقبی که این کار برای مناطق حفاظت شده در پی خواهد داشت با ناصر مقدسی، مدیرکل دفتر زیستگاه‌های سازمان محیط زیست گفت‌وگو کردیم:
آقای مقدسی، با مصوبه هیات وزیران درباره اجازه بهره‌برداری از معادنی که در مناطق حفاظت شده قرار گرفته‌اند، این سوال پیش می‌آید که این مناطق بخش مهمی از معادن کشور را در خود جا داده‌اند؟
اعتراض ما هم به همین است که مگر این مناطق چه مقدار از بخش معدن را در خود جا داده‌اند؟ در حال حاضر مناطق حفاظت شده فقط 10 درصد از خاک کشور را به خود اختصاص داده‌اند و برای خود ما هم سوال است که اکنون از تمامی معادنی که در 90 درصد باقی‌مانده خاک کشور وجود دارد به درستی بهره‌برداری شده که نوبت به معادن موجود در مناطق حفاظت شده رسیده باشد؟ ضمن این که حتی اگر بخش زیادی را در خود داشته باشند، پس دیگر با این کار چه فرقی بین این مناطق و مناطق آزاد وجود دارد و اصلا چرا اسم این مناطق حفاظت شده باقی بماند؟
به نظر شما هدف اصلی از این کار چه بوده است؟
اینطور به نظر می‌رسد که این مصوبه در راستای اهداف اشتغالزایی بوده است. این در حالی است که اگر به دنبال عرصه‌هایی برای ایجاد اشتغال هستند باید گفت معادن واقع شده در این مناطق به میزانی نیستند که این مشکل را حل کنند. علاوه بر این، مشکلی که در حال حاضر وجود دارد این است که در بحث معادن با خام فروشی مواجهیم. اشتغال در فرآوری نهفته است و اگر با این کار به دنبال اکتشاف و صادرات مواد خام باشیم باز هم مشکلی از اشتغال حل نمی‌شود. اگر می‌خواهیم کاری در این زمینه صورت بگیرد باید تغییر رویکرد بدهیم و خام‌فروشی را کنار بگذاریم.
فکر می‌کنید با این مصوبه چه آسیب‌هایی به مناطق حفاظت شده وارد شود؟
مناطق حفاظت شده منظرگاهی هستند برای حفاظت و همچنین آشنا شدن مردم با تنوع زیستی و گونه‌های نادر و در معرض خطر. یکسری از فعالیت‌ها را می‌توان در این مناطق انجام داد مانند فعالیت‌های تحقیقاتی، علمی، طبیعت‌گردی و آشنایی با طبیعت اما فعالیت‌های معدنی فعالیت‌های سازگاری با مناطق حفاظت شده نیستند. ضمن این که اولین اتفاقی که در صورت اجرای این مصوبه خواهد افتاد این است که راه‌های دسترسی به این مناطق ایجاد می‌شود و غیر از کسانی که برای انجام اقداماتی در حوزه معدن به این مناطق خواهند آمد، راه عبور و مرور و سوءاستفاده سایر افراد هم باز خواهد شد و بسیاری نگرانی‌های دیگر در این زمینه وجود دارد که امیدواریم به موقع به آن رسیدگی شود و کار به نابودی این مناطق نرسد.
برای جلوگیری از این کار اقدامی انجام داده‌اید؟
ما از سال 84 در سازمان محیط زیست، فعالیت‌های معدنی را به سمت خارج از مناطق حفاظت شده چهارگانه سوق داده‌ایم. قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست را داریم، قانون مصوب سال 84 و ضوابط زیست‌محیطی بهره‌برداری از معادن مصوب هیات وزیران را هم داریم که در آن اعلام شده اگر در مناطق حساس از جمله مناطق مسکونی، نظامی، بهداشتی و مناطق حفاظت شده بخواهند فعالیت معدنی صورت دهند در صورت استفاده از مواد آتش‌زا باید 800 متر و بدون استفاده از مواد آتش‌زا باید 500 متر فاصله وجود داشته باشد. بنابراین فعالیت‌های معدنی باید از مرزهای ما فاصله داشته باشد. با این وجود، مجموعه‌ای تدوین کرده‌ایم و به مراجع ذیربط فرستاده‌ایم. امیدواریم این مصوبه اصلاح شود و به استان‌ها هم ابلاغ کرده‌ایم که همان قوانین قبلی را اجرا کنند.
45234