بهناز شیربانی: این روز‌ها مخاطبان تلویزیون ساعات قبل از افطار را به تماشای ویژه برنامه‌هایی ترکیبی سیما می‌نشینند. برنامه‌هایی که برخی از آن‌ها با دعوت از چهره‌های شناخته شده عرصه‌های مختلف فرهنگی و هنری توجه بیشتری را جلب می‌کنند.
اما در کنار این جذابیت‌ها عناصر گوناگونی سبب دیده شدن یک برنامه ترکیبی می‌شود خصوصا برنامه‌هایی که در جدول پخش افطار قرار گرفته‌اند. یکی از این موارد طراحی صحنه این برنامه‌ها است. نکته‌ای که در تلویزیون گاهی سهل انگارانه به آن نگاه می‌شود. طراحی دکورهایی که با هدف و محتوای برنامه همخوانی ندارد و یا به نوعی از منطق درستی پیروی نمی‌کند، از جمله کاستی‌هایی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
پیام فروتن طراح صحنه و لباس در این رابطه می‌گوید: «به نظر من برای نشان دادن یک فضای معنوی نباید لزوما از المان‌های معنوی استفاده کرد و این اتفاق دم دستی‌ترین کاری است که می‌توان انجام داد.»
او ادامه داد: «بهتر است برای طراحی صحنه این گونه برنامه‌ها آشنایی زدایی کنیم. مثل اتفاقی که در سینمای معناگرا یا سینمای دینی با آن درگیر هستیم و برخی فکر می‌کنند، سینمای دینی لزوما ساختن فیلم‌هایی است که به طور مشخص از دین صحبت می‌کند.»
فروتن افزود: «استفاده از فضاهای تیره در تلویزیون لو رفته است و دکورجذاب و خوش ریتمی نیست. مثلا شبکه تهران در دکور برنامه‌اش پس از افطار سعی کرده است، فضای با نشاطی درست کند که این اتفاق نیفتاده و به اصطلاح دکور فاقد جان و روح است.»
او در پاسخ به این پرسش که دلیل افت کیفی دکورهای برنامه‌های ترکیبی سیما چیست گفت: «دلیل اول این است که سال‌ها است به طراحی صحنه بها داده نمی‌شود و برای تهیه کننده حضور یک طراح صحنه خوب اهمیتی ندارد. دلیل دوم این است که بودجه لازم به طراحی صحنه تعلیق نمی‌گیرد. طراحی صحنه مثل بازیگری نیست که بالقوه بتواند هنرش را بروز دهد و نیاز به صرف هزینه دارد و نکته آخر این است که زمان کمی برای طراحی صحنه این برنامه‌ها در نظر گرفته می‌شود که این هم به دلیل اول برمی گردد و طبیعی است چیزی که در دقایق آخر در برنامه‌ای طراحی و ساخته می‌شود کیفیت لازم را نخواهد داشت.»
نبود بودجه مناسب برای طراحی دکور برنامه‌های ترکیبی تلویزیون نکته‌ای است که علیرضا مفاخری نیز به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «نبود بودجه کافی باعث شده است آدم‌های حرفه‌ای این کار کنار گذاشته شوند و کسانی جای آن‌ها را بگیرند که با قیمت پایین تری کار می‌کنند.»
طراح صحنه سریال «مرد هزار چهره» ادامه داد: «برای ساخت دکور برنامه «خنده بازار» فشار زیادی روی ما بود چرا که من باید دکور برنامه «نود» را که مثلا سی میلیون تومان هزینه آن شده بود را با یک میلیون تومان طراحی می‌کردم و با بودجه‌ای محدود باید سی دکور را طراحی می‌کردم و کمبود بودجه بزرگ‌ترین مشکل طراحان صحنه تلویزیونی است.»
اما مجید میر فخرایی هم به نکته دیگری در بحث طراحی دکور برنامه‌های ترکیبی تلویزیون اشاره می‌کند و آن ناهمخوانی دکور برنامه با محتوای آن است.
او می‌گوید: «گاهی دربرنامه‌های تلویزیونی می‌بینم دو نفر با هم گفت‌و‌گو می‌کنند و دکوری که در برنامه هست که هیچ ربطی به محتوا و مضمون برنامه ندارد و این دکور است که باید در خدمت محتوای برنامه باشد.»
او ادامه داد: «فقط شاد بودن دکور برنامه مطرح نیست و در کنار طراحی دکور، نور‌پردازی هم اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر نور‌پردازی خوب نباشد قطعا دکور هم دیده نخواهد شد.»
طراح صحنه فیلم سینمایی «روز واقعه» گفت: «نکته دیگری که به نظر من اهمیت بیشتری دارد این است که دکورهایی که برای تلویزیون ایران طراحی می‌شود باید المان‌های ایرانی داشته باشد و نباید صرفا تقلیدی از برنامه‌های ماهواره باشد و بیننده ایرانی وقتی تلویزیون ملی کشورش را نگاه می‌کند متوجه تفاوت دکورهای برنامه‌های ما با برنامه‌های ماهواره بشود.»
او در پایان گفت: «اگر کسی در مقام طراح صحنه بخواهد به تمام فاکتورهایی را که به آن اشاره کردم، در کارش اعمال کند باید با تکنیک‌های تلویزیون آشنایی داشته باشد و آدم‌هایی که در این حرفه صاحب فکر و تخصص هستند محدود‌اند. در ۹۰ درصد مواقع طراح دکور با خود فکر کرده است باید چیزی طراحی کند که صرفا زیبا باشد اما در خدمت برنامه نیست.»
میرفخرایی معتقد است که حتما نباید بودجه زیادی برای طراحی دکور صرف کرد بلکه شعور پشت طراحی اهمیت بیشتری دارد.
نبود دید هنری کافی در طراحی دکورهای برنامه‌های تلویزیونی و یا کمبود بودجه در سازمان صدا و سیما، مشکل هر چه که هست باعث شده تا طی سال‌های اخیر شاهد افت کیفی دکورهای تلویزیون باشیم و به نظر می‌رسد این معقوله نیاز به بازنگری و توجه‌ای جدی دارد.
57247